Iniciativas.

Encontro de Periodistas FAPE e FEGAPE.

Dende esta noite e ata o domingo andarán por terras ourensás un amplo colectivo de xornalistas galegos e españois, nun encontro organizado pola Federación de Asociaciones de Periodistas de España e a Federación Galega de Asociacións de Periodistas.

Os actos están concentrados en Ourense, Celanova (venres 12), Allariz (sábado 13) e Ribadavia (domingo 14), con intervencións de Fernando González Urbaneja (presidente FAPE) e outros xornalistas (entre os promotores galegos está o amigo Luís Menéndez Villalva, que nos convidou a participar). Haberá tempo para unha visita guiada ó barrio xudeu de Ribadavia e para dúas breves charlas sobre "Curros xornalista" (que impartirá Marcos Valcárcel, Celanova, Casa de Curros, venres 13, 13,30 h.) e "Vicente Risco xornalista" (Fundación Risco, día 13). (Adxuntamos programa completo en Comentarios)

Conto oriental

Á nosa comunidade zen só chegan náufragos. As súas historias, por recorrentes, non deixan de suscitar interese: abandonos, adicións, ruínas económicas, depresións, enfermidades crónicas, mortes de seres queridos… A desgracia e a beleza son tan comúns como efémeras, igual que o brillo dunha perla. O propósito daquel home era firme: desexaba non desexar. Tal e como lle sinalamos, sentouse sobre o coxín na posición do loto, e soportou con admirable enteireza nun principiante as longas sesións meditativas fronte á parede, os cantos e o xaxún. Era o primeiro en ofrecerse voluntario para fregar o chan ou reparar o tellado do templo. Afeitou a cabeza. Pagaba puntualmente a cota da asociación. Ó pouco tempo, a luz ilumináballe o cranio como se unha lámpada se acendese no seu interior. Diríase que camiñaba sobre unha claraboia de vidro; a un paso de acadar a comprensión, a un paso do abismo. Sóubeno porque xamais dubidou e na súa faciana había claridade. Un día, marchou. Non houbo reproches: ninguén o buscou nin lle preguntou por el. Non deixou pegadas, nin débedas. Pero estou tranquilo: cedo chegará outro malpocado.
(Cuentos del Jíbaro, de Juan Gracia Armendáriz)

en poleiro alleo

BAÑESES, de Bieito Iglesias

(ECG. 11 outubro)

Na miña infancia teleadicta a pantalla era un fanal que nos alumeaba cunha luz exótica. As series ou telefilmes americanos (actores e decorados de USA e dobraxe chicana) transportábannos á xungla de asfalto dos gangsters (Os intocables), ao mapa de Nevada que ardía ao empezar Bonanza ou a ambientes diplomáticos enrarecidos polos espías da Guerra Fría. Agora, co suceso da tele-realidade e das comedias de situación, a grella oriéntase ao autoexotismo: tenta explicarnos qué pasa na comisaría da esquina e convencernos de que son riquiños os médicos de emerxencias. Ata as series dos EEUU se volven próximas, sigan se non Caso aberto, que recupera un tema tradicional galego: as señas ou espectros dos mortos que se aparecen aos vivos no remate de cada capítulo.
Na última entrega de Hospital central chegaron a penetrar na miña intimidade. Parte da historia transcorreu en escenarios aurienses, nas escadas de Santa María Madre e na Burga da Chavasqueira. Neste ámbito presentemente dedicado aos baños budistas (hai un pavillón de madeira de traza xaponesa), moraban nos anos sesenta os xitanos que viñan pasar o verán ao pé do Miño. Os veciños aproveitaban o que bombasticamente se coñece hoxe como termas para escaldar e facilitar o desplume das galiñas. No agosto baixaban os bañeses dos Chaos de Amoeiro, labregos que esperaban aliviar a reuma mollando os membros nas charcas quentes. Estes bañistas non se bañaban, apenas mergullaban as partes doloridas, porque existía daquela a convicción de que a auga desgastaba o corpo e quitaba o arxil. Por se non abondase tal intromisión no meu paraíso perdido, no coiñal miñoto en que brinquei e naqueles canedos que proporcionaban o material para confeccionar asubiotes, en Hospital Central actuou Miriam Blanco, parenta coa que partillo ancestros comúns en Vilamarín. (É esa actriz pencosa que leva pintados nas meixelas varios arquipélagos polinesios). Espero que ao roteirista que escribe a serie non se lle ocorra matala en sucesivos capítulos, porque causa graza ver unha prima onde antes mangoneaba O Santo ou O Virxiniano.

Drama e traxedia.

Pan por Pan xoves 11 outubro

Falamos onte dos bechos que nos rodean e quedamos en que hoxe lles falaría da leoparda e o babuino. Non, non se trata dunha fábula nin dunha lenda oriental (hainas preciosas). Trátase de que tecleen en San Google as palabras “leoparda” e “babuino”: o primeiro que encontrarán é un vídeo de National Geographic que ben pode cualificarse de impresionante. Non lles conto de que trata: mellor que o descubran vostedes mesmos. Só dicirlles que ten os ingredientes todos do drama e a traxedia clásica: violencia, sangue, medo, amor, supervivencia, tenrura, etc. E logo virán as preguntas. Como estas: Podemos afirmar con seriedade que os animais carecen de sentimentos? E logo non soñan coma nós? Podemos manter imperturbable a nosa visión androcéntrica que nos sitúa no centro do universo, á marxe dos animais e do resto dos seres vivos que nos acompañan nesta viaxe?

cousas do oficio

Unha circular da Xunta concreta un tema que ata agora non sempre se trataba coa seriedade precisa: o das exencións do galego na escola. En comentarios inclúo a comunicación oficial ó respecto que restrinxe situacións ata agora pouco lóxicas: dende agora os alumnos que se integren nun curso inferior a 4º de ESO non poderán ter exención, dado que proseguirán os seus estudos en Galicia e precisarán coñecer o galego como lingua vehicular (antes moitos alumnos chegados de fóra mantiñan esa exención bastantes anos).
Por outra parte, infórmanme que, despois de todo o barullo montado o ano pasado coas programacións de Lingua Española, para este ano modificouse o dito entón e os profesores desta materia (só desta materia) poderán facer, se queren, a súa programación en castelán. Como xa dixen no seu día, paréceme lóxico se se considera como documento pedagóxico ese material e, de paso, evitamos un conflicto ridículo e innecesario (non é aí, creo eu, onde se debe xogar a fondo a favor da normalización do galego no ensino).

Os bechos que nos rodean.
Pan por Pan 10 outubro. Na imaxe unha das arañas xigantescas de L.Bourgeois, diante do Guggenheim de Bilbao (por certo hoxe falan en EP desta provocadora escultora)

Son dos que seguen os documentais sobre natureza na televisión. Véxoos sempre que podo: polo xeral resúltanme relaxantes e aprendo moito. Non sobre os animais, que tamén, senón sobre os seres humanos. Porque calquera conduta humana imaxinada ten o seu paralelo nalgunha das especies naturais que enchen o planeta. Esoutro día soubemos dunhas formigas capaces de vivir nun formigueiro inundado cada poucas horas polas mareas: quen lles dera ós mellores técnicos en emerxencias atender o desastre dunha inundación coa planificación que amosaban estes simpáticos bichiños. E tamén vimos unhas perversas arañas que, tras copular co macho, o enredaban nos seus fíos para devoralo logo: os humanos tamén temos Guantánamo e Abu Grahib, crueldades moito menos instintivas, creo eu. E mañá fálolles da leoparda e o babuino.

(P.S. 1: aproveito para felicitar, no seu cumpreanos, ós amigos Henrique Alvarellos, Manuel Outeiriño e Xaquín Marín. E, xa postos e sen que sirva de precedente, tamén para Fidel Fernán Vello, a quen non trato pero é irmán de Miguel Anxo, e tamén para José Luís Baltar, que seguro ben coñecen vostedes. Todos eles están de cumpreanos e eu estou xeneroso hoxe).

(P.S.2: O CULTURAS de La Vanguardia trae hoxe unha ampla crítica do libro de Vasily Grosman, dunha xornalista checa residente en Cataluña. Coméntoo porque sei que hai lectores que leron o libro recentemente. Creo que o artigo non está accesible on-line).

en poleiro alleo: incendios, democracia e zapatillas

As zapatillas decisorias (Monxardín en Galicia Hoxe 9 X)

Con chuvia non hai incendios (X.M. Sarille en El Correo Gallego 9-X)

Mester de amor.
Pan por pan martes 9 outubro. Imaxe W. Bouguereau.

Cando as letras de Catalunya están de noraboa, como protagonistas da Feira de Frankfurt, déixenme facerlles un pequeno agasallo. Un fermosísimo poema de amor do gran poeta catalán Joan Salvat-Papasseit. Velaí unha posible versión galega:

“Se sabes o pracer non escatimes o bico
pois o gozo de amar non comporta mesura.
Déixate bicar, e bica ti logo
que sempre é nos beizos onde o amor perdura.
Non biques cal escravo ou cal crente,
senón cal camiñante ó brindado venero,
e déixate bicar –sacrificio fervente-
que canto máis ardido será máis fiel o bico.
Que farías, se morreses antes
sen outro froito que o aire na túa cara?
Déixate bicar, e no peito, e nas mans
amante, amada – a copa ben alta.
Bebe ó bicar, que o vaso cure o medo:
bica no pescozo, a máis bela comarca.
Déixate bicar,
e se che quedase nostalxia
bica outra vez, que a vida se acaba”.

O GALEGO DE LIDIA SENRA
La Región 8 outubro
Coidar o idioma. Falabamos no meu blog (As uvas na solaina) da despedida de Lidia Senra, a brillante secretaria xeral do Sindicato Labrego Galego, que deixa o despois de dezaoito anos de loita. Alguén subliñou con acerto o seu fermosísimo galego, nacido das máis fondas raíces do país: engadiu ademais que lle gustaría ter a súa fonética, con vocais átonas, tónicas e nasalizadas, lonxe do galego “de granxa señoritinga”. Outra voz, moi ben ilustrada, anotou que, sen dubidar da excelente pronuncia de Lidia Senra, todas as demais son igualmente galegas. E amosou o seu temor a que unha rixidez a este respecto “impida que calquera poida achegarse ó galego oral con total liberdade. En español, a ninguén lle loan a súa pronuncia, porque todo vale. E nos outros idiomas igual. Se pronuncio un galego de rúa asfaltada urbanita, non podo falar galego?”. Outro amigo, filólogo de profesión, interveu con sentido común: “O caso é falar, benvido sexa, cunha gran aperta, aquel que fale o galego que poida e saiba. Con todo, o modelo existe (é ben que exista) e o diferencial fonético tamén; no caso do galego, coa existencia de factores especialmente interferentes, cobra importancia particular, iso si, máis sentida por uns ca por outros. Tamén os andaluces tenden aínda moito a evitar o seseo en contexto formal, tal a misa ou o Parlamento; non digamos a aspiración do ese implosivo.”
O diálogo seguiu e pareceume pertinente amosar este pequeno exemplo ós lectores deste xornal. Ó remate houbo varias conclusións cifradas na necesidade dunha norma fixa para a escrita (para entendérmonos nunha coiné convencional); na relevancia de conservar a nosa propia fonética, empezando polo vocalismo de sete vocais, para fortalecer o propio sistema lingüístico e, finalmente, na necesidade de ser ó tempo coidadosos co idioma e respectuosos cos novos falantes que se incorporan ó mesmo. Como indicaba un dos participantes, ás veces planifícanse campañas que fan recaer os problemas do galego só na falta de interese dos falantes ou na escasa vontade dos individuos, o cal tamén pode resultar contraproducente.
Monarquía. Fálase de acoso á monarquía e énchense con este tema páxinas dos xornais. Dende os inicios da transición sempre houbo grupellos radicais a queimar bandeiras ou fotografías. Agora o novidoso é que algúns medios constitúen en altofalantes dos mesmos: xornais, emisoras de radio, ata tertulianos dos programas de corazón. Ten toda a razón o socialista Manuel Chaves cando indica que o que máis pode danar a Monarquía son algúns editoriais, títulos e faladoiros. A apropiación da idea de España como pertenza de seu leva a algúns sectores a erixirse en intérpretes do que debe ser España e a monarquía e do que cabe ou non na democracia. Nese camiño pásase da loita lexítima entre forzas políticas a deslexitimar o propio sistema democrático: un camiño que na maioría dos países europeos é o que seguiron sempre as forzas de extrema dereita. (Foto: Andrea Costas)

Cen anos de historia cultural. Os 70, cambio de rumbo.
07.10.2007 Foron anos nos que xurdiron novas liñas renovadoras na nosa poesía: Ferrín, López-Casanova, Pexegueiro, Rompente, Manuel María, García Bodaño, entre tantos outros

Morreu Franco e veu a democracia. E logo a Autonomía. E polo camiño unha progresiva galeguización da sociedade. Velaí a prensa: Teima, A Nosa Terra, nacidas nos 70. Puxéronse en marcha novas iniciativas e institucións culturais: o Instituto da Lingua Galega, o Museo do Pobo Galego, o Seminario de Estudos Galegos, a mostra de teatro de Abrente, as Xornadas do Cine das Nacionalidades en Ourense, os premios da Crítica de Galicia en Vigo, etc.

Foron anos nos que xurdiron novas liñas renovadoras na nosa poesía: Ferrín, López-Casanova, Pexegueiro, Rompente, Manuel María, García Bodaño, entre tantos outros. E novas voces que consagraron, tras os clásicos de preguerra, novas carreiras literarias na narrativa galega: Carlos Casares, Xavier Alcalá, Alfredo Conde, Víctor Freixanes, Rey Ballesteros, etc. Anos tamén en que se marchaban os grandes mestres das letras; podemos simbolizalos en catro nomes falecidos na década: Otero Pedrayo, Celso Emilio Ferreiro, Luís Seoane e Eduardo Blanco Amor. Deixáronos antes algunhas das súas obras mestras como Xente ao lonxe ou Onde o mundo se chama Celanova.

E libros que marcan época, só citarei, dende perspectivas moi plurais, O atraso económico de Galicia, de Xosé M. Beiras; Olladas no futuro, de Ramón Piñeiro; o Informe dramático da lingua galega, de Xesús Alonso Montero, e Conflicto lingüístico e ideoloxía na Galiza, de Francisco Rodríguez. (o artigo completo)

identidade

Pan por Pan domingo 7 outubro

O pasado venres tivo lugar nesta cidade a inauguración oficial de curso da Universidade de Vigo, cun acto no que pronunciou a lección maxistral Jesús de Juana, catedrático de Historia Contemporánea, co título “Historia e galeguidade”. Desta conferencia, pronunciada en galego, cabe subliñar o retrato da responsabilidade do historiador no noso tempo, con mención destacada do exemplo humano de Marc Bloch (na imaxe), profesor francés que se incorpora ós 50 anos á Resistencia contra os nazis para ser logo detido, torturado e fusilado. A segunda parte da intervención xirou arredor do eterno problema da Identidade galega, cunha reflexión final tamén sobre a achega a este concepto da emigración espallada polo mundo, nunha perspectiva integradora e universal: un xeito, dixo o historiador con palabras de E. Morin, de selar os vínculos entre o universal e a esixencia de ter raíces.

Shakespeare?

Pan por Pan 6 outubro

Sempre houbo moita polémica sobre o xeito de adaptar os clásicos ós tempos modernos. Eu creo non ser moi conservador ó respecto, pero os meus límites de tolerancia non chegan ata un Romeo que se acaricia as súas partes mentres lle declara o seu amor a Xulieta. Falo da versión teatral da inmortal obra de Shakespeare, estes días en Auria, a cargo do Teatro do Noroeste e con dramaturxia de Eduardo Alonso. Música tecno, escenografía de discoteca, linguaxe de botellón: que queda do fermoso texto de Shakespeare tras de todo isto? Moi pouco ou moi difícil de apreciar. De verdade ten sentido ir ó teatro para ver un botellón? A resposta é si se só se espera o aplauso fácil do público xuvenil que se mira no espello. Só nalgúns momentos andaban por alí os auténticos Romeo e Xulieta encarnados por Sara Casasnovas e Christian Escuredo.

ENTRE HORTAS E PORTAS
13. Nabú (Xosé M. González)

(Imaxe tomada de http://www.pasqualinonet.com.ar/images/Nabiza.jpg)

Certa moza do meu tempo, daquela cando aínda eramos mozos, nun mercado de Londres indicáralle ao froiteiro os nabos. Ao observar as operacións previas -selección do tubérculo, envío ao lixo das follas- seica proferiu un “No, please”, translación comedida e británica do “Pero ti que fas, hom?” seguramente concibido. Temporeira en Inglaterra, ela experimentara o desexo -necesidade quizá- do caldo de nabizas. E o grocer non era de Lugo.

Non sei cando empezaría a moda, nin o vin rexistrado -por exemplo- nas miñas ben incompletas lecturas do Rexurdimento; pero hai anos era ben corrente asociar a cidade co nabo. A pouco de chegar a Santiago, alguén me fixo unha pregunta que soar, soaba así: “Cal é a maior potencia naval do mundo?”; tras breve pausa para o cálculo, houbo resposta plausible, “a Gran Bretaña”. Pois non, a primeira potencia nabal era Lugo e un introducíase na sutileza e balance homografía-homofonía; ou sexa, que non todo é como soa.

As hortas, moitas hortas, chegaban ao pé do casco urbano cando non se inserían dentro del. A terra cultivada lucía os seus nabos e a mentalidade local asumía como propio aquel estereotipo. Nos sesenta, durante algunhas campañas o clásico futbolístico por excelencia foi o Lugo-Ferrol, de feito eu pensaba erradamente que o pasodobre homónimo de Gregorio Baudot tiña ese motivo. Unha vez, “El Progreso” destacou o enfrontamento cun debuxo: sobre a Muralla, sorrinte xogador co uniforme de listas branquivermellas -brancas e negras en realidade, coma todo- arrimaba lume a un vello canón inmóbil que lanzaba nabos; desde o exterior, moderno buque de guerra devolvía peixes. Onde o país restante manifestaba abraio cun “manda truco”, para nós mandaba nabo; encomiábanse feitos e destrezas como “de moito nabizo”.

A metáfora erótica resulta obvia (“levou un nabo...”), e así e todo non me parece que os de aquí obtivésemos ao respecto fama especial nin mediante hipérbole ou metonimia. E iso que a asociación froito-cidade chegaba lonxe, transcendendo a moderna fronteira do país para abranguer espazos da antiga Gallaecia; “Lugo, a terra do nabo!” berráranos no Porto, con arrastrado erre uvular e riso intencionado, un daqueles rapaces que as adegas destacaban na cidade a buscar visitantes entre os que identificaba aquela matrícula automobilística, branca, negra e con indicativo provincial.

No aspecto culinario penso que o lugués -auténtico especialista- prefería a temperá nabiza ao serodio grelo, entre nós chamado cimo. Ou polo menos é o meu caso, dado que aquela caracteriza o prato rei da gastronomía universal, caldo de nabizas; ou máis ben o vice-rei, por debaixo do caldo de nabizas requente ao segundo día. Gustado e enxalzado, coma o queixo homónimo, polo labrego da aldea e o patricio da urbe, o gungan e o nabú.

Unha coincidencia fonética non dá para tanto, seguro; as fervenzas acó son modestas, non hai impoñente construción se cadra cun algo bizantino. Quero ver, con todo, na superficie onde reinou Amidala coma un airiño da vella terra, o espazo verde e as nobres fábricas. Imaxe especular onde tamén fican enriba algo arrogantes e pálidos suxeitos, debaixo bravos loitadores con bastante receo pola arrogancia daqueles.

A vella terra... Desacóugame certo acordo: onde de neno dúas veces na semana, o caldo coce agora en todo caso mes a mes; fogares haberá que perderían a letra da receita, o senso do vagar e celme do arrecendo. Se as hortas inzan de silva e non hai tempo para o caldo, eslúese algo máis ca un hábito, o senso profundo dun sabor irrepetible.

Pero hoxe é San Froilán, o outono mozo e Lugo loce espléndido.

Inauguración oficial do curso na Universidade de Vigo

Como xa anunciaramos, hoxe pola mañá tivo lugar a inauguración oficial do curso 2007-2008 na Universidade de Vigo, no campus de Ourense, cunha conferencia do catedrático de Historia Contemporánea, Jesús de Juana. A conferencia, pronunciada en galego, titúlase "Historia e galeguidade" e reflexiona sobre o papel e función do historiador no mundo de hoxe e sobre a construción da identidade galega dun xeito aberto, cunha mención especial á Galicia da emigración.

Na foto inferior, grupo de amigos arredor do conferenciante, despois de quitarse toga e birrete: de esquerda a dereita, M.V., Manuel Ángel Candelas Colodrón, Jesús de Juana e Xosé R. Quintana. As uvas xa estaban ben vendimadas como demostra a copa que porta na man Manuel A. Candelas. As fotos son do amigo Pepe Trebolle (Trebi no blog) que tamén estivo presente durante toda a ceremonia e tertulia posterior.

en poleiro alleo

Desfeita no sul (Méndez Ferrín comenta no Faro os desastres patrimoniais nas terras de Bande)

Adeus a Lidia Senra, tras 18 anos de loita no mundo sindical agrario galego (entrevista no Faro de Vigo)

(Foto Bernabé, de FV)

Refraneiro (2).

Andoliña sábado 6 outubro. Imaxe de Mar R. Caldas.

Outra nota sobre os refráns das mulleres: creo que din máis da posición submisa e marxinal da muller na sociedade tradicional que un longo ensaio. Á muller non se lle permitía sen mofa non ser fermosa: “A muller con bigote, non necesita dote”, di un dos ditos máis crueis. E a mofa caía con todo o seu peso sobre as donas que xa pasaran a mocidade: “A muller despois dos corenta, pónseche balorenta”. Tampouco debía queixarse, seica: “Can que moito ladre, e muller que moito se queixe, é mellor que se deixe”. A muller, en fin, aparece obxectualizada e utilizada: “A muller e o muíño queren uso continuo”.
Velaí o espello dunha situación de despezo e marxinación que foron ben reais ata tempos moi recentes. “Home casado nin muller é” di outro dito moi popular, creo que tamén en Portugal, que amosa con contundencia como a desvalorización feminina serve mesmo para ridiculizar ó home, neste caso ó home casado.
O indicado non é privativo da cultura popular galega: os mesmos riscos poden encontrarse noutras culturas tradicionais e campesiñas, tamén nas que hoxe obrigan ás mulleres a levar velo. Insisto no xa dito: memoria crítica dun pasado que tiña luces e sombras.

El-Rei debería estar contento...

El-Rei debería estar contento, ó menos búrlanse del, ten protagonismo, é importante para a xente. Non se pode facer sátira de alguén sen personalidade. Darío Fo

O búlgaro que temía a Catalunya (Pilar Rahola en El Periódico de C.).
Vía Valadés.

A l'avió llegeixo l'entrevista amb el president Montilla: "Catalunya no està ni deprimida, ni cabrejada". Com jo, però al revés. Deu ser que no coneixen el meu búlgar. No obstant, el president té raó. Catalunya continua amb les seves coses, bastant aliena a la diana que li ha posat l'Espanya negra, la mateixa que sempre la va menysprear, la mateixa que sempre la va utilitzar per atiar la por i l'estómac. Però la diana existeix i està arribant al deliri. Pensin en el meu estimat xòfer. Va néixer a Bulgària i no fa gaire temps que és a Espanya. Però ja ha après el que és substancial: que els catalans tenen banyes. Sens dubte, la Brunete mediàtica és una gran escola d'integració.
(artigo completo)

Conxuro (Bieito Iglesias en ECG, 4 out.)

Quizais os urbanitas (polo divorcio que os afasta cada día máis dos terrícolas) ignoren que se aviciña o tempo de destilar a augardente. Esta tarefa propia dos días de outubro veume ao acordo despois de probar as primeiras castañas (cocidas e con leite sen ferver, naturalmente), tomando conciencia así do espírito outonizo, inseparable dos sabores da castañeira, da perdiz estofada á cazadora e da bebida que deita o alambique. A xeografía humana do país cambiou e xa non se senten os eixos cantores dos carros cargados co esterco na outonada, pero felizmente podemos combater a locución latina fugit irreparabile tempus cun grolo dese líquido espirituoso que nas partes da costa chaman caña. Iso a pesar de que xa non hai estiladeiros ou cañeiros pola persecución legal e fiscal sufrida polos profisionais da alquitara, acusados de cocer no pote o bagazo cos paus dos acios que seica producen doses de alcohol metílico. Admira ata onde poden chegar ignaros funcionarios do Estado á hora de difamar a augardenteiros que eran case alquimistas, capaces de durmir toda a noite ao pé do alambique e de espertar cando o ranxer do lume afrouxaba un chisco, para achegar unha pitela e manter así a graduación que evita que o resolio se volva zanganilla.
O problema vén de lonxe, xulguen se non estas palabras de Cosas de Orense, do mestre Florentino Cuevillas: "Foi hai bastantes anos cando nas altas rexións onde se xeneran as leis, alguén verteu a especie de que a augardente encerraba un letal tóxico. En van se alegou que milleiros de persoas que a inxiren diariamente alcanzaban idades superiores aos oitenta anos. Pobres destiladores, son proscritos aos que a lei axexa; pero, como Robin dos Bosques ou Mc Gregor o escocés, contan coa simpatía do pobo rural que segue bebendo e morrendo do que Deus quere". A alambicada ministra Salgado, que na súa condición de ourensá tal vez recibiu fregas de augardente (que non de orujo gallego) cando estaba constipada, debería transferirnos competencias en materia de alambiques. No noso vaso aínda reza a sede.

Refraneiro.

Pan por pan 4 outubro

(Imaxe de Manuel Vilariño)

O refraneiro é unha excelente mostra do que foi a nosa cultura tradicional. Convén coñecela, estudala, conservala como memoria. Pero hai valores da mesma que deben ser rexeitados con toda radicalidade. Por exemplo: o tratamento da muller. Un blog que fala do refraneiro fai unha escolma de ditos desta temática. Hainos que consagran o papel convencional e secundario da muller: “A dona na casa, o marido no traballo”; “A muller e a sartén, na cociña están ben”. Outros son denigratorios ou misóxinos: “A muller é a metade do home”; “Da muller e do mar non hai que fiar”; “A muller, por ben que fale, mellor está calada”; “Casa onde a muller manda, mal anda”. E aínda os hai que xustifican os maltratos: “A burra i-a muller a paus hainas que tanguer”; “As mulleres, ou matalas ou deixalas”; “Á muller e á galiña tórcelle o pescozo, verás como queda mansiña”. O dito.

A referencia no blog que inspirou esta entrada