Tocamentos extremos
Afonso Vázquez-Monxardín
la región 21-02-2009

Non por ser un terreo común, algo dito e asumido globalmente, deixa de ser unha verdade como un templo: os extremos tócanse. Se cadra ten que ver a cousa con iso de ser a terra redonda.
Ou sexa que, como nos ensinaron Magalláns e Elcano, se un anda sempre cara á esquerda, chega pola dereita ó mesmo sitio onde estaba antes, e viceversa. Debe ser iso.

Hai casos políticos moi tráxicos e outros que, andando o tempo, deixan un regusto divertido. O asasinato de Ysaac Rabín, en 1995, feito por un fanático relixioso xudeu, foi un éxito tamén para os fanáticos relixiosos musulmáns. Para que vexan como anda o patio por alí, hai incluso xudeus integristas -o Naturei Karta- que son declaradamente pro iranís e bendicen o holocausto por ser un castigo divino contra os intentos de establecer un estado xudeu na terra. Hai xente para todo. Tamén aquí, cando entraron os gardas civís no Congreso, aquel 23-F, ao principio non se sabía ben se eran extrema esquerda etarra ou extrema dereita golpista.

En fin, xa sen traxedia, aos nacionalistas españois éncheselle a boca usando o termo ‘español’ para a fala orixinaria das terras castelás, e algo semellante lles ocorre aos máis arrichados nacionalistas periféricos (galaico-euskaro-cataláns) que sempre utilizan o mesmo vocábulo, e parece así que os que dicimos máis ben ‘castelán’ vimos quedando en posicións intermedias, con vocación de acougo e tranquilidade. Seguramente.
Pero se antes os radicalismos extremos viñan con moito da cousa política, arestora van por outros camiños. ‘Galiza non se vende’, dixo o lema dunha manifestación ecoloxísta que advertía a calquera goberno futuro e que supoño terá a súa parte de razón, pois sabemos que a razón é como un grandísimo queixo emmental: normalmente non o leva todo o mesmo comprador. Pois ante esta grandilocuencia extrema, retrucaba un paisano irónico: ‘Certo, non se vende. E que non se vende nada. Está todo parado’.

E extremos tócanse tamén cousas dos costumes. É máis fácil pasar de demo a anxo -ou viceversa- por conmutación da chave, que dun deles a xente do común. Ou todo é hiperconsumismo de compra-compra-compra, ou chegan os contrarios e fan campañas alucinadas como a de ‘Os reis non existen’.
Pois esoutro día algúns deberon pensar que andaba eu mal da cabeza -cousa que non desboto plenamente- porque me parei diante dun longuísimo texto explicativo, radical que argumentaba sesudamente o seu publicitario título: ‘San Valentín mata mulleres’ e botei a rir. ¡Mi madriña, que fío de disparates ensarillados e irrebatibles! Despois, ao día seguinte, xa non rin tanto ao ver que en Pakistán houbera manifestacións islamistas contra a mesma celebración por razóns opostas, curiosamente, ás do grupiño universitario que, con pleno orgullo, reivindicaba para si o nome con que asinaban, ‘As lerchas’. E daquela lembrei a disparatada visita das ‘mulleres artistas’ capitaneadas pola inefable Cristina del Valle a varios líderes de Hamás, entre eles ao xefe máximo, Khaled Meshal, en Damasco o día 15 de xaneiro pasado. E pensei, xa serio, se non estaremos escorregando da razón embaixo.

Cabalos azuis

ANDOLIÑA 21-2-09

Hai agora cen anos, Franz Marc, un pintor de Múnic que viviu poucos anos, pintaba unha vaca de cor amarela. Formado no impresionismo, asimilou elementos do expresionismo e do fauvismo para chegar a un estilo propio. Eran os tempos das vangardas e Vicente Risco comentaba o movemento futurista, que agora celebra o seu centenario, dende as páxinas do xornal ourensán El Miño.
Obsesionado polas colores e polo movemento, Franz Marc pintou logo vacas amarelas, vermellas e verdes, e cabalos azuis e vermellos, e corzos e cans e gatos multicolores. Non era só un xogo: detrás estaba o rico debate intelectual de Der Blaue Reiter (O Xinete Azul), con figuras da talla de Kandinsky, que revolucionaron as bases teóricas das artes no tempo das vangadas-
Franz Marc prefería pintar animais antes que persoas, quería descifrar a parte interior e espiritual da Natureza. Nas súas palabras, tentaba sentir o tremor e o bulir do sangue na natureza, nas árbores, nos animais, no aire. Creo que o logrou, como Chagall : aínda hoxe nos sorprende a tenrura e a forza expresiva das súas vacas e cabalos. De certo, a realidade é algo moi complexo, non menos que a arte.

VERGOÑA

Remato de ver os telexornais da Primeira e da Cuatro. Gabilondo entrevista a Touriño e información abondo de Rajoy e Pepe Blanco, na Cuatro. Na outra, idem. E así varios días, o ideal bipartidista. E o BNG cogobernante non existe?

E tamén nos está a perxudicar ós galegos a coincidencia coas vascas, das que se informa con máis detalle.

Unha enquisa.

pan por pan 19-2-09. Imaxe de Bacon.

Esoutro día chamáronme por teléfono para facerme unha enquisa sobre as eleccións. É a primeira vez que tal cousa me sucede e respondín disciplinado. A enquisa era ampla e pedía moitos matices sobre a miña ubicación ideolóxica. Tamén solicitaba unha nota concreta para varios políticos do goberno e da oposición. Cando vaia votar, non poderei matizar tanto. Nin moito menos. O sistema obríganos a espremer a utilidade do voto e moitos cidadáns acaban por votar o menos malo. Ou por votar tapando o nariz, expresión que vexo repetida nos blogs. Moitos outros votarán contra un partido, máis que a favor do outro. E todos eses votos valerán igual: convencidos, escépticos, cabreados, resentidos, etc. Si, xa sei que non é o sistema perfecto, pero quen inventou a democracia, con todo, solucionou moitos problemas. Oxalá os deputados electos afonden nesa democracia imperfecta. Xa sería moito.

To!
Bieito Iglesias, El Correo Gallego 19-2-09
Imaxe: Vacas amarela, vermella e verde, de Franz Marc - 1912 -

Que as universidades se ocupen da onomástica do gando vacún en lugar de investigar -por exemplo- as causas da crise económica dá que pensar. Quizais na era do baleiro que nos tocou vivir, os outrora templos do saber estean abocados a entreter as masas con chilindradas, en dura competencia coa televisión.Desde logo o telexornal da TVG fíxose eco de certa pescuda da universidade de Newcastle que constatou empíricamente como as vacas con nome propio baixan o leite mellor que aqueloutras non baptizadas. Os experimentos realizados durante miles de anos polos camponios galegos xa tiñan chegado a conclusións moito máis precisas. Como se sabe, nas cortes das nosas aldeas de antes, o gando bovino tiña nome mentres que porcos e ovellas, burros e eguas ficaban no anonimato da denominación xenérica; do mesmo xeito que se nomeaban os cans (Merola, Petís, Café, etc) e non se distinguía con ese privilexio a outros animais domésticos tales como gatos ou galiñas. As vaquiñas galegas todas tiñan a súa graza, así fosen rubias, marelas ou de raza limiá, caldelá e vienesa (tres castes que os cursidosos peritos agropecuarios inclúen entre as "morenas del norte"). Chamábanse Vermella, Pinta, Cabana, Marquesa, Linda, Barrosa?con nomes puramente descritivos da cor da súa capa ou encomiásticos. Agora ben, por máis que quixeses lisonxear a vaca chamándolle, coma tal, Bonita, ás veces ofrecía un ubre inchado e outras veces o leite púñaselle nas cornas en lugar de nos tetos. Querse decir que, baptizadas ou non, había vacas de leite (frisona holandesa), animais de carreto (as razas barrosas) e rubias galegas, boas para a carne, esclavas da canga ou da molida de mellor dente que as suízas ou holandesas. Que a TVG non saiba nada disto e se guíe por nonadas pseudocientíficas de Newcastle demostra que o mundo actual despreza a cultura labrega, un patrimonio milenario vivo aquí na Galiza ata antonte. Só se me ocorre exclamar "to!", voz usada no agro para tornar ou deter o gando.

Románico

ANDOLIÑA 19-2-09

A segunda cadea de TVE está emitindo polas mañás unha serie documental moi recomendable, Rutas del Románico, conducida polo humorista gráfico Peridis. Tras percorrer nunha xeira anterior boa parte do románico en Castela e León, Peridis segue o seu camiño, lapis e lámina en man, pola montaña palentina, Álava, as grandes colexiatas de Cantabria, a arte tardía de Pontevedra, as pinturas murais das igrexas catalás, o final do Camiño de Santiago, os antigos condados de Sobrarbe e Ribagorza (Aragón) e os grandes mosteiros cistercienses e bieitos de Cataluña.
Unha completa visión do Románico dende a clave artística e monumental, que remata sendo tamén unha crónica da época, do estilo de vida e da historia social e relixiosa nos séculos nos que floreceu esta arte. Un acerto da serie é que non se centra só nas grandes catedrais e colexiatas, senón que ademais esculca nas igrexiñas do románico rural.
Tamén un modelo do documental sobre patrimonio a imitar polo audiovisual galego e a Televisión de Galicia: para cando unha serie semellante sobre o Románico galego, que se deteña tamén con agarimo nas pequenas ermidas e capelas que enchen a Galicia rural?

Santoral político
LUÍS GONZÁLEZ TOSAR, El Correo Gallego 1-2-09

Ideoloxías á parte, un grupo de politólogos logrou descubrir, despois de moitas e moi variadas pescudas, que as tres principais forzas políticas de Galicia depositan as súas esperanzas, seguindo nisto a tradición popular, en dous santos e unha santa.
Guñedo foi, ao parecer, antes de se converter ao cristianismo, un centurión romano do século III chamado Aulus. Denunciado por un veciño da porta que lle envexaba o rabaño das ovellas, decapitaríano na súa vila, preto do actual Prevediños (Touro), e posteriormente sería declarado martir polo Papa San Eutiquiano, no 280. Seica vén protexendo o Partido Popular de Galicia desde a terceira visita de Xoán Paulo II a Compostela. Un alto dignatario vaticano encargaríase de lle entregar a Don Manuel, no máximo segredo, unha reliquia de San Guñedo, a primeira falanxe do dedo furabolos. Ignórase o paradeiro da reliquia e da única imaxe do santo.
En canto a San Prizón, descoñécese o lugar de nacemento e os apelidos deste beato que, a comezos do XVIII, aparece rexentando unha misión xesuítica de tres mil indíxenas guaraníes á beira do río Paraná. Os oficios mediadores do santo Prizón deben remontarse aos tempos do cainitismo socialista. Está claro que foi Paco Vázquez o seu introdutor e custodio. Disque Touriño só lle pide favores a través de Antón Louro.
E por último a guía benefactora do nacionalismo, Santa Bruña. Aínda que fóra do santoral, Bruña segue a ter autoritas no BNG. As malas linguas alcúmana " A coronela", porque cinxe espada e mostra arrogancia no rostro. Para pesar dos seus siareiros, Bruña veu de fóra, tróuxoa Castelao da Bretaña. Os que saben destas cousas sitúana como advocación de Xoana de Arco. A pobre Santa Bruña botou décadas no faiado da casa do autor de Sempre en Galiza, en Rianxo. Tivo paciencia, liberárona das tebras Quin e os seus fieis de Allariz.

Que vén o lobo!
XOSÉ MANUEL SARILLE, El Correo Gallego 17-2-09

Asistimos á campaña autonómica galega máis pobre de contidos, de líderes, de programa e de esperanzas desde o comezo da democracia. A solvencia política é a grande ausente, mais a cidadanía é pouco exixente cos seus políticos e parece que se conforma co que hai.
No PPdeG o pano de fondo é a crise do partido español; algúns analistas non descartan o derrubamento completo do edificio organizativo da dereita. O PP agarda na esquina do ring a ración diaria da prensa e dos xulgados e aquí o líder galego consolida a imaxe de insípido, nin carne nin pescado nin verdura, aspecto buenote, obediente á sé central e carente de dominio na súa visión da Galicia presente e futura. Tampouco está autorizado para seguir a doutrina que heredou de Manuel Fraga, con autoidentificación teorizada, Europa das rexións, partido tacitamente autónomo, administración única, senado territorial e outras cousas ás que nunca pensei eu apelar para explicar a clase política que padecemos neste dous mil nove.
O PP galego limítase na campaña a tres cousas de patacón: pufo no voto emigrante, cadeiras de dous mil euros e coche presidencial carísimo, nas que teñen razón, pero ás que logramos chegar sen dificultade todas as persoas de intelixencia normal, sen que por iso saibamos como se goberna un país nin nos paguen por sabelo. Un discurso malo, que no entanto non condiciona apenas a tendencia dos votos nin a cantidade, porque a cidadanía non é exixente.
Fronte ao PP están os dous partidos gobernantes. Acertan os xornalistas cando conclúen que non houbo transformacións, nin ideas-forza a ensaiar, nin valentía; só afán de permanencia. Algúns pensan que o cambio virá na próxima lexislatura. É falso. A forza, os azos e a ilusión son cousas frescas, que se non se presentan ao comezo, xa non virán. Teñen medo de perder se desertan os seguidores máis fieis, os máis decepcionados, e axitan o medo á dereita en troca de ensinarlles os logros da xestión, porque saben que así non convencen. O medo ao lobo acostúmase a meter despois de tres ou catro lexislaturas, cando xa non hai remedio, non ao remate da primeira. Vaia nivel.

A lei e a trampa
Afonso Vázquez-Monxardín
LA REGIÓN 17-02-2009

Arrepíame (horripílame, ou sexa pónme os pelos de punta, por vía culta) o dito de ‘feita e lei, feita a trampa’, porque creo que define bastante o comportamento co compromiso público de todos nós. E inclúome para que ninguén pense que trato de quedar de santo varón e pontificar. Non. O que pasa é que o país é como é.
Por exemplo a campaña electoral. Disque empezou o xoves pasado. Tururú. Todos sabemos que non é certo. Que desque se soubo a data das votacións houbo ducias e ducias de mitins de propaganda político-electoral -de todos os partidos- só que sen, explicitamente, pedir o voto, claro. Feita a lei dos quince días de campaña, feita a trampa de adiantala sen o ‘detalle’ de pedir o voto, o que deixa todo dentro da lei. E como é cousa xeral, non vai ser un deles só o que perda o ritmo. Pero non se preocupen moito que creo que as campañas valen para moi pouco. Dáme o corpo que hai unha sensación de ‘longo percorrido’ de meses que nos sitúa perante a nosa decisión e que por moito que falen, digan, inviten, chouten, prometan, etcétera, a cousa está feita. Incluso para os chamados indecisos -benzón aos únicos que din que pensan o voto- pois estes, de tanto impacto de anuncios, pensan á marxe.E polo dito de ‘feita a lei, feita a trampa’ cada vez se usa máis na fala política o de ‘non é ilegal’ ou ‘quen teña probas que vaia ao xulgado’. Pensemos, por exemplo, nas contratacións de persoal en calquera das administracións gobernadas por calquera partido. A todos lles proe. E por iso témome que se falamos máis de leis que de principios éticos acabemos con finais pouco éticos, dentro ou fóra da lei, cousa que persoalmente, me importa menos, pois sosteño a preeminencia da ética sobre a lei.
Por iso me parece ben a substitución do cabeza de lista do PP e aínda creo que ha beneficiar moito a ese partido. Un pouco de trapallada parece, pero que a política é un pouco trapalleira, xa o temos descontado. O que non teño claro é se é ético ou non que un candidato pillado nas patacas poida entoar o de ‘se va el caimán...’ e baixe da burra -asinou el a renuncia- a metade da carreira despois de terse comprometido a subir no macho. En calquera caso, menos razoable parece -éticamente podería dicir- que se alguén, visto que o señor xa non segue, pensa que o debe tachar e o tacha, pois que se anule o voto. Primeiro porque a intención do votante sería clara, segundo porque hai unha circunstancia extraordinaria enorme, o que está tachando non é un candidato, senon un non candidato que aparece nunha papeleta... Cousa rara, rara, por certo.
En fin, atrévome a apostar a que non han ser moitos os votos nulos, pois a xente non é parva. Isto das eleccións seralles máis ou menos complicado pero a xente bota a quen lle peta. Faltaría máis.

Graciñas de novo

A un amigo benquerido
Por estas fermosas e xenerosas palabras.

O SOL DO INVERNO

Pasamos o domingo, María e eu, aló por Noia e Portosín. Leváronos os amigos Eduardo Núñez (fotógrafo e autor destas imaxes) e Milagros e de paso acompañamos a Eire ó aeroporto de Santiago, que foi pasar uns días a Londres coa súa curmá Violeta Picouto e Brian, canadiano, compañeiro desta. Un saúdo e un bico dende aquí a Violeta, que está na lista de seguidores do blog.

Desta xornada, ben agradable, quedará, ademais do saboroso bacallau que comemos, a imaxe dunha tardiña ó sol do inverno. O sol quentando sentimentos, emocións, soños, arrombados os medos por unhas horas. Unhas cativiñas xogan na praia cos seus monecos, baixo a atenta mirada dos seus pais. As nenas poñen na empresa todas as forzas que posúen, case envexo os seus folgos que eu xa non teño. Non podo correr pola praia nin adentrarme nas ondas doutrora, só camiñar collido de alguén, tropezando unha e outra vez. Pero si teño o cariño dos amigos e seres queridos. E este sol que me quenta a cariña con tanto agarimo: hoxe por hoxe ninguén me pode quitar iso.

Hitler lector

Montaxe de J.Heartfield, 1932.

andoliña 18-2-09

Segundo leo nunha reportaxe, seica Hitler foi lector habitual, mesmo compulsivo ás veces, e axuntou na súa biblioteca uns dezaseis mil exemplares. Pero din tamén que foi mal lector, asistemático; que, en realidade non lía por pracer nin lle gustaban as novelas, só lía para confirmar os seus propios prexuízos. E sábese polos subliñados que facía nos seus libros, sempre de carácter instrumental.

E que lía? Pois basicamente libros racistas e antisemitas, obras militares, enciclopedias e almanaques e libros de ocultismo. Tamén lle gustaban as novelas do Oeste de Karl May e ás veces usaba os seus heroes apaches como exemplos de estratexia militar diante dos seus xenerais. Leu pouco os clásicos do pensamento como Nietzsche, que se teñen relacionado coa súa propia cosmovisión; supoño que chegaría a eles por versións divulgativas de segunda fila.

En fin, en tempos, hai uns cantos anos e na televisión, había un anuncio un pouco cursi que afirmaba contundente que un libro axuda a triunfar. Daquela El Perich, un dos grandes humoristas gráficos do seu momento, fixera un chiste moi acaído coa caricatura do líder nazi co seu panfleto Mein Kampf. E non deixaba de ter certa razón.

O LECER DE ISOLINO

Máis dunha vez expuxen nesta casa a miña admiración pola obra de Xaquín Marín e polas súas viñetas coas reflexións de Isolino en LVG.

Unha xeira delas chegan agora ó formato libro, Ed. Embora, e serán presentadas en Ferrol e Lugo, días 20 e 26, na galería Sargadelos, en compaña de Xesús Ferro Ruibal e de Paco Martín. Noraboa ó mestre.

As ‘andoliñas’ de Marcos Valcárcel
MIGUEL ANXO FERNÁN VELLO, Galicia Hoxe 16-2-09

As andolas, ben o saben vostedes, son unha caste de bolboretas miúdas que gustan de revoar arredor dunha luz, e andoliñas –a súa forma en diminutivo– foi o título que Marcos Valcárcel quixo que figurase á fronte da súa colaboración xornalística e literaria en Galicia Hoxe. E acertou o escritor con esta fórmula, con esta poética comunicacional. Porque os artigos de Marcos Valcárcel, que agora ven a luz no libro Dende a palabra, dende o corazón. Primeiras Andoliñas –unha escolma das aparecidas entre outubro do 2003 e outubro do 2004–, son un paradigma de precisión prosística, sometidos os textos a unha esixencia, natural no autor, de sonoridade e ritmo e, ao mesmo tempo, tinxidos dun culturalismo de vea asequíbel e intelixente, sen se esquecer en ningún momento da visión directa da realidade e da pura reflexión de carácter cultural e aínda social e político. Así son as andoliñas de Marcos Valcárcel. Lixeiras na súa arquitectura e densas no seu poder comunicante. Formas literarias de intervención directa e ánimo de crónica a fixar nomes, lugares e feitos. Os dicionarios galegos do futuro terán que incluír, sen dúbida, a voz andoliña, á par do seu significado xa coñecido de bolboreta, como "columna xornalística de definido alento literario, breve na extensión e intensa no seu voo de ideas, concrecións e matices". Ou algo así. E ten toda a razón Afonso Vázquez-Monxardín, prologuista deste primeiro libro das andoliñas de Marcos Valcárcel, cando di que que estas folerpiñas –así as denomina tamén Monxardín– "establecen connosco unha comunicación tranquila e fluída, pousan sobre nós suavemente e imos quedando engaiolados coas reflexións de Marcos sobre o mundo cotián ou extraordinario, coas súas lecturas, películas e músicas preferidas, coas evocacións de historias e reflexións diversas". A andoliña xa é, pois, unha marca, un estilo, un selo da casa. Marcos Valcárcel soubo crear e manter un xénero que xa forma parte da historia máis brillante do xornalismo literario galego do noso tempo.

Marcos Valcárcel: "O discurso do castelán discriminado é un disparate que nace da manipulación política"
O autor do libro "Dende a palabra, dende o corazón", que GALICIA HOXE regala hoxe, asegura que o seu único patrimonio, xunto a familia, o seu arquivo e a súa biblioteca, "son os amigos" e confesa que lle gustaría escribir unha "Andoliña" que levase por título "Crer no país"
R.R . SANTIAGO 15-2-09

Marcos Valcárcel é un observador único e un analista sistemático da vida mesma durante estes últimos cinco anos en GALICIA HOXE. No seu recuncho da contraportada escribe as súas "Andoliñas", que agora son recollidas no libro "Dende a palabra, dende o corazón" que hoxe se regala con este xornal.

Historiador, articulista, profesor, home da cultura... que actividade lle satisfai máis?.
Creo que no meu caso son actividades compatibles, con diferentes metodoloxías, pero sempre relacionadas e intercomunicadas entre si. Entregueille moito tempo da miña vida ó xornalismo e quizais é a actividade á que máis lle debo no que se refire á comunicación directa coa sociedade.
Vive o idioma galego un mal momento ou todo o contrario cando alguén se manifesta porque o castelán está discriminado?
O galego non vive un bo momento e necesita todos os apoios posibles. O discurso do castelán discriminado é un absoluto disparate en Galicia e todos sabemos que nace dunha manipulación política: o máis triste é que un sector dun partido como o PPG xogue esa carta tan suxa co fin de rañar algúns votos. Pensa que hai algunha medida milagrosa para recuperar o galego?.
Non hai medidas milagrosas, pero si é necesario un conxunto moi amplo de novas estratexias, creativas, intelixentes, contundentes, que teñen que implicar por igual os gobernos e toda a sociedade. Sen o apoio explícito e comprometido dos cidadáns fracasará calquera iniciativa por ben intencionada que sexa.
É unha persoa cunha forte capacidade de autocrítica. A súa evolución ideolóxica cambiou ao longo dos anos. Reprocháronllo algunha vez?.
Podo ser autocrítico porque son consciente das miñas capacidades e das miñas limitacións. A miña evolución ideolóxica puido cambiar en matices ou nunha concreta afiliación partidaria, pero, por riba diso, mantiven sempre un territorio común, que foi o do galeguismo, o da democracia e o da liberdade. Tamén o da confianza no ser humano como chave dun progreso respectuoso co medio e co planeta que lles deixaremos ós nosos herdeiros.
Andoliñas naceu hai cinco anos. Cal foi a súa evolución?.
Primeiro foi un reto, pola periodicidade case diaria. Logo, un lugar de encontro cos amigos e cos lectores. Eu mesmo quedo sorprendido de ter entre os meus lectores personalidades da cultura ás que admirei sempre, o que supón un plus de responsabilidade ante a pantalla en branco.
Os seus artigos serven para crear opinión, para reflexionar. É ese o seu obxetivo?.
Non sei se crean opinión, en todo caso queren favorecer un debate en liberdade e tolerancia, que moitas veces se produce logo no meu blog As Uvas na Solaina. Moitos articulistas movémonos nun "humus" común de ideas e opinións e é da confrontación pacífica entre todos e da riqueza de matices de onde xorden as mellores realidades: ese é o segredo do mellor xornalismo de opinión.
No prólogo Monxardín fai unha fermosa presentación do libro. Sente que ten moi bos amigos, xente que agradece os seus escritos e que o seguen habitualmente.
Moi fermosa presentación sen dúbida. Reitero que, coa familia e o meu arquivo e biblioteca, o mellor e o meu único patrimonio son os amigos e as amigas, sempre xenerosos no seu apoio. Esa é unha das meirandes riquezas, aínda que non sirva para cotizar en bolsa, pero tampouco está en perigo cando chegan as crises económicas.

Que Andoliña lle gustaría escribir que aínda non pode. Que levaría por título?.
Como son breves terían que ser tres. Unha titularíase "Crer no país" e narraría en forma breve o proceso de descubrimento, por parte dos galegos, da súa cultura e identidade. Daría conta dunha forte inxección de autoestima das nosas xentes. Outra podería chamarse "Mocidade de noso" e falaría duns mozos e mozas que falando en galego, e dominando tamén outras linguas, constrúen unha Galicia máis moderna e solidaria, con maiores cotas de benestar para todos. E na terceira, titulada "A Terra fala", sería a propia Natureza a que nos contaría como se chegou a un pacto cos cidadáns para que o desenvolvemento da riqueza necesaria no país non hipoteque nin estrague os tesouros medioambientais dunha Galicia única nas súas fragas e mas súas costas, desde Os Ancares ata as terras fisterrás.

Un fotograma.
PAN POR PAN domingo 15 febreiro

Vin onte a película “O neno do pixama a raias”, baseada no popular libro do mesmo nome do escritor irlandés John Boyne (está traducido ó galego, nunha versión mellorable). A historia entre o neno Bruno e o cativo xudeu Shmuel ten momentos memorables e ás veces arrepiantes: non direi máis para os que aínda non leron o libro nin viron a película. Pero o cine é imaxe e esta película ten un fotograma que nunca esqueceremos, porque encolle o corazón. Refírome a aquel en que se ve o fume negro erguéndose entre as nubes dende as chemineas dos campos. Hai tamén un cruce de miradas maxistral entre a nai de Bruno e un xove tenente alemán, cando este comenta: “Queimados, aínda cheiran máis”. Aínda hoxe os alemáns comparten a cara de consternación desa muller e se preguntan cómo foi posible chegar, dende a fría razón militarista, ata o Holocausto.

debate electoral

Vieja nueva derecha, de ANTÓN BAAMONDE, El País 13/02/2009
Los estrategas de la derecha, conscientes de lo que se juegan, habían colocado su campaña sobre dos raíles: la denuncia del gasto ostentoso del presidente Touriño -los muebles en la picota- y la campaña de Galicia Bilingüe -la ley del embudo lingüístico contada con trompetas celestialmente liberales-. El objetivo: buscar un electorado castigado ya por la crisis que puede encontrar obsceno el lujo en época de vacas flacas y jalear a ese núcleo duro que se levanta todas las mañanas para confirmar -después de haber leído la prensa correspondiente- que nos amenaza el Finis Hispaniae. Socialistas ladrones y nacionalistas totalitarios: el cóctel perfecto del imaginario de la moderna derecha española.
Y es que el PP necesita el poder en Galicia. Lo necesita porque siempre lo ha tenido y porque, sin Galicia, será muy difícil que retornen con confort al gobierno de Madrid. Lo necesitan porque si no consiguen recuperar el poder ahora, habrán de despedirse de él en mucho tiempo. La progresiva pérdida de peso del campo, donde antaño gozaba de buena salud electoral, la realidad de que Galicia es un país de trabajadores, un lugar en el que la inmensa mayoría de la población es hoy asalariada -un dato nuevo en la historia del país que, a mi parecer, no ha suscitado todavía la atención que merece- y, finalmente, el mero cambio vegetativo, el dato de que los nuevos votantes votan popular en menor porcentaje que los que mueren, todo ello sugiere que si el PP no encuentra un mecanismo -el gobierno y sus dineros- que compense esas tendencias de fondo se irá deshilachando poco a poco.

Feijóo09 el silencioso, Antón Losada, El País 14-2-09
El candidato Feijó09 da su palabra de acabar con el clientelismo en la Administración pública. Tampoco estima oportuno desvelarnos su opinión sobre el largo historial de su partido a la hora de convertir el dedo en principal mérito para acceder al servicio público.
El candidato Feijóo9 entierra su pasado y el de su partido al frente de la Xunta bajo un muro de silencio. Su campaña y su discurso se basan en la ficción de que los populares nunca gobernaron y él mismo nunca fue vicepresidente. Por eso elude el debate. Para no verse forzado a relatar lo que no quiere explicar. Necesita seguir refugiado en su monólogo hasta el 1-M para que su pasado no le alcance.

DENDE A PALABRA, DENDE O CORAZÓN (PRIMEIRAS ANDOLIÑAS)

O próximo domingo, día 15 de febreiro, o xornal GALICIA HOXE agasallará a todos/as os seus lectores cun exemplar de
DENDE A PALABRA, DENDE O CORAZÓN (PRIMEIRAS ANDOLIÑAS),
unha escolma do primeiro ano da miña sección nese xornal, outubro 2003-outubro 2004, antes de abrir o blog.
Son un total de 180 artigos de moi variada temática, enriquecidos cun fermoso e xeneroso limiar do amigo Afonso Vázquez-Monxardín.
Moitas grazas dende aquí a Caetano Díaz, a Miguel Seoane e a Afonso.
Reserven o seu exemplar no quiosco. Se lles parece.

publicación
Marcos Valcárcel, "dende o corazón..." e para "GH"
O historiador ourensán recompila nun libro, que se entrega mañá de forma gratuíta ós nosos lectores, as súas mellores "Andoliñas"

Paraninfo
X. L. Méndez Ferrín, Faro Vigo 13-12-09

O artigo completo

(...) Esoutro día estivemos, pois, no paraninfo da Universidade Compostelana para escoitarmos o discurso de recepción de Margarita Ledo Andión na Academia Galega. Por un momento, dúas academias sobrepuxéronse nun só paraninfo.Os paraninfos foron no século XIX templos da ciencia liberada da autoridade eclesiásticas. Habilitado o de Compostela no interior dun edificio que fora expropiado á Compañía de Xesús para ser destinado a sede universitaria polo liberalismo, axiña cobrou o paraninfo un intenso valor simbólico. Na súa decoración non locen elementos relixiosos e só figuran alegorías e os nomes das grandes figuras claustrais. Ninguén coma Otero Pedrayo soubo evocar os días da Lei Moyano nos que, rosmando os moderados o Himno de Riego polo baixiño, se ergueron os paraninfos das universidades e dos Institutos de Galicia e de España; mesmo como trasuntos dos templos masónicos. O cerimonial da universidade española contemporánea procede daquela época. Tamén vén dela a regularización do traxe académico e as cores das facultades en mucetas e barretes. A etiqueta académica española uniformouse visualmente e os usos e costumes tradicionais das vellas universidades desaparecen seguindo a pauta do centralismo burgués de inspiración napoleónica. A Universidade Central de Madrid era a única que podía dispensar o grau de doutor e, igual que Galicia desaparece escartelada polas catro provincias e os novos municipios, a Universidade Compostelana pasou a ser una simple dependencia de administración de instrucción pública con sede en Madrid. O latín desaparece das aulas pero o galego non entra nelas. A Universidade Compostelana convértese nun axente de castellanización de Galicia sumamente efectivo.Durante o século XIX e até días moi recentes a Universidade e a cultura galega viviron de costas. Non hai moito o historiador Villares Paz ingresaba na Academia Galega nun acto celebrado no paraninfo compostelano. Acaba de facer o propio Margarita Ledo, profesora universitaria coma Villares e Rosario Álvarez, e o presidente Barreiro. Todo parece indicar que as academias conflúen.

O Bipartito repetiría na Xunta fronte a un PP que perdería un ou dous escanos", di o CIS

A enquisa do CIS, en Galicia Hoxe 13-2-09

Socialistas e nacionalistas poderían reeditar o Bipartito á fronte da Xunta de Galicia se se cumpren os resultados da enquisa preelectoral do Centro de Investigacións Sociolóxicas (CIS), que sitúa o PP como gañador das eleccións, pero cun e dous escanos menos respecto dos 37 que ten na actualidade, mentres que o PSdeG conseguiría dous deputados máis ata os 27 e o BNG quedaría cos seus 13 actuais ou ata podería perder un.

Aproveiten para deixar, como outras veces, a súa previsión de resultados.

CADERNO ABERTO
Internacionalizarmos a cultura galega
MIGUEL ANXO FERNÁN VELLO en Galicia Hoxe 13-2-09

RECOMENDABLE

Grafismo de Sara Lamas

No blog SIBILA, unha colección de Aforismos de Ética, Estética, Política, Crítica e Erótica Poética, de Claudio Rodríguez Fer.

Darwin o revolucionario
CRAIG PATTERSON, galicia hoxe 12-2-09

Celebramos esa semana o bicentenario dun dos seres humanos que máis mudaron a nosa maneira de entender o noso lugar no universo. Por medio da súa visión integradora da biodiversidade e da selección natural, o ser humano moderno puido optar a unha vida guiada polo empirismo da ciencia. Por iso Darwin foi un auténtico revolucionario, e son poucas as revolucións que compaxinan dunha maneira tan axeitada e pacificamente o rexeitamento da orde establecida e o liberador acto de asumir unha verdade centificamente innegábel. Deulle, literalmente, unha volta á tortilla da ríxida sociedade do seu tempo.
Non lle foi nada doado ao autor de A orixe das especies tomar a decisión de publicar unha obra que se xestara na viaxe arredor do mundo que fixo no Beagle (1831). Inda que el se fora achegando cada vez máis a unha visión atea do universo, ben sabía que a polémica que xeraría a súa obra lle podería arruinar a reputación para sempre. Ben sabía que o seu libro revelaba unha existencia case cruel e nada requintada. As fermosas e terríbeis leis do determinismo biolóxico non reflicten unha natureza perfecta porque a natureza non o é: ollemos as imperfeccións do ollo humano, por exemplo, ou a forma dalgúns dos bechos máis estrafalarios do ecosistema. Pero agasalla o ser humano coa conciencia da fatídica lei do máis forte, coa absoluta necesidade de vivir conforme unha norma moral se pretendemos ser o organismo máis evolucionado se non ilustrado da natureza.
Unha vez nunha festa nun piso de Chicago, encetei conversa cunha profesora de instituto. Parecíame unha persoa bastante aberta, ata que me confesou que nas súas clases lles aprendía aos rapaces que un deus creara o mundo en sete días. Ao pensar nese novo grupo de mozos que sairían do colexio cos miolos lavados, púxenme a pór en dúbida as bases das súas afirmacións, e a conversa acabou nunha situación un tanto incómoda. Non o dubidemos: Darwin deunos as ferramentas para crearmos un mundo sen demos nin anxos, pero a tarefa inda está por cumprir ao deixarmos que o ensino estea influído por institucións relixioso-políticas ao xeito da Palin. A revolución na cosmovisión humana que causou Darwin en 1859 só terá un equivalente se no futuro aterran os marcianos no céspede da Casa Branca.

Androlla
BIEITO IGLESIAS, ECG. 12-2-09

Ao acollido das refoladas de vento e dos aires cativos que sopraron o domingo a favor e en contra da manifestación polo apartheid lingüístico, tiven ocasión de mougar unha androlla achegada por Montse Aira, amiga que trouxo o embutido desde as terras do Cebreiro, do lugar de Rabaceira por máis sinal. Por parte dos ósos embuchados no pedro, tamén se comeron chourizos de carne (nada de chourizos de chofre), repolo e cachelos. Unha comerota ideal para combater este inverno caroal que amorica nos altos trousos de neve. Se aquí se implantase o sistema idiomático escolar do País Vasco, tal como defenden "Galicia Bilingüe" e o Partido Popular, cunhas aulas en galego e outras -separadas- en castelán, dacordo coa lingua materna, moitos rapaces non terían onde aprender palabras como "pedro", "chofre", "trouso", "caroal" ou "refolada", esta columna sería ilexible para eles e un servidor daría en comunicarse, vía médium e en sesións espiritistas, cos devanceiros que descansan onda o galo cataventos do campanario.
Non é que rabee por palicar con Gloria Lago, Rosa Díez ou Ana Pastor, preferiría practicar o reintegracionismo no Río de Xaneiro e faltaríame tempo para fuxir cara alá se tivese conta nas illas Caimán, como ese ex candidato do PP por Ourense. Vou facer, así e todo, unha precisión sobre a lingua materna e o fracaso escolar, que Díaz atribúe ao ensino en galego. A miña nai falou galego 63 anos e italiano 17 (os que morou na Suíza); conforme ao modelo dos manifestantes dominicais, debería ser instruído nas linguas de Rosalía e do Dante, pero estudei en instituto franquista monolingüe en castelán. Sendo galegofalante, seica estaba condenado a fracasar no bacharelato, porén obtiven o mellor expediente académico da miña quinta. Non llo apoñan ao idioma galego, o fracaso escolar élles cousa de parvos.

Manual de amor.
Andoliña venres 13-2-09

Por un blog dunha autora galega, Lula Fortune, souben que na Biblioteca Capitular de Verona encontrouse o primeiro manual para escribir cartas, do século XII, asinado por un tal Guido, quizais un crego, e que inclúe un capítulo dedicado ás cartas de amor. Seica saíu no xornal La Repubblica, segundo a propia blogueira.

Alí, nese capítulo sobre as perfectas cartas de amor, aconsella gabar sempre a beleza e calidades da amada, con exemplos de parellas mitolóxicas (Paris e Helena, Píramo e Tisbe), usando imaxes de pedras preciosas ou enviando "tantos saúdos como peixes hai no mar" ou "flores leva o verán". Convén referirse ó sentimento de amor como algo imposible de describir: "ámote tan fondamente que non sería capaz de explicalo aínda que todos os membros do meu corpo puidesen falar". Tamén fala ese manual de bicos, apertas e "cousas doces, cousas para facer xuntos" e recomenda dirixirse ó destinatario con expresións deste xeito: "a túa beleza sabe que...", "a túa dozura coñece...".

Outras expresións refírense ó tópico do mal de amor: "a mente non responde", "o ánimo enlouquece de tanta alegría". Que sorte tiveron as mulleres amadas naquela xeira, cando menos na literatura.

DE LETRAS E DE SIGNOS
Eluana descansa
POR ANXO TARRÍO VARELA, Galicia Hoxe, 11-2-09. Ilustración, A.Goyanes.

Aínda sentindo un total respecto por quen poida pensar doutra maneira, resulta moi difícil comprender cómo hai quen prefire ver sufrir unha persoa e todo o seu entorno familiar antes que ceder a unha eutanasia que, en casos como os de Ramón Sampedro ou Eluana, estaba máis que xustificada. Un querería saber se quen defende esas cativas (cautivas) vidas, cheas de sufrimento e desespero pasou algunha vez por ter na súa familia un caso semellante. Dá a impresión de que non, non saben o que é ter un familiar enfermo no seu día a día, con dores ás veces insoportábeis; con dependencias absolutas, dende inxerir a comida até todo o que supón o necesario mantemento diario da hixiene, e sen esperanza de volver a ter unha vida normal nunca máis. O cronista sabe de que fala.
Resulta inhumano impoñer as propias crenzas sobre o sufrimento dos demais, administrando así os males alleos sen ceder aos argumentos máis elementais acerca dunha vida sen posíbel aumento de calidade pola que se xustificaría a esperanza de que algún día volvería o enfermo a gozar de plena autonomía e dos praceres aos que acceden os que están con boa saúde. É tan elemental que mesmo dá algo de vergoña dicilo en voz alta. (...)

Artigo completo

Políticos.

Pan por pan 11-2-09

Dicían os manuais do xornalismo que só as malas novas se converten en noticias. Será por iso que os políticos que saen nos telexornais son noticiosos, pero pouco dignos de aplauso. Políticos enfouzados na corrupción que estenden o mar da dúbida sobre toda a clase política, para desgraza dos honestos, que tamén os hai. Políticos que gañan as eleccións co poder do medo: velaí a vitoria da dereita e a extrema dereita en Israel, nación que se sente acosada, mesmo despois de causar máis dun milleiro de mortos en Gaza. Políticos carroñeiros como Berlusconi, quizais o máis detestable de todos, querendo forzar as leis para impoñer os seus dogmas contra o sentido común. Dezasete anos en coma irreversible e en estado vexetativo: quen pode desexar esa tortura para a propia enferma e a súa familia? A única verdade do caso Eluana está no que o seu pai sufriu ó despedirse dela nos seus últimos dez minutos de vida.

Furrichado
Afonso Vázquez-Monxardín
La Región 10-02-2009

Eu sempre dixen ‘furrichar’, aínda que tamén oía normalmente ‘firrichar’, cirrichar’, ‘zurrichar’ e outras formas parecidas. Agora, co avance da lingua light, xa non se oe moito disto, pero vostedes seguro que me entenden. O caso é que papei un susto cheiroso.
Cóntolles.Pedín coche prestado -tiña o meu a pintar- e parei nunha gasolineira na autopista a Santiago. Baixei bufando, abrín o depósito, collín a mangueira, introducina no burato e apertei. E por primeira vez na miña vida furrichoume para fóra. Coñecese que non metera suficiente o bico da mangueira -non coñecía ben os sangumiños do depósito- e o gasóleo debeu petar nalgunha revolta do camiño que se desviou cara a min, cuspíndome maleducado. Instintivamente apertei a man e furrichou aínda máis. Enzoufeime lixeiramente. Garabata. Camisa. Chaqueta. Pantalón. Metín de novo e máis fondo o cano, botei o que quería, entrei no baño, lavei as mans e divertido, pensando no arrecendo que me ía acompañar nas xestións santiaguesas, dirixinme á amabilísima caixeira.
-Mire, eu sonlle empregado desta empresa e acabo de ter un pequenísimo accidente laboral e...
Abriu os ollos de cuarta e atalloume incrédula mentres ladeaba a cabeza:
-¿Empregado?
-Si, veño de estar traballando para esta gasolineira e quería saber se o meu seguro como traballador...
Non saia ela do seu asombro aínda que algo ía cheirando.
-¿Como di?
Entón expliqueime o mellor que puiden.
-Si. Mire. Nas gasolineiras ‘normais’ hai uns traballadores que fan o seu traballo botando gasolina e gasóleo nos coches, por eles se cotiza, teñen a súa preparación para andar con líquidos inflamables e perigosos e o seu seguro de responsabilidade. Nesta gasolineira xa non hai eses empregados pero como o traballo non desaparece, débeno facer outros moitos traballadores momentáneos, non sei se ilegais, pero si sen contrato nin preparación que á súa vez son clientes. E non entremos xa en que se aforran media ducia de soldos e deberían vender máis barata a gasolina como forma de pagamento compensatorio a nós, polos minutos do noso traballo temporal...
A moza, moi disposta -atendía á vez a caixa xeral da tenda, a dos surtidores e a barra do bar onde preparaba cafés e puña torradas e bocatas-, escoitou o discursiño con cara de entender o que lle eu dicía, tatexou un ‘síntoo’ sentido e un ‘¿quere facer unha reclamación?’.
Entón rin e díxenlle: -Non, muller, non. Só queria botar unha risa contigo e tomar un café con leite.Sorriu comprensiva -e aliviada- e deu volta cara a cafeteira.

Credibilidade.

pan por pan 10-2-09

Xosé Vilas Nogueira, no seu día especialista no Estatuto Galego, foi redactor das Bases Constitucionais da UPG e ANPG. Hoxe, despois de paradas en ribeiras como Esquerda Unida, escribe en Libertad Digital e chámalle ‘social-nacionalistas’ ós membros do bipartito.A súa viaxe da esquerda á dereita non é un caso illado: velaí, en clave galega, Pedro Arias, que xa lle chamou subnormal a un ministro, ou Miguel Cancio, por poñer dous casos. A nivel español, a lista é longa: César Alonso de los Ríos, Pío Moa, Jiménez Losantos, Gabriel Albiac, etcétera. Por suposto, están no seu dereito a cambiar de opinión dende o comunismo, o maoísmo ou o trosquismo ata a extrema dereita nalgúns casos. Aínda que, sen facer antes unha mínima autocrítica, tamén sexa difícil outorgarlles credibilidade.

Ferrín: firme puño de liberdade.
Luís González Tosar.
ECG. 8-2-09

Cheguei -de Buenos Aires- a Vigo, en 1969. Matriculeime en 5º de bacharelato no Instituto Santa Irene e cadrei nun grupo moi xeitoso que agromou arredor de Xosé Luis Méndez Ferrín, o noso profe de repaso de Literatura española de 4º, polas tardes. Un día chéganos a nova de que Ferrín estaba preso. Nós sabiamos mellor ca ninguén que el non facía proselitismo barato. O seu estilo era moito máis fino, clarificador, didáctico, aprendéndonos a descubrir a realidade por nós mesmos, abríndonos os ollos adolescentes ás contradicións da abafante ditadura. Durante aquelas clases, fenomenais, nunca lle escoitamos unha palabra descalificadora de Ramón Piñeiro. Pola contra, animounos, aos catro ou cinco do grupo, a ir visitar a Piñeiro unha vez que estivesemos en Santiago. "Vaivos recibir ben, vaille gustar" afirmou. A grande aventura -promovida por Ferrín- daquel COU foi unha viaxe a Madrid, para asisitir ao teatro do Círculo de Bellas Artes. Representaban Luces de Bohemia e alá fomos -unha ducia, profe incluído- en autocar.
Regresamos felices polas reviravoltas da Canda e do Padornelo, cantando, orgullosos do noso profe, sabedores de que estabamos trasgredindo. E aínda que entón non entenderamos algunha cousa, foi un tempo de útil preparación para enfrontarnos á realidade universitaria dos 70, en Compostela. Coñecín, en 1974, a Carlos Casares e a Ramón Piñeiro, fun amigo dos dous. Non por iso cortei, nin enfriei, a vinculación con Ferrín. Piñeiro falaba ás veces de Ferrín, considerábao grande escritor, destacaba nel a integridade, a firmeza de carácter. Certa vez comentou que non lle importaba o de Ulm Roam. Consideraba o personaxe como literario e que tiña máis da creatividade ferriniana ca da súa propia biografía. Corenta anos que pasaron, desde a tardiña na que o vin entrar no bar do Santa Irene a coller tabaco, até hoxe, cando Galicia enteira homenaxea a Xosé Luis Méndez Ferrín, nos setenta anos do seu firme puño de liberdade.

Sen política portuguesa.
Méndez Ferrín.
Faro Vigo 9-2-09

A inexistencia dunha política exterior é unha das características da Xunta de Galicia que presidiu Touriño. Moi especialmente notouse a faltar unha política para Portugal. Con Fraga Iribarne a Xunta tivo unha política cubana e unha política portuguesa, secundada por Fidel Castro e por Mario Soares respectivamente. Mais toda a administración Touriño viviu de costas a Portugal, sen que Quintana ousase corrixirlle nesta materia a plana ao presidente. As conversas sobre o AVE foron vistas polo pobo como frías e insinceras. Nada semellante a aquela xeira do presidente Soares polo provincia do Alto Minho que culminou nunha recepción en Valença aos intelectuais galegos, nos que Fraga Iribarne se apresurou a incluir a Camilo José Cela e así. A liga dos concellos do Limia non sei se é viva ou morta e a dos concellos do Miño xa a anulara o gobernardor Jorge Parada (PSOE) hai un mundo de tempo, por ameazar a unidade de España. Funciona, con escaso ánimo apesares de que o seu xerente, meu amigo Mao, é un entusiasta sincero, o Eixo Atlántico. Esta alianza de municipios é de alcance político moi limitado e son moitos os galegos que aspiran a máis no que se refere ás relacións entre Galicia e Portugal.Entre as posibilidades reais que nos ofrece a Unión Europea está a de constituir euro-rexións. Unha euro-rexión factíbel cuxa posta en vigor reportaría beneficios de todo tipo aos pobos de aquén e de alén Miño e Xurés sería a que englobase o Noroeste ibérico, ou sexa a actual Galicia e o Norte de Portugal até a bacía do Douro (incluída). Os territorios galegófonos da Asturias Occidental, León e Zamora estarían incluídos nesta euro-rexión que só podería chamarse co vello nome de Gallaecia. Sei ben que existen reticencias ideolóxicas e políticas, así en Portugal como en España, que levan un mundo de tempo tratando de frear ou adiar o proxecto. Hai xa moito que a miña familia e os seus amigos vigueses somos, por utilitarismo, usuarios do Sa Carneiro do Porto, onde hai un letreiro que di: "O aeroporto de tódolos galegos" (en galego). Se observamos o movemento de mercadorías nas es-autoestradas e estradas de Galicia non podemos ignorar o aumento de vehículos portugueses ano tras ano. Cada vez más os visitantes portugueses de lecer non son só os siareiros do Corte Inglés de Vigo e chegan en masa a Compostela e á Coruña, cousa que hai pouco tempo non facían. Ao revés e en dirección ao Sul os nosos conveciños fanse cada vez máis frecuentadores de Portugal. As únicas librarías do territorio español que venden literatura en portugués son algunhas de Galicia.Pois ben, a Xunta actual BNG-PSOE non diu pasos avante na constitución da euro-rexión Galicia-Norte de Portugal. Por suposto, á oposición do PP este tema parécelle espiñento e propicio a rachar España e, sempre maís de Aznar ca de Fraga Iribarne, Núñez Feijóo e Corina Porro únense ao histerismo da Galicia Bilingüe que detesta desde as simas da alma a restauración da unidade histórica galegoportuguesa. Esperemos que no próximo Parlamento do Hórreo se trate por fin deste tema despois das eleccións. Pro teñen que aparecer novos actores e actrices no escenario

NORABOA.

A miña noraboa a Agustín Fernández Paz, premiado con xustiza e todos os méritos pola AELG.

E graciñas tamén por isto:

"Igualmente, farase entrega dun galardón á Sección de Literatura do Liceo de Ourense, personificada na figura de Marcos Valcárcel".

Anos 50 / A Mirada Retida
Marcos Valcárcel

La Región 08-02-2009

Francisco Fariña Busto, director do Museo Arqueolóxico, garda unha boa colección de fotos de paisaxes e edificios da nosa cidade, realizada polo seu pai, Luciano Fariña. As que eu vin son dos anos 50, concretamente de 1956, creo: estaba aínda en construción o Colexio Marista na rúa Bedoya, por exemplo.Da mesma época debe ser esta que escollín hoxe, o edificio, ó carón do Goberno Civil, onde ten a súa sede o Instituto Nacional de Previsión. Supoño que foi unha das grandes obras da época, cando o Paseo aínda non estaba cheo de altas torres.O edificio, no que eu observo, non cambiou moito dende aquela: a foto foi tomada nun día tranquilo, sen automóbiles, quizais un domingo. A imaxe respira un ton de gran pracidez no pasear das xentes ou no paisano que se achega en bici, que ben podería ser Antonio Ricci, o protagonista de ‘Ladrón de bicicletas’ (1948).Para os que non vivimos esa época, o cine, sobre todo o neorrealismo español e italiano, é como un álbum de fotos de familia ou un caixón de soños perdidos. Pero, mentres soñamos, vivimos como plenamente reais esa nostalxia dos tempos non vividos.

Dinamita para San Francisco.
Afonso Vázquez-Monxardín.

La Región 07-02-2009.

Vicente Risco era moi listo e coñecía a cidade de Ourense como se a parira. Pedra a pedra, xente a xente, historia a historia. Por iso, hai oitenta anos, cando escribiu O Porco de pé, a primeira novela galega moderna, púxolle un final simpático. A apoteose da mediocridade representada na escena final: o incendio da Biblioteca como fondo ante a pasividade das ‘forzas vivas’ enredadas nunha festa de claudicación. Pois ben, non andamos hoxe lonxe. O que pasa é que agora é de verdade. O claustro de San Francisco está para caer.
Xa ensaiamos todas as formas posibles de combinacións políticas. Gobernos todos dun (aquí, alá e acolá), todos doutro, gobernos entrefrebados en varias combinacións...e nada funcionou. Polo tanto, a cousa pola política dos partidos non parece ter solución. Entrementres, unha cidadanía, pasiva, resignada, cada vez que comeza outro capítulo do esperpento di ‘vaia por Dios’, ‘outra vez’ e pasa a páxina do xornal rápido como para escorrentar a culpa e esquecer os anos que leva pechado e aqueles fermosos frescos renacentistas aparecidos no inicio da obra e desaparecidas coa deixadez posterior. Logo detense nas esquelas que, como saben, é o pasatempo favorito dos ourensáns. O político de turno explica de novo que nós non entendemos ben o problema, que é todo moi complicado e trata de sinalar a outro. E agora vai a Consellería de Cultura e di que o Goberno central oculta datos. Cando o Demo non sabe que facer, espanta moscas co rabo. A min, como espectáculo gratuíto sempre me gustaron máis as cheas do río desde o mirador de Oira. Somos caldo de cultivo de ditaduras: unha sociedade civil inerme agardando que sexa sempre outro o que solucione as cousas. Pero ¿imos, meus queridos concidadáns, permitir que as leguleias de empresas manifestamente incompetentes e uns xuíces excesivamente comprensivos deixen caer o claustro? ¿Imos permitir que sexan o vento e chuvia os que rematen a obra da desidia colectiva? ¿Imos permitir que o noso Concello siga a camara lenta? Non señor, non. Non deberiamos.
Hai moitos anos, en 1981 ou así, pedín dinamita para voar o ‘Volter’ -que eu sempre chamei Tucho-, porque era unha ignominia deixalo agonizar entre saudades literarias pero sen mover un cella. Ninguén fixo caso, claro, e as termites e a chuvia fixeron moi profesionalmente o seu traballo. Agora creo que debemos reclamar con forza dinamita para o Claustro de San Francisco. Porque se a cidade non sabe máis que ver aos políticos dándose coa cachiporra falsa como no Barriga Verde, ou cantando a coro aquilo de ‘fuches tu, fuches tu, o que fuches cagar no palleiro; fuches tu, fuches tu, que aínda levas as pallas no cu’, pois ben, se todo é así, o non-remedio pero si alternativa ética, é a eutanasia activa. Como nas películas en que o vaqueiro mata ao cabalo para que non sufra. Como o fidalgo de Otero Pedrayo que cruza Galicia para ser el o que lle ferre dous tiros ao can vello e enfermo, compañeiro de cazatas lembradas. Ademais, está desacralizado o recinto e non é xente...
Que sexa o Concello, ou sexa o noso nós máis próximo e colectivo feito forza, coas mans dos veciños que o queremos, e en lembranza das fotos de vodas que alí se facían, o que meta a dinamita e remate coa agonía. E que o vexamos todos todiños metidos ao quente nas augas mornas da Chavasqueira ou Outariz, cunha presa de castañas municipais e un cacho de empanada na man. Propaganda gratis nos medios de Europa. ‘Un concello voa un claustro gótico no medio dunha festa termal para os veciños’. E logo de derrubalo, podemos proxectar para o solar, un ‘centro de interpretación da cultura medieval’ dedicado á cidade de Ourense, mon amour.

Feijóo arreda o número un por Ourense por cobrar comisións a través dun paraíso fiscal .

O candidato do PPdeG á Presidencia da Xunta xustifica a decisión de sacar da lista a Luis Carrera Pásaro polas súas "irregularidades con Hacienda" .

EL PAÍS 6-2-09

O arraiano Martin Sheen e o poeta cimarrón,
Manuel Rivas

en EL PAÍS 6.2.09

Ferrinianos e ferrinistas
O autor de 'Con pólvora e magnolias' recibe unha homenaxe no seu 70º aniversario
XOSÉ MANUEL PEREIRO 06/02/2009

Homenaxe a Méndez Ferrín, de MIGUEL ANXO FERNÁN VELLO

Galicia Hoxe 6.2.09

Méndez Ferrín, por ANTÓN BAAMONDE

Ferro. Pan por pan 7-2-09

Foi onte o día de Xosé Luís Méndez Ferrín, homenaxeado en Vigo cunha cea e un libro de homenaxe, ‘A semente da nación soñada’.Estiven alí co corazón, non coa presenza física. Ferrín, a quen os amigos máis ferrinianos chaman o Ferro, é hoxe símbolo de moitas cousas. Antón Baamonde, que nunca foi ferriniano, comenta nun blog o impacto (perdón, don Vicente) que supuxo na nosa cultura a aparición de libros como Con pólvora e magnolias ou ‘Crónica de nós’: eu podería dicir onde estaba e con quen o día que lin por vez primeira eses libros.E o mesmo cabe dicir de obras mestras como ‘Arraianos’ ou ‘Estirpe’. Co tempo tiven a honra de presentarlle en Auria algunha novela e de ter con el certo trato de amizade, con citas periódicas en Celanova ou en actos da Academia. Hoxe teño outra imaxe do Ferro que en nada diminuíu a súa valía literaria, ó tempo que agrandaba a súa calidade humana.

Formación y Futuro.
Lalo Pavón.

Mellor preparados os nosos mozos, teñen que emigrar para traballar ...

En LA REGIÓN 5-2-09

Do viño.

Pan por pan.
La Región 6-2-09.

Vexo na televisión ó noso conselleiro do Medio Rural catando de vagariño unha copa de viño nun acto institucional ó que ten que asistir polo seu cargo. Sabendo da austeridade abstemia de Suárez Canal, a cousa ten o seu mérito. Por iso imos dedicarlle estes versos de Murilo Mendes, un gran poeta modernista brasileiro:

‘As redondezas do vinho. As asperezas do vinho. /

As veleidades do vinho. As veludezas do vinho. /

As calorias do vinho. Os labirintos do vinho. /

As branquidades do vinho. As verdolências do vinho. /

As rosaledas do vinho. As inverdades do vinho. /

As bordalesas do vin ho. As borgonhesas do vinho. /

As fluidezas do vinho. As espessuras do vinho. /

Os jaguardentes do vinho. As águas duras do vinho. /

As florisbelas do vinho. As florisfeias do vinho. /

Os operários do vinho. As excelências do vinho. /

As sonolências do vinho. Os maremotos do vinho’.

A vida segue igual
BIEITO IGLESIAS, ECG. 5-2-09

Eses días neste mesmo xornal, evocaba Carlos Luís Rodríguez o índice dun libro da autoría de intelectuais do Partido Comunista de Galiza dos anos setenta. Entre os asinantes figuran destacados cargos e militantes do PSOE de hoxe, desde o presidente da Xunta á presidenta do Parlamento do Hórreo, pasando por unha listaxe de conselleiros e alcaides. A metempsicose ou transmigración de almas comunistas cara ás ringleiras do socialismo pode exemplificarse con moitos nomes coñecidos. Touriño, Dolores Villarino, Abel Caballero?entre os procedentes dos "peixes" ou máis ben "peces" (PC), aos que cabe engadir outros ex militantes trotskistas, como Príncipe, ou maoístas de cando a China era vicina, como Bugallo.
A recente fichaxe de Pedro Arias -máis un político formado na canteira comunista- polo Partido Popular, vén alargar a influencia desa piscifactoría que ameaza con repoboar ríos azuis e ríos tintos, a inteira rede hidrográfica da política galaica. Cando eu cheguei á universidade de Santiago, a mediados dos setenta, o movemento estudantil estaba esgallado en varias pólas: ácratas, nacionalistas de Estudantes Revolucionarios Galegos, peixes, mocos (MC) e trotsko. Librábase inflamada batalla entre o Partido por antonomasia (o Comunista) e a U (Unión do Pobo Galego), que de símbolo químico do uranio pasara a emblema da liberación nacional. Nesa tirapuxa venceron aparentemente os upegallos, alumadores dun Bloque con algunha implantación, fronte ao alpendre creado polos peixes (Esquerda Unida) que loita sen demasiado suceso por avantar a barreira do cinco por cento dos votos. As aparencias enganan no entanto, porque a lideira continúa só que con distintos disfraces. Uns acóllense á carauta do BNG e outros acoden ao baile con máscaras ou siglas diversas, na escudería do PSOE ou na do PP. Experimento a sensación dun déjà vu, de que le temps revient, tal e como afirma certa divisa renacentista. O tempo volve, pero non nos devolve o arxil que algún día tivemos.

Contos.

pan por pan 5-2-09

Estivo nos Encontros Literarios do Liceo Bieito Iglesias. Coa súa brillantez de sempre, falou do conto popular e do conto literario e fíxonos rir a esgalla varias veces. Detívose nos seus contos preferidos como esa marabilla que é ‘A señorita Cora’ de Cortazar. Neste relato un adolescente está ingresado nun hospital para ser operado de apendicite; Cora, a enfermeira, ten que afeitarlle o pube para a operación e o rapaz, avergoñado, imaxina que lle crava vinte veces un puñal á enfermeira. O Bieito tamén contou un motivo oculto polo que gusta tanto deste conto. De neno, eivado, o futuro escritor era levado ó lombo ata o colexio pola súa avoa. Non había baños daquela, íase ó monte. Cando o neno tiña necesidades, a mestra encargaba as dúas rapazas máis fortes da clase que o levasen fóra colléndoo en brazos. Na infancia do noso amigo había, pois, dúas señoritas Cora.

Diñeiro e felicidade
Afonso Vázquez-Monxardín, La Región 03-02-2009

Non lles son eu moito de barras, pero aquel día el tiña ganas de falar e eu nada mellor que escoitar. Á segunda caña o dono, desde detrás da barra, empezoume a contar a súa vida. Estabamos sós no lusco fusco daquel soto. Nunca entrara no local e nunca despois volvín. O caso é que el suspiraba con saudade pola vida tranquila e regalada que antes levara. Fora emigrante en Suiza uns aniños, poucos, os suficientes para arranxar a casa da aldea e facer un petiño para un apuro. Voltara á cidade e entrara a traballar de cociñeiro nun hotel (en Interlaken aprendera moito e tiña boa man). Non era un choio malo e tiña, como di a canción cubana, ‘una casa, un carro y una buena mujer’. E como era de bo facer, levábase ben cos compañeiros e cos xefes. Vivía tranquilo e cómodo cando lle sobreveu a desgraza en capítulos raros e lentos. Todo empezou, dicíame angustiado, co premio da lotería. Ser non era moito; o suficiente para unha axudiña e un mellor pasar: dez millóns de pesetas. Pero -logo soubo ben que era certo- tamén abondo para escorregar costa abaixo. E contou.
A muller, descendente directa de Eva, picouno con aquilo de non traballar para outro, de que el na cociña era o corazón do negocio no que daquela estaba e que non lle cumpría máis que estabelecerse pola súa conta para triunfar. Deslumbrado co progreso posible na palabra da muller, e por lle dar a razón, decidiuse. Entre os dez millóns do premio e os seis de aforros só tivo que pedir nove a un banco para coller o traspaso dun restaurante en horas baixas. Pero a malidizón do local seguiuno. Alí non entraba unha alma. Intentouno todo. Convites. Anuncios. Pero a xente non entraba. Non sabía o que pasaba. A preocupación medraba día a día. Os amigos do anterior traballo, que sentiran algo de envexa pola súa decisión, tíñanlle agora algo de lástima. Deica pouco se arrepentiu. Os nove millóns resultaron ser máis gravosos do que pensara, sobre todo sumado ao alugueiro do local, aos gastos enormes que xeraba e a que non tiñan os antigos soldos. Non daban conseguido unha clientela estable, non daban saído dela.
A muller botáballe as culpas... ‘O peor que me ocorreu na vida -dicía con rabia- foi que me tocase a lotería. O diñeiro pode dar a felicidade ou marchar con ela. E a min marchoume. A maioría das cousas que teñen valor, non teñen prezo’.

Bieito Iglesias afonda nas características do conto literario
Co suxestivo título 'Conto contado, burro aparellado', o escritor ourensán ofreceu o segundo dos relatorios dos XIX Encontros Literarios, nunha edición que escolleu como lema 'O conto da literatura. A literatura do conto'.
Recensión de A NOSA TERRA. Fotos de Pepe Trebolle. 04.02.2009

Durante o seu relatorio cargado de humor e teatralidade, Bieito Iglesias Araúxo percorreu as características do conto literario e as súas diferenzas e similitudes co conto popular, de par de Marcos Valcárcel, coordinador das xornadas, que foi o encargado de presentalo. "Quen nos acompaña pertence a unha xeración das letras galegas moi prometedora", afirmou Valcárcel, que tamén salientou o seu "extraordinario dominio do idioma, adaptándose a todo tipo de rexistros".

Bieito Iglesias presentou unha intervención que quería "breve como o xénero que hoxe nos trae aquí". "Cada historia require a súa extensión", afirmou, así e todo. "Non hai que darlle moito crédito ás tallas porque todo depende do que queiras contar". Unha das súas características fundamentais é "a expresión do eu, a maioría dos contos bos están narrados en primeira persoa". Clasificou Iglesias aos contistas en dous tipos: os que confían "na espectacularidade da anécdota", coma Edgar Allan Poe, e "os narradores breves que aparentemente non contan nada, pero con historias cheas de significado que agochan un problema moral", caso de Hemingway e os seus discípulos.
En canto ás diferenzas entre conto literario e popular, sinalou que o último caracterízase por ser un relato didáctico e universal, coma O parrulo feo, recollido por Andersen, ou Hansel e Gretel, recollido polos Irmáns Grimm. E, no momento de pasar á práctica, Iglesias deleitou aos asistentes con varias historias, que remataba coa fórmula, "conto contado, burro aparellado, agora que conte outro quen teño ao lado".

Hippies.

pan por pan 4-2-09

E logo que lle farían ós creativos da publicidade os hippies? Coinciden nas televisións dous anuncios, non sei se creados pola mesma man. que utilizan o movemento hippie como escusa: un dunha canle privada de TV e outro dunha marca de embutidos. Neste último o fillo rebélase contra o vexetarianismo dos pais e peca contra as raíces comendo unhas rebandas de xamón cocido. A linguaxe publicitaria usa o humor e o rexistro da parodia, pero aquí a caricatura é moi bruta: os hippies parecen parviños ou fumados que só saben mover a cabeza como os canciños decorativos que se levaban antes nos auto móbiles. O movemento hippie ten moitas variables a considerar: o pacifismo, o orientalismo, a música e a poesía, as drogas e a defensa do amor libre, etc. Defendía o hedonismo e rexeitaba o consumismo. Pero agora alguén lembrouse deles para todo o contrario. Serán os danos colaterais da crise.

O escritor e académico José María Merino abriu os XIX ENCONTROS LITERARIOS do Liceo ourensán

A entidade cultural presentou ‘O conto da Literatura, a Literatura de Conto’
Foto Miguel Villar, de LVG.

Presentación e programa en La Región

«Carlos Casares era un marabilloso orador urbano que coa palabra construía un mundo de ficción»
entrevista en LVG. a José María Merino Sánchez Membro da Real Academia Española

A Obama só lle falta un chapeu
XOSÉ M. SARILLE, ecg. 3-2-09

Nos medios de información van aparecendo cada vez máis especialistas que prevén o derrubamento do capitalismo. Din que convén distinguir entre as crises cíclicas, que se repiten, e os cambios extraordinarios, que suceden unha soa vez. Entre nós o economista e escritor José Luis Sampedro cre que se a poboación mundial se triplicou desde 1900 e a capacidade de rexeneración do planeta non o fixo, isto é imposíbel de soster e que estamos nun remate semellante ao do Imperio romano, no que a barbarie pode adoptar novas formas de autoritarismo.
Heinz Dieterich, o pai do socialismo do S. XXI di que o capitalismo chegou ao final despois de 250 anos. Agora o sistema vai intentar sosterse cunha maior intervención dos estados, que é o principio do final. Mais Dieterich, que propón buscar unha nova civilización, non confía tampouco nas alternativas que poida dar o Foro Social Mundial, controlado pola socialdemocracia e os cristiáns, di el, e que hoxe se configura como a alternativa a Davos, que é o foro dos que mandan no mundo. O FSM acepta un deal, unha reforma, que non resolverá nada, calcula o economista.
Immanuel Walllerstein, o único intelectual que predeciu o derrubamento do bloque soviético durante a Guerra fría, considera que as posibilidades de acumulución do sistema tocaron teito e dentro de trinta anos non viviremos baixo o capitalismo, algo do que podemos estar seguros. Pero non sabemos que nova articulación social e económica ocupará o seu lugar, porque dependerá da loita política que se está dirimindo xa agora.
Obama parece un mago que nos devolve a esperanza no Primeiro mundo. El quere exercer certa autoridade moral, por exemplo cando lles reñe aos tiburóns de Wall Street pola maneira de devorar un billón de dólares, mentres agardan cos dentes afiados por outro máis, ou dous. Pero son palabras. Tamén son palabras, máis inquietantes, as que pronunciou antonte, coas que advirte que saír da crise non levará meses senón anos. Obama cáenos ben a todos, como aqueloutro campión chamado Gorbachov, que cando chegou parecía o único home capaz de cambiar o destino. E cambiouno.

O galego dos políticos
MIGUEL ANXO FERNÁN VELLO. Galicia Hoxe 3-2-09

Sexamos xustos, non todos os políticos galegos, porque existen notorias excepcións, falan mal o idioma propio de Galiza. Mais é ben certo que unha ampla maioría dos principais representantes das organizacións políticas galegas -velaí as 3 presentes no Parlamento- maltratan, non sen contumacia ou teimosía, cousa que sorprende, a "fala dos avós que temos mortos", como diría Celso Emilio Ferreiro. E, agora que estamos a piques de nos mergullar nunha nova campaña electoral, teremos ocasión de comprobalo. Os candidatos á presidencia da Xunta polos tres partidos con representación parlamentar deixan moito que desexar á hora de mexeren os beizos para dicir unha ou outra cousa. É ben certo que entre eles -velaí Anxo Quintana- hai quen se goberna con máis despexo ou desenleo; mais tamén este, candidato nacionalista, é quen de ferir, aínda que sexa levemente, a pel e o corazón do noso vello e nobre idioma cada dúas por tres. Un fillo dun meu amigo que estuda galego no colexio con máxima atención e proveito, todo cerebro e sensibilidade aplicado á causa, leva un caderno no cal levanta acta dos erros, moitos deles de vulto, nos que incorren nas súas comparecencias televisivas os políticos galegos máis coñecidos. Se un analiza o que alí figura, con data, nomes e apelidos, o menos que pode sentir, ben aos poucos, é unha cadea de roibéns a lle queimar as meixelas. ¿Non existe algunha alma caridosa -algún asesor asisado ou autente- que lle diga algo ao político maltratador da lingua? ¿Custa tanto corrixirmos erros de utilización do galego tan garrafais que fan enrubescer mesmo ao máis pintado? ¿Non ven que son milleiros os cidadáns galegofalantes -e moitos deles estudantes que se interesan polo idioma- que fican pampos diante da chafallada expresiva que adoitan exhibir os políticos? ¿U-la súa responsabilidade aos efectos? O fillo do meu amigo, non máis comece a campaña electoral, vai afiar o lapis vermello e inaugurar un caderniño novo. Ten moito traballo por diante. E logo podemos enrubescer xuntos.

Cousas que quedan da guerra
AFONSO VÁZQUEZ MONXARDÍN, Galicia Hoxe 3-2-09

Despois da hixiene democrática das últimas décadas, poucas cousas quedan activas da época da guerra civil española. Eu sei de dúas que coa súa visibilidade constante están paradoxalmente ocultas á nosa percepción. E conste que non digo isto con máis intención que a pura curiosidade histórica porque o seu propio nome é parte desa historia e a min, certamente, tanto me ten como se chamen se cumpren ben o seu servizo, como creo fan ben entrambas.
A primeira delas é Radio Nacional de España. Como é sabido, fúndase en Salamanca, en 1937 cunhas emisoras móbiles montadas en camións proporcionados polo Reichpost alemán para constrarrestar a influencia informativa de Radio España, emisora oficial do estado desde a súa fundación en época monárquica, en 1924. Así, fronte a Radio España, voz oficial naquela altura da legalidade republicana, ergueuse unha Radio "Nacional" -co que isto significaba daquela- de España, ou sexa como voz suprema da sublevación. ¡Ai se a alguén se lle ocorrese intentar volverlle o nome da emisora oficial de España ao que foi primeiro e sacarlle o de "nacional" pola lembranza guerreira! O que ían baduar algúns sobre os "inimigos da nación española". A outra, tamén coa previsible redundancia de repetir o "nacional" guerreiro e o topónimo do Estado é a Organización Nacional de Cegos de España. A ONCE naceu tamén en tempo bélico, fins de 1938, para a protección dos invidentes que daquela, por mor da guerra, abundaban de xeito especial.
O éxito actual de ambas as empresas -RNE e ONCE- afunde as rúas raiceiras lonxe no tempo. Por unha banda o apoio orixinario e absoluto do Estado. Lembren as conexións obrigatorias de todas as radios cos noticiaros horarios de RNE que trouxo ata os nosos días a denominación belicista de O parte para os bloques informativos públicos. Lembren a afiliación obrigatoria de todos os cegos na ONCE e a licenza dunha lotería particular como é o cupón que, beneficiosamente, situou os invidentes españois entre os de máis posibilidades de desenvolvemento e integración do mundo.
E, por outra parte, a profesionalidade dos directivos e traballadores que conduciron o cambio de xestión da ditadura á democracia en RNE e ONCE ao éxito absoluto. Ambas as empresas gozan hoxe así, do respecto, cariño e estima popular, independentemente daquela vella orixe da que ningúen se lembra. Nin falla que fai.

Marqués de Sargadelos.

PAN POR PAN martes 3 febreiro.

Hai douscentos anos, febreiro de 1809, Antonio Raimundo Ibáñez foi asasinado vilmente nas rúas de Ribadeo. Pasou á historia como un gran industrial galego, creador dos primeiros Altos Fornos de carácter civil e difusor do tradicional pote (como o noso Malingre) e despois dunha excepcional industria de louza. Os historiadores modernistas desvelaron que o marqués, que foi vítima de varios motíns populares, non morreu por “afrancesado”, como se quixo facer crer, senón por molestar a moitos outros sectores. Como o clero e a fidalguía absolutista, temerosos do potencial modernizador das súas industrias, tan necesarias ademais para a provisión dos exércitos da monarquía. Tamén molestou ó campesiñado da comarca, ó que lle caeron novas cargas de traballo a favor do Marqués e que perdeu dereitos na explotación dos bosques. Unha gran figura vítima dun destino fatal.

PEGERTO SAAVEDRA, Catedrático de Historia Moderna da Universidade de Santiago: "Máis que un ilustrado, o marqués de Sargadelos era un home de acción". Cúmprense 200 años da violenta morte do creador do primeiro gran complexo industrial de Galicia

en faro vigo 2-2-09