Unha historia de afección.

Galicia Hoxe, 07.05.2009

Imaxe: Práctica de vela.Ao fondo a ponte de Rande. Foto do compañeiro Rodrigo Comba.

"O deporte en Galicia é un feito cultural que cómpre ter en conta"

"O fenómeno deportivo pode e debe ser considerado como un feito social e cultural digno de ter en conta". É a idea que guiou o investigador e historiador Andrés Domínguez Almansa na súa obra Historia social do deporte en Galicia, na que dá conta do arraigamento das prácticas deportivas como unha forma de cultura cívica.
O autor reflexiona sobre a afección que dende sempre cultivou a sociedade galega sobre o deporte. Segundo conta Domínguez Almansa, as prácticas deportivas xorden en Galicia unidas a grupos progresistas no século XIX, moitos deles, vencellados ao republicanismo. Entre eles, nomea o Ximnasio de Vigo, exemplo de progresismo que sería duramente represaliado tras a sublevación militar do 36.
Antes da represión franquista, o deporte estaba ligado a unha forma de ser culto. De aí que a comezos do século XX, moitos intelectuais galegos estivesen ligados a clubs de fútbol como Roberto Blanco Amor, Valentín Paz Andrade, Gerardo Álvarez Limeses, Antón Losada Diéguez ou mesmo Castelao que mesmo se inspirou no fútbol para a súa obra de debuxante e caricaturista.
E non só iso senón que tamén mesmo se creaban asociacións de carácter deportivo que se achegaban a diferentes ámbitos culturais como o club de fútbol coruñés Bellas Artes, o Centro Artístico Sportivo de Ponteareas ou Iberia F. C., que incluso representaba teatro.
Ao ver de Domínguez Almansa, o desinterese dos historiadores galegos por estudaren a transformación da sociedade galega a través do deporte débese ao impacto da longa ditadura. Segundo indica no libro, "a represión e o estrito control exercido sobre a sociedade civil como forma de imposición do novo réxime ditatorial, leva emparellado o desmantelamento dun forte tecido asociativo de índole deportiva".
É máis, a incapacidade do franquismo de incluír con normalidade a práctica deportiva na educación levou tamén a que ficase desvencellado do ámbito da cultura e que o entramado deportivo "ficase en gran medida encadrado no ámbito da Falange".

Un investigador do asociacionismo .
Andrés Domínguez Almansa (Vigo, 1966) é doutor en Historia Contemporánea pola Universidade compostelá. Os seus traballos xiran arredor de tres eixes: o estudo do asociacionismo no ámbito rural, a transformación da sociedade galega a través do deporte e a destrución da modernidade tras o golpe de estado de 1936. Froito destas liñas de publicación, publicou A formación da sociedade civil na Galicia rural. Asociacionismo agrario e poder local en Teo (1890-1940), A cultura deportiva e a Universidade de Santiago, en Gallaecia Fulget. Cinco siglos de historia universitaria, Los orígenes de un fenómeno de masas contemporáneo: deporte, modernidade y mentalidad burguesa en Galicia, en El siglo XX, balance y perspectivas, e Mujer, memoria y represión, en IX Congreso da Asociación de Historia Contemporánea. Actualmente é investigador do Proxecto de Investigación As vítimas, os nomes e as voces.

Sabat.
Bieito Iglesias. Pan e Coitelo.

El Correo Gallego.7.5.2009

Romero Brito

A sensacional campaña do Barça de Guardiola suscita todo tipo de ditirambos e florilexios en honra do xogo bonito. Os comentaristas destacan a filosofía balompédica baseada no toque, na asociación, na filigrana e a ofensiva constante, en oposición á furia e berisca para adiante da tradicional escola hispánica. Tamén resaltan os beneficios de contar cunha identidade de equipo forxada a partir do legado de Cruyff, tanto do xogador que en 1974 contribuíu a asaltar o feudo madridista cun tanteo de 0-5 como do adestrador que encheu a sala de trofeos blaugrana.

Todos estes valores brillaron a fin de semana pasada no Bernabéu e tal parece que o fútbol está a mudar a súa natureza inveterada, porque non esquezamos que se trata dunha variante do rugbi, igual de bruto por figurar unha metáfora da guerra pero máis impreciso ao xogarse cos pés. O principio de incerteza rexe este deporte no que o azar conta tanto ou máis que o mérito. A indeterminación, a inxustiza e o capricho dos deuses resultan decisivos no balompé como na vida, de aí que sexa o espectáculo máis popular.

Na liga española aínda en disputa, levamos asistido a unha refolada de vitorias do Real Madrid inexplicable (o conxunto branco semella hoxendía un bando de chanquiñas) se non soubésemos que os merengues son seres olímpicos, que gañan case sempre fagan o que fagan os rivais. Os adversarios achícanse diante das camisetas madridistas aínda que sexan vestidas por espantallos, experimentan o medo escénico ao trepar a herba de Chamartín e mesmo tiran penaltis á moda checa como se en lugar de pelota pateasen un cabazo.

O xa histórico 2-6 é unha excepción, un acontecemento insólito que nos reconcilia co mundo, pois supón a derrota da maioría, da vulgaridade, do Gran Costume, e o triunfo da rareza e da beleza. A beleza é o domingo da humanidade, en definición de certo esteta, o consolo de feocos e cinsentos días soltos. Desta vez celebrámola en sábado de propicias meigas.

Do portal Sotiu.es
Foto J.J Guillén de Efe.

Adiante Camilo!.

A barra lateral dereita do blog indícanos os seguidores que temos. Un importante número, polo menos de amigos, declarados. A todos, declarados ou non, moitísimas, sobremaneira a Camilo de Allariz, que sabemos del polo seu caderno dixital, Desbarres. Nós Camilo non só te lemos, tamén te queremos.

Apertas, moi fortes.

Espirrou o marrau.
Alfonso Vázquez Monxardín-L.R-6.05.2009

Blas Lourés. A miña muralla.Pintor de Lugo.
Permítanme que me ría, pois é bo rirse de todo un pouco, aínda que a cousa seica pode non ser de risas. Ou si, vai ti ver, que eu nada sei. O único, que hai xente preparada que revira o fuciño. Pero eu, perdoen a miña falla de cabeciña, non. O caso é que creo que na permanente campaña de atemorización do cidadán, de sacarlle as responsabilidades de encima, de dicirlle que non se preocupe que xa hai quen pensa por el, agora tócalles meternos medo cos contaxios das catarreiras dos marraus aos seus irmáns humanos. A cousa, certo, non soa ben, pois un cruzamento, aínda que sexa de virus, que teña por participantes a marraus, pitas e persoas, parece produto dunha bacanal ilóxica e nada seria. Pero eu non me lles acabo de asustar, porque hai científicos traballando. Que se fose polos aprendices de homes do saco En fin, que na sociedade actual, neste mundo global, o que non sexa esdrúxulo, ou sexa importantísimo, perigosísmo, grandísimo, ou o primeiro do mundo -tipo Nadal-, pasa a ser un ninguén -tipo Fernando Alonso- nestas horas baixas ou unha cousa sen importancia ningunha, un ‘fibilete’. E esta terrible xerarquía dos enormes titulares pasa, sobre todo, coas noticias ruíns. Só se é mala malísima é noticia das boas. Pero para iso ten que haber miles ou, se é posible, millóns de mortos. O tsunami, si señor, foi unha noticia das boas: defuntos de tres continentes dunha tacada. O 11-S, outra, pois aínda que o número de mortos non foi excesivo (a metade dos finados en accidentes de tráfico en España nun ano) foi feita no lugar e da forma máis noticiable. Ademais era o atentado máis grande da historia da humanidade e restransmitido en directo pola tele. Si señor. Noticia de primeira. Moito mellor que a de Bophal, onde morreron vinte mil, o 3 de decembro de 1984, pero eran da India e alí seica hai xente de sobra.

E as ameazas ¿que me din das ameazas? Se non supoñen a posibilidade de desaparición da humanidade, non parecen se quera noticia. ¿Lembran o efecto 2000? Os orde nadores de todo o mundo ían volverse tolos e disparar bombas a esgalla, abrir embalses de golpe, facer chocar satélites, despistar semáforos... Despois tocoulle ás pobriñas ‘vacas tolas’ que non sei se chiflarían de ver tanto na tele ás palas mecánicas recollendo conxéneres e levándoas a ‘medas’ de incineración. ¿E que foi do tema? Pois, nada. Temos mellor carne ca nunca e a min que me gusta o fígado, sempre o topo na carnicería. ¿E lembran o dos aerolitos que caían do ceo e os agoiros dicían que se ía conxelar non sei que capa da atmosfera e ía caer toda xunta enriba das nosas cabezas, e nós sen o escudo de Obélix? ¿E o quecemento global, neste ano de tres meses de neve en Manzaneda? ¿E aquela gripe aviar que traía tolas as pitas e que tan barato puxo o riquísimo polo asado? ¿E o Ébola? Que iamos furrichar todos sangue polos ollos. En fin, dentro dun mes nace un xato de dúas cabezas en Xinzo ou gaña a Liga o Madrid e xa falamos doutra cousa... E a seguir traballando.

Impagable.

Chívannos un video da Coruña da man dun activísimo, contertúlio desta nosa casa, o astur-ponferradino, itálico-vigués, ARUME DOS PIÑEIROS. E un usuario que prefire quedar no anonimato, desta volta fotos interesantísimas antigas, da mesma cidade.

Alguén apunta máis tarde, non sabemos se o mesmo ou un anónimo diferente, da línea A Coruña-Carballo, e Pontevedra, nos anos 60-70, son autoría dun fotógrafo inglés especialista ao parecer quen as compilou.
Aos dous, -ou tres-, obrigadiño polas piadas.

El Bloque: zurcir voluntades o coaligar mesnadas

Lois Blanco
La Voz de Galicia, 5/5/2009

Sucasas. Óleo. Paisaxe.
En una revisión de la Restauración carente de maniqueísmos, el historiador Ramón Villares (editorial Crítica) recupera dos conceptos que ganaron titulares en los periódicos de la época: zurcidor de voluntades para referirse a Cánovas, y coalición de mesnadas, en alusión al batiburrillo de ideologías que se repartían las sillas en los consejos de ministros de Sagasta. Por uno de los dos conceptos deberá decantarse el Bloque en la asamblea: sumar todas las corrientes para iniciar una transición sin personalismos o repartirse cuotas de poder entre las huestes de cada uno de los barones del nacionalismo.
Si la UPG, el beirismo, lo que queda del quintanismo sin Quintana y demás baronías periféricas prorratean el poder en la nueva ejecutiva de acuerdo con el tamaño de sus tropas, el Bloque habrá sucumbido a la tentación de mal enterrar su crisis con una coalición de mesnadas. Entonces, el recorrido de los próximos años se aventura bastante predecible: continuará la pérdida de respaldo social y de control institucional iniciadas a mediados de la presente década. Sería como intentar curarse de una neumonía por el método tradicional en los inicios de la Restauración: punciones en vena al paciente, sangría tras sangría, elección tras elección, hasta que se quede frío y sin color. Sería como recurrir a un curandero en vez de afrontar la refundación, a la postre la única salida de un Bloque que todavía no ha querido ni le ha interesado asumir que no puede volver a ser lo que fue antes de su fracasada experiencia al frente de un tercio de la Xunta de Galicia.
Fraccionado en mesnadas, ausente a medio plazo de un nuevo liderazgo con magnetismo, y en manos de la misma jerarquía que fundó el BNG hace casi treinta años y de la que lo llevó a la derrota del 1-M, los delegados del congreso no tienen muchas opciones y, en verdad, ninguna es demasiado feliz. Pero si se hace la luz o, a pesar del laicismo, si se inspiran en los evangelios (San Mateo: «Toda casa en sí dividida no subsistirá»), el nacionalismo gallego pondría el próximo fin de semana en Pontevedra un punto y final a un capítulo de su historia para iniciar otro diferente, dejando atrás los menores despojos posibles.
Primero zurcir voluntades. Segundo, definir cuál se quiere que sea la estructura de la organización. Tercero, sustituir el nativismo ideológico por la seducción del electorado. Cuarto, aplicar una renovación generacional sin paliativos. Quinto, seleccionar tres o cuatro potenciales candidatos para, una vez cruzada la transición y hechos los deberes, elegir de ese grupo un nuevo cartel electoral con opciones de ganarse no los aplausos de su bancada en el Parlamento, sino la calle en unas elecciones contra Feijoo. Ellos saben lo que tienen que hacer, pero quizá escaseen el valor y la generosidad.

Prisioneros de su biografía

CARLOS LUIS RODRÍGUEZ
El Correo Gallego, 05.05.2009

Caino. Romaría sobre lenzo.
Poco crédito tendría un empresario que, ante un fracaso comercial, reaccionara culpando a los clientes. Conque sí, ¿eh? Pues ahora vais a ver lo que es bueno. Nos dejaría perplejos un industrial que tachara al mercado de traidor, en lugar de adaptar sus productos. Su marca estaría condenada a la extinción.
Algo parecido están haciendo dos de las tres corrientes que se disputan el poder en el nacionalismo. Hay una coincidencia de fondo entre Xosé Manuel Beiras y Paco Rodríguez, que se podría condensar diciendo que ellos creen que el BNG gubernamental ha cometido un grave pecado al actuar en función de la clientela.
Los teólogos más severos nos dicen que Quintana y los suyos se entregaron voluntariamente en brazos de la concupiscencia. Los más transigentes concluyen que el quintanismo fue seducido y engañado por fuerzas poderosas que lo utilizaron a placer, para después retornar al redil; si la cabra tira al monte, toda esa Galicia moderada tiraría al Partido Popular.
Supongamos que es así. Admitamos que una parte sustancial de la sociedad gallega ve en el PP su cobijo natural. ¿Por qué? He ahí la cuestión que la teología nacionalista no responde. ¿Acaso esta sociedad es masoquista y disfruta con los latigazos que le propinan durante todos estos años los populares? De ser así, habría que poner a tratamiento a cientos de miles de gallegos, lo cual es poco práctico.
Si Galicia no quiere caldo, hay que darle dos tazas, para que aprenda. Así se resume la terapia que sugieren irmandiños y upegallos. Si esa galleguidad a la que Quintana quiso conquistar responde negándole el voto al BNG, allá ella, que le den. No es el votante el que tiene siempre razón, sino el sacrosanto aparato y los sesudos ideólogos que justifican sus posiciones.
A pesar de todos sus errores, Quintana hizo lo que tiene que hacer un partido con vocación mayoritaria. Llamó a puertas alejadas del nacionalismo, procuró tender puentes con orillas distantes al Bloque, sonrió allí donde antes se reñía, y no bailó con lobos, sino con abuelos depositarios de la más auténtica galleguidad. Aunque las urnas hayan sido adversas, no hay otra receta si el Bloque aspira a transformar en práctica su representatividad mítica.
La diferencia entre Aymerich, Beiras y Paco Rodríguez es sobre todo generacional. Hay una parte del nacionalismo que en realidad está defendiendo su propia biografía. Ya no pueden renunciar a estas alturas a dogmas que han defendido durante décadas de lucha. Ese producto que la clientela rechaza es el suyo; son como los viejos patriarcas de las empresas, que se resisten a que los hijos o nietos renueven sus estructuras para adaptarlas al mercado.
De ahí la impresión de que tendencias en apariencia tan distantes como el beirismo y la UPG se aproximen. Comparten esa idea de que la decepción electoral vino por querer buscar caladeros de altura, en vez de conformarse con los de bajura. En el fondo, abogan por un nacionalismo resignado a cultivar su cativo minifundismo.
Culpar al cliente, pensar que la Galicia moderada sólo se aprovechó del nacionalismo para después irse con otro es la explicación más fácil. Claro que esa sociedad también puede sacar la conclusión de que las llamadas, los puentes, las sonrisas y los bailes sólo eran cosa de Quintana; que, emboscados en la organización, estaban los que creen que un partido pertenece a los fundadores y no al país.

Un día na vida dun solaineiro: promesa cumprida

por Xoán da Cova

Imaxe: Muller en ferro. Arturo Andrade.
(1)

Nin de lonxe son un James Joyce como para poder contar maxistralmente un día calquera da miña vida, mais a escaseza de recursos vese compensado en parte se ese día ven cargado de anécdotas como as que pasaron o pasado sábado.
Enviaran un correo pedíndome que amenizara unha voda relixiosa na igrexa de "Sexo", ao parecer lugar do concello ourensán de Verea. E alá fun seguindo as indicacións orientativas que se adxuntaban co escrito. Tiven que deter o coche un par de veces para preguntar polo lugar, escoitando ao arrincar algunhas risas burlonas que non souben interpretar ao momento: a aldea chámase en realidade "Cexo". A persoa que tomara nota incurrira no erro debido ao "ceceo" do contratante, que obviamente non era galego.
Os amigos e familiares da noiva viñan de Valencia, e trouxeron unha morea de petardos e tracas das fallas. Esparexéronas polo adro, facéndoas estourar cun ruído do demo. Unhas velliñas da localidade dicían, todas serias, que ían espertar os mortos. Chamoume a atención unha das lápidas, escrita en inglés. Sabía que nesa zona houbera moita emigración a Norteamérica, e foi así como lle busquei explicación. Lembrei as continuas comparacións que fai o amigo Medela entre as vilas galegas e as cidades dos Estados Unidos.
Observei tamén que en moitas leiras do entorno sustituíranse as tradicionais cancelas de madeira por somieres metálicos usados. Dubidei entre clasificar o fenómeno de "feísmo" ou de "reciclaxe", e botei de menos ao Xulio Outomuro para que mo aclarase.
Aínda pasaron un par de cousas curiosas que non debo contar por afectar á privacidade de terceiros.

(2)

Á noite, estabamos a miña dona e máis eu citados para cear en Allariz co Medela e señora. Despois de tomar uns viños no Fandiño, achegámonos ao restaurante do "Centro Social", no que xa agardaba, encargada, unha enorme cazola de arroz con bogavante.
Cando levabamos un tempo ceando achegouse a camareira e dixo: -No comedor contiguo hai un señor que di que mañá ten que aparecer nas Uvas da Solaina os detalles desta cea.
O Medela ergueuse para saudar supoñendo que era un coñecido. No entanto, volveu estrañado de non coñecer a ningún dos comensais. Cando, instantes máis tarde, o cabaleiro se achegou a falar connosco, dicindo que era un habitual seguidor do blog de Marcos Valcárcel, ficamos todos pampos. Especialmente as nosas donas, que non imaxinaban que o que escribiamos durante horas no "maldito trebello" tivese tal proxección social.
Como lle pasaba ao Sabina de "Pacto entre caballeros", non poido deixar de lle cumprir o gusto a quen, desde Baños de Molgas se non entendín mal, sigue o blog con tanto fervor. E, de paso, mandarlle un saúdo. Imaxino que tanto el como o Medela engadirán detalles do encontro nos comentarios.

Longa vida ás Uvas Na Solaina!

Fuera piel de cordero.
Suso de Toro-El País 3-05-2009.

Imaxe: Delmi Álvarez.Camiño Santiago

... Núñez Feijóo se confesó en la Cope y mostró su rostro radical. El mismo hecho de acudir allí, y no aquí, a contar lo que planea demuestra su profundo desprecio a Galicia y a sus instituciones. El nuevo presidente de la Xunta no anuncia sus planes en el Parlamento ante nuestros representantes sino que escoge una emisora de radio, y ni siquiera se dirige a la sociedad a través de los medios de comunicación gallegos sino que da cuenta en un medio madrileño a dos periodistas de ideología marcadamente partidista. No hay duda de que quien está ocupando la presidencia de la Xunta no respeta el cargo, lo está destruyendo...

Artigo completo.

Dende Lándoas ->Raptando a realidade.

El lobisón

Manolo Rivas.

El País 2-5-2009

Se ha echado más gente a la calle este Primero de Mayo. Y es una buena señal. Porque una de las paradojas de esta crisis es que los que más sufren son los que más callan. Apenas se escuchan las "voces bajas" de la Historia. Cuanta más necesidad, cuanta más pobreza, más silencio. Las palabras son las primeras víctimas de esta crisis. Las filas de parados se distinguen de otras colas porque guardan un silencio caligráfico de braille. En esas coordenadas se mascan las palabras como hacen en la altitud boliviana con las hojas de coca. En grandes empresas, los trabajadores no sólo enfrían los discursos sino que acuerdan congelar los salarios. En contraste, retumban por doquier los lamentos jeremíacos de los más ricos, los plañidos de sus "expertos" y las profecías incendiarias de sus mecheros políticos. En Madrid, en lugar de extinguir Cultura, ¿por qué no acuerdan un recorte salarial de todos los cargos, comenzando por la presidenta? ¿Qué culpa tiene la cultura? Sabemos que esta crisis ha sido el resultado de una gran fechoría. Pero mientras en la América de Obama, los depredadores andan todavía cabizbajos, aquí llevan la voz cantante. Es un discurso de obscena auto-contradicción instantánea. Más reducción de impuestos, pero más inyecciones directas. Más "reforma del mercado laboral", es decir, más eufemismo para reimplantar la servidumbre. Más iniciativa gubernamental, pero más privatizaciones. La literatura best-seller no es la mejor en calidad, pero tiene el don del síntoma. Vuelve la moda de historias de hombres lobo. En la política española, huele a churrasco de cordero electoral en la izquierda, y en la derecha se oye con gusto el aullar de los lobisones sin complejos. Así se explica la pose última de Aznar. Nuestro lobisón preferido tiene la fórmula salvadora. Privatizar, como antes lo hizo con las joyas de la Corona. Todavía nos queda algo. La RENFE, la Zarzuela y el Museo del Prado.

Foto Joseph Fonti. Marrocos.

SUSO DE TORO

Asasinos do soño

El País, 01/05/2009

A nosa lingua, esta cousa antiga, o remol daquel lume que ardeu ben vivo no tempo dos reis e dos trovadores e que lle deu a palabra a millóns de persoas nesta costa peninsular e nas costas do Brasil e África. A nosa lingua, estas palabras que foron libres na República, que foron bravas contra o franquismo, que foron mansas e alimenticias como o forno do pan da casa dos avós. A nosa lingua, que nos fai "Nós", chegou a nós pola nosa debilidade.
Non foi a resistencia do pobo galego, non foron os dirixentes da nación galega -que nunca tivemos-, o galego chegou a nós históricamente vivo debido ao atraso da Galiza. Foi o abandono no que viviu unha Galiza encerrada dentro da España, que tiña as súas comunicacións por mar sometidas ás necesidades da Coroa española, que ficou separada do seu sur, Portugal, e incomunicada coa meseta sen ferrocarril axeitado e sen estradas dignas. O galego chegounos como un resto histórico que perviviu nas clases sociais iletradas e que fixo soñar aos intelectuais rexeneracionistas cun país propio e digno. A realidade histórica a mediados do século XX eran xa catro provincias, o soño chamábase "Galicia" ou "Galiza". Ese soño recreouse, unha vez máis, e chegou á miña xeración a través daqueles libros escasos e ventureiros, que andaban como unha cousa estraña por algún curruncho dalgunhas librarías. A existencia daqueles libros obrigou a plantexarnos un problema ético aos mociños que queriamos ser escritores: tiñamos que ser leais a esa esperanza tan desesperada, a ese compromiso que insistía e insistía en existir. A nosa escrita debía ser en galego. E por iso estamos agora aquí.
A vida vaise vivindo, tamén polo país pasan os anos, os períodos. O galego xa non é lingua de pobres e iletrados, eses falan castelán. E de quen é lingua realmente? Tras a morte de Franco a sorte histórica do galego estaba nas mans da democracia, que para nós é o autogoberno galego, a autonomía. Tiñan de ser os gobernos galegos quen garantisen a existencia da lingua. Xa vimos o que foron os anos na Xunta da dereita, un paternalismo que encubriu a morte lenta. A pasada Xunta bipartita foi o que foi, a frustración da esperanza, e agora chegou a hora da verdade, veu o matador do galego. Acabaron as cerimonias, acabouse o paternalismo, o matachín é práctico e pragmático, vén coa cuadrilla acabar de vez coa lingua galega. Morra o conto, di. Nin Galiza nin Galicia, catro provincias abóndanlle. Para a nosa desesperación. Fannos desesperados novamente, entregar a vida a un soño é gañar a desesperación.

Pintura de Ángel Gonzalo.Ilusión.

Onte No Liceo de Ourense.

Os amigos na presentación do libro de "Chisco" Fdez Naval PARA SEGUIR BAIALANDO .

(Fotos Pepe Trebolle)

Fregas.

Bieito Iglesias.

El Correo Galllego30-04-2009

Dubido que os virus estivesen no plano da Creación Divina, de facto a Biblia non os menciona nin sequera no episodio da Arca de Noé, pero sospeitamos que eses diminutos oportunistas libraron do Diluvio Universal a bordo de cabalo ou égoa (o virus da febre tifoidea), da parella de coellos (o da mixomatose), do can e da cadela (o que provoca moquillo), do boi e da vaca e do porco e da marrá (os da peste bovina e porcina) e dos paxaros (o da gripe aviar). Por un imperdoable descoido da Providencia, estes axentes patóxenos sumamente rebeldes teñen causado pragas de hepatite, de influenza e de poliomelite, matando ou deixando tolleitos a millóns de persoas. Por moi boas razóns particulares (por culpa deles pillei a polio, as papeiras e as bexigas loucas), eu téñoos debaixo dun dente, son os seres que máis odio neste mundo despois dos xogadores do Real Madrid.
Un gromo epidémico acaba de atacar México, o andazo propagouse aos Estados Unidos e ameaza con esparexerse por toda a Ecúmena aproveitando as facilidades da globalización. Trátase esta vez da gripe porcina, actualmente curable grazas aos inventos médicos e a que parte da poboación mundial está ben mantida e coas defensas altas. Noutros tempos, por exemplo entre 1918 e 1920, a gripe española vendimou vinte millóns de doentes. Lembro un gripazo que arrebollou na cama a meu pai alá polos primeiros sesenta, mergullándoo nun soño febricitado e delirante que puña medo. Eu achegábame á beira do leito para falarlle e recibía murmurios incomprensibles por toda resposta. Pensei que morría, aínda que aos meus cinco anos o concepto de morte non difería moito dunha viaxe a Suíza. Salvouno unha avoa menciñeira, a base de pranchos de vinagre na testa e fregas con augardente queimada no lombo. Antes do turismo e dos esconxuros de Fraga, a ninguén se lle ocorría beber alcohol queimado. Tomábase con tódolos graus pola mañá, para desorballar.

Imaxe:Estatua ao porco en Lalin, do escultor Rial Goiás.

A AXENDA :(by Trebi)

PARA SEGUIR BAILANDO.

Xoves 30, ás 8:20, no Liceo de Auria.

Presentación do libro editado por E. Xerais de Francisco X. Fernández Naval

Participarán no envento:

• Ánxeles Cuña.


• Xavier Paz.


• Manuel Bragado.


• Francisco X. Fernández Naval.

(Aquí - vencello para acceder a entrevista do xornalista Camilo Franco)

No seu propio blog, o columnista a carta cabal, Javier Ortiz, déixanos recado, o seu obituario.

Unha semblanza del, a bitácora de Nacho Escolar.

Que a terra lle sexa levadeira.

As latas de sardiñas e os zocos de Lito.

Alfonso Vázquez Monxardín.

LR-28-04-2009

Pois cheguei ás Galerías Pacífico da Rúa Florida de Bos Aires, alanquei ao segundo piso e, horror, non estaba xa a lata de sardiñas Miau que os obreiros da construción tiraran había cen anos. Pregunteille ás azafatas e dixéronme que retiraran a exposición había tres anos e non sabían onde ían as cousas. Quedábame xa só como obxecto tótem, os zocos do Lito, sobre a cheminea da súa casa. Non sei como se chamaba o seu avó, pero polo que fixo, polo que fixeron todos, sabemos a caste de xente que son. Unha historia entrañable. Escoiten.Un día da primavera de 1950 nunha aldea ao pé do nacemento do Miño un avó de enrugas na cara polos anos e no corazón pola vida, fita no fondo dos ollos do neto de dous anos que ten no colo e sorrille tristeiro. Vai marchar o cativo coa nai e os irmáns a Bos Aires, onde o pai xa atopara acomodo para empezar a nova vida que precisaban. Cando están coas despedidas, o avó, calado, descalza o neto; sácalle os minúsculos zoquiños de madeira que lle fixera había uns meses cunha navalla, unha gubia e o mimo das mans curtidas. Dille á filla: ‘Alá non che lle van cumprir, é outro mundo. Os zoquiños quedan aquí, na casa, ‘para cando veña o Lito buscalos’, e repite para si, cun nó na gorxa ‘para cando veña o Lito buscalos...’.E foi pasando o tempo acá e alá. A familia apertouse como unha piña e traballou xunta e como galegos; de sol a sol, de lúa a lúa. O neno medrou no barrio da grande cidade. Estudou e traballou. E o tempo foi pasando. Así que as cousas foron mellor veu a Galicia un seu tío -emigraran varios- e trouxo o encargo de levarlle os zoquiños daquel neno que xa non o era. O avó avellentado foi inflexible...: ‘Os zocos son do Lito e ten que vir o Lito por eles. A ninguén máis llos dou’.Poucos meses despois, o petrucio sentiu que a morte viña, pediulle unha tregua, chamou o fillo maior dos que quedaran na casa e fíxolle a encarga: ‘Aí che quedan os zocos do Lito. A ninguén llos deas que non sexa a el. Ten que vir el buscalos’. E morreu seguro de que viría por eles algún día e de que nas vetas do bido da sola sabería ler as liñas da historia da familia, as privacións que os levaran a América, a dor no corazón que sentira ao velos marchar, os nacementos, as mortes, pero tamén as alegrías e as festas, o recendo dos toxos e a lentura da terra, e tamén, o sorriso que lle botara pouco antes de marchar...A palabra do avó foi cumprida sempre. Cada vez que viña un ‘americano’ a resposta era a mesma: se non é o Lito, os zoquiños non saen da casa. E un día, era 1978, Lito, con trinta anos, xa casado, cun fillo e outro ás portas, de repente, escoitou nos adentros unha chamada que non soubo descifrar e correu cara a Galicia. Achegouse veloz a Fomiñá e o seu tío, xa vello, deulle aqueles zoquiños que o agardaban desde o fondo dos tempos. A emoción non lle impediu deixar de entender o significado do xesto do vello e ler nas esvaídas liñas do bido, a vella historia da caste que arestora lle contaba o avó. Lito namorouse da terra, dos montes, das xentes, do verde, da fala, destoutra forma de ser nosa... sen deixar de amar nunca a terra arxentina que todo lle deu. Sobre todo a Elsa, unha encantadora muller con sangue indíxena da cordilleira e sorriso de anxo.Agora penso que cando me convidou por primeira vez a un asado na súa marabillosa casa de Hurlingham, non me quería ensinar a piscina, nin o xardín, nin o quincho, nin sequera os seus fillos. Quería ver se reparaba nuns zoquiños que estaban sobre a cheminea do salón. Ao lle preguntar que facían alí, contoume esta historia con bágoas nos ollos. Cando mos deixou coller nas miñas mans, souben que xa eramos amigos. Vinos de novo hai uns días e souben que o bater minúsculo deses zoquiños sobre a cheminea é infinitamente máis auténtico e forte que o rumor dos aristocráticos piñeiros de Pondal.

Camilo Nogueira e o sacrificio.

Alfonso Vázquez Monxardín.

Galicia Hoxe 28-04-2009.

Coñecín a dous Camilo Nogueira. Un era camareiro na cafetería Alaska no Parque de San Lázaro de Ourense e outro ao político que coa fundación do Partido Obreiro Galego abriu a esquerda autóctona de Galicia aos aires da modernidade e aceptación do sistema político democrático. Camilo grazas a moitas cousas, á súa forma de ser e ó seu éxito profesional en Sodiga, sabía que había un mundo enteiro por descubrir máis alá da Lavacolla e tiña unha profunda sensibilidade galega, de esquerdas e europeísta. O Sr. Nogueira Román, ex enxeñeiro de Citroën, lémbreno, foi o político máis activo dos primeiros parlamentos autonómicos e grazas ao seu impulso lográronse fitos históricos. Ducias de leis e concreción de inciativas como a traída dos restos de Castelao en 1984. Ou sexa, como era imperativo ético e histórico, durante a nosa primeira lexislatura; nada máis que Galicia tivese algo de poder de seu. Tres anos despois da aprobación do Estatuto; tres anos despois tamén do 23-F; ao ano seguinte da aprobación da Lei de Normalización Lingüística e cando xa estaba implantado o ensino do galego en todos os niveis. Claro que tamén eran os tempos en que o nacionalismo maioritario, léase a UPG e adherencias, aínda non entendía nin aceptaba claramente o sistema democrático -ata 1987 seguiu a alianza estratéxica con HB-, as súas normas, e nin sequera o resultado das eleccións ou das decisións do Parlamento. Así, aquel violento boicot contra a traída dos restos de Castelao a Galicia estivo adobiado de constantes insultos ao Sr. Nogueira.
Como Camilo Nogueira é boa xente cando os seus insultadores daquel día asumiron, en reviravolta pero sen autocrítica, as súas posturas (simplemente xurar a Constitución, condenar a violencia e tratar de ampliar o marco legal para Galicia desde a lei) por ser boa xente digo, foi capaz de traballar con eles de novo. Así conseguiu escano no Parlamento Europeo e desenvolveu a frenética actividade que todos lembramos ante a indiferenza dunha parte importante dunha forza política pexada de arcaico antieuropeísmo.
E agora pídenlle as familias que controlan o choio o sacrificio de renunciar a ocupar un par de meses escano no Parlamento Europeo por mor dun misterioso trato feito cunhas forzas políticas das que agora se desligan para unirse a outras máis radicais. ¿Mellor ninguén en Bruxelas que Camilo Nogueira? Alá eles. Así lles vai.

Na foto, obra da autoría de Camilo Nogueira, pai.

Fincas muy mejorables.
Antón Bahamonde.27-02-2009
El País.
En uno de sus post en El voto con botas -un blog imprescindible-, Fermín Bouza daba cuenta de cómo en las encuestas del CIS previas a las últimas elecciones se anunciaba ya la derrota del bipartito. A la pregunta "Después de las próximas elecciones, ¿cree usted que sería deseable un cambio de gobierno en Galicia?", casi la mitad de los votantes del BNG y la cuarta parte de los del PSdeG respondían afirmativamente. Esa cifra da la magnitud de la desafección de los votantes de izquierda y nacionalistas con el gobierno de coalición. Porque esos votantes se autoubicaban a sí mismos a la izquierda: es decir, su descontento no iba en el sentido de que se hubiesen escorado a la derecha sino en el desasosiego por lo insuficiente del cambio.
O artigo ao completo.

A ilustración Tierras labradas de Ortega Muñoz.

Unha imaxe vale máis que mil palabras.

Seguro que esta a máis dun lle fai pensar no de acender un cigarro... é curioso que dúas cousas que frecuentemente estean tan relacionadas entre si (xa sabeís o cigarrito despois de...) en realidade sexan tan incompatibles :[Trebi.

Fumadores

Javier G. Méndez
Xornal de Galicia, 2009-04-22.

Mientras escribo estas líneas, tengo delante un paralelepípedo con una seriar advertencia de las autoridades sanitarias en una de sus caras: "fumar puede matar". Enciendo un cigarrillo y otro más, mientras pienso, como Serrat, que un día de estos he de plantearme muy seriamente dejar de fumar, aunque todavía no me entre esa tos al levantarme. Pero luego el humo se esparce por la habitación como una bandera contra la hipocresía; me quema en el interior a lo bonzo; se esparce por el medio ambiente, como una de aquellas señales indias que veíamos en las películas del oeste, ¿recuerdas?, y me entra el absurdo orgullo de pertenecer a la raza perseguida, discriminada, bombardeada por malos augurios escritos y ordeñada a impuestos, a la que llaman despreciativamente fumadores.
Trinidad Jiménez, la nueva ministra de la cosa, ya ha avisado de que nos vamos a enterar de lo que vale un peine, macho, como si no se estuviesen enterando ya nuestros bolsillos, atracados vilmente por la haciendas públicas. Ha anunciado una nueva línea otoño/invierno de cajetillas, tétricos y diminutos ataúdes disuasorios en los que van a aparecer panorámicas de nuestros pulmones ahumados, como si fuesen talmente salmones de esos noruegos, oye, y retratos de colegas en estados terminales, entubados hasta las orejas, a ver si de una puñetera vez nos entra el acojono.
Lo curioso de esta obsesión de los Papás Estado por sacarnos del vicio, culo, nenes, es que todas sus medidas de buenos samaritanos llevan siempre añadidas una subida de impuestos indirectos. O sea, esto del tabaco, es el único negocio, en el que por cierto participa el estado, en el que va disminuyendo lentamente el consumo pero se mantienen siempre los beneficios. La misma cantidad de euros que hoy puedan dejar en las arcas públicas cien fumadores, cien suicidas potenciales, vamos, la dejan mañana los noventa que todavía sigan echando humo. Que baja todavía un poco más la demanda, pues subo todavía un poco más el precio de la dosis, a ver si me entiendes, de tal forma que esa red de "camellos" del estado, estancos, locales con maquinas expendedoras, sitios así, sigan recaudando lo mismo para el cártel.
Si el precio del tabaco fuese un elemento disuasorio, de buena fe, descendería proporcionalmente al número de ex fumadores.

D. Ramón en Buenos Aires

El Correo Gallego, 26.04.2009
XOSÉ NEIRA VILAS

Xullo de 1959. Inverno austral. Otero Pedrayo arriba ó Prata invitado polo Centro Galego de Buenos Aires para as Xornadas do Día de Galicia. Estivera na cidade doce anos antes, e publicara logo Por os vieiros da saudade. Alí coincidira con Castelao, compañeiro de inquedanzas. Un ano despois é reposto na súa cátedra en Compostela e dita unha emotiva conferencia sobre a emigración. Agora voltaba a Buenos Aires, con Fita, a súa muller. Eu víñame escribindo con el. E o noso primeiro encontro poducíase na 'Galicia ideal'. Foron días nos que Anisia e mais eu nos beneficiamos co seu maxisterio e coa súa erudita e amena conversa. Viamonos case a diario no hotel da Diagonal Sur no que se aloxaban. Poucos meses antes triunfara a Revolución cubana e el sabía do ancestro galego de Fidel. Falábanos do "desastre" de 1898, e da obra de Martí, e da valentía de Maceo, de quen lle tiña falado seu pai. Viámonos tamén nas conferencias que ofreceu no ámbito galego e fóra del (Museo Mitre, xornal La Prensa, Sociedad de Escritores...). A través da organización Follas Novas rendémoslle unha honenaxe, na que xunto con nós interviron Dieste, Ramón de Valenzuela, Xosé Blanco Amor, Suárez Picallo, Alonso Ríos e Molinari. Léronse adhesións de sociedades galegas de toda América, e do grupo Brais Pinto de Madrid e de personalidades como Cabanillas, Del Riego, Gómez Román, García Sabell, Carballo Calero, Piñeiro, Fole e outros. Montamos unha exposición da súa obra no Centro Lucense.
Días despois visitounos na sede de Follas Novas, onde foi recibido por un grupo de mozos. Chegou con Fita e con Virxinia Castelao. Dedicou exemplares dos seus libros e deixou escritas fermosas palabras nas que fala de Compostela, das cantigas populares, e do que significaba a emigración para a cultura galega.
Cúmprense 50 anos daquela visita e seguimos recordando aqueles seus días porteños.

BNG, un xiro mirandés
Galicia Hoxe, 26.04.2009
MANOEL SANTOS

O acordo do BNG de concorrer ás misteriosas europeas do 7 de xuño na coalición Europa dos Pobos, composta entre outros por partidos soberanistas de esquerdas, como Esquerra Republicana de Catalunya (ERC) e Eusko Alkartasuna (EA), non é intranscendente. Tampouco a escolla de Ana Miranda para a cabeceira da listaxe en Galiza -segundo posto na circunscrición estatal.
Deste xeito o BNG logra, quer de xeito intencionado quer indirecto, catro cousas fundamentais. Primeiro, ter algunha posibilidade de acadar representación no Parlamento, por canto a outra opción -PNV, CIU, CC- só ofertaba o cuarto posto na candidatura. Europa dos Pobos ten asegurada unha acta e se cadra dúas, mais de obter unha o posto sería por quendas. A importancia dun escano na UE non é menor, tanto dende o punto de vista organizativo, pois para formacións miúdas coma o BNG, Europa supón unha fonte de recursos económicos e estratéxicos nada desprezábel; como dende o punto de vista político, xaora que garante loitar en primeira liña por cuestións fundamentais para o país -pesca, agro, ambiente, lingua, construción naval- e, por que non dicilo, tamén formar futuros cadros políticos. Ana Miranda, que chegou a Bruxelas con Camilo Nogueira no 1999, é boa mostra disto.
En segundo lugar, o BNG cae onde ten que caer por ideoloxía fundacional. Como ERC e EA, forma parte da Alianza Libre Europea (ALE), partido político con 42 organizacións en cuxo grupo parlamentar (Os Verdes/ALE) se integraría a hipotética deputada. Amais, a vicepresidenta da ALE é a propia Ana Miranda. O feito devólvelle ao BNG a coherencia ideolóxica sobre o papel, especialmente se temos en conta o que a ALE defende: dereitos humanos e dos pobos, desenvolvemento sustentábel, abolición da enerxía nuclear e potenciación das alternativas, reorientación da Europa do neoliberalismo, a competencia e o centralismo, participación das nacións sen estado nas negociacións sobre temas da súa competencia, diversidade lingüística e cultural?
A terceira cuestión é máis importante do que parece. O xiro á esquerda, malia que tardío e sospeitoso por ser logo dunha desfeita electoral, alivia un chisco as dúbidas e desencantos dunha militancia que nos últimos tempos tivo moi difícil defender diante da sociedade galega algunhas decisións e derivas gobernativas do cumio da pirámide nacionalista.
E en cuarto lugar, a escolla de Ana Miranda achega un aire fresco imprescindíbel para quen está preto da asfixia. É nova, con moita experiencia nas labirínticas institucións europeas, coñece coma ninguén a Galiza exterior, ten unha sensibilidade para cos movementos sociais -é asidua dos foros sociais- que debería ser obrigatoria no BNG, excelentes relacións con outras nacións sen estado e, malia que resulte estraño por estratexia electoral, é pouco coñecida no país, o que hogano no BNG é case unha virtude. Máis alá dos resultados que obteña, é xente da súa xeración e preparación a que ten que ir collendo o temón dun BNG que nunca parece renovarse de verdade.

Cabo vírgenes

Afonso Vázquez-Monxardín

La Región, 25-04-2009

Se cadra foi polo que oíra contar dunha patria desaparecida varias veces e repartida por outros máis poderosos a bocados. Se cadra foi polo espírito aventureiro que levara aos seus avós polacos a vivir en Entrerríos en vez de quedar ao calor dos seus conveciños en Buenos Aires.

Se cadra foi simplemente por ambición por iso era vocacionalmente buscador de ouro ou porque estaba tolo. Si, dicían os seus veciños que estaba un pouco tolo. O caso é que un día despois de sentir na radio os problemas fronteirizos con Chile, o das illas do sur de Tierra de Fuego, a cuestión dos xelos patagónicos, despois de buscar eses sitios no mapa e estudalos con atención... chegou el só á conclusión de que Chile ía mover os marcos fronteirizos empezando polo sur para aproveitarse daquelas soídades inmensas. Así, cambiando de noite os fitos, pouco a pouco arrimaríanse a Río Gallegos, despois caería Santa Cruz, logo Comodoro, Trelew... Sempre oíra que Chile non era de fiar.

Non o pensou máis. Apañou catro cousas e montou no tren. Foi dando tumbos -non tiña un peso- e ao cabo de dous meses chegou á entrada do estreito de Magallanes, sobre o Atlántico, á mesmiña punta do cabo Vírgenes. Alí preguntou por Chile. O fareiro solitario indicoulle co dedo o último marco.

Pensou inmediatamente que xa o correran e que o fareiro era cómplice. Para vixiar que non o moveran, decidiu quedar ao pé do cilindro de pedra. Pouco e pouco montou unha cabana desastrada. Ao principio o fareiro pensou que non rexía. Depois estivo seguro e un pouco por piedade outro pouco por un aquel de curiosidade, foille cedendo materiais. Os militares indicáronlle que se retirara cen metros do marco. El, obediente, así fixo. Ao principio espreitaba de noite. Pouco e pouco foi alongando as vixilias ata que decidiu que abondaba como comprobar polas mañás. Axiña empezou a buscar ouro bateando auga de regatos ou escaravellando na terra dos cantís entre lobos, elefantes mariños e pingüíns, acobillándose como podía dun vento que xeaba a alma. Cando se lle acabaron as provisións, deu en cazar lebres, despois armadillos, algún guanaco. Despois curtiu peles que lles vendía aos militares do posto. Un día houbo unha morte. Un mapuche chileno apareceu acoitelado onda a soidade da súa cabana.

Os militares, apercibidos polo fareiro, collérono e levárono ao cárcere de Río Gallegos.

Xuraba que fora atacado de noite na caba na. Que o marco non tiña nada que ver.

Ao cabo do mes chegaron informes de Punta Arenas. Sobre o chilote había orde de busca e captura: era un perigoso criminal fuxido do penal de Puerto Natales. Soltárono. Voltou ao cabo xurando non saír de alí na vida. Pasou aínda trinta e sete anos vixiando o marco e sobrevivindo tamén coas cousiñas que vendía aos que se achegaban: cachos de ferros retortos e botellas rotas, madeiras talladas de naufraxios e contando historias soñadas a quen quixese oílas... Un día xa vello e canso, sentiu que lle estralaban os ósos dos cadrís e caía ao chan. Soubo que a cousa era a fin. Vira moitas ovellas, moitos guanacos, moitas maras vellas ás que lle acontecía o mesmo. Sen os ósos dos cadrís tiña a arquitectura da vida fundida.

Nada se podía agardar. De alí non ía saír.

Arrastrouse sobre os cóbados suando no frío ata o estremo da cabana. Apañou unha coitela de desbastar coiro. Sen pensar máis, cun sorriso de alivio, pasouna premendo con forza e suavidade sobre a xugular e notou ao tempo un chorro quente sobre o pescozo e axiña que se lle varría a vista e se enchía todo de luz. Moita luz. Tanta como vira xunta en toda a súa vida nas néboas daquela terra estraña e fría.

PARABÉNS (algo serodios) AO AMIGO MONXARDÍN
Afonso Vázquez-Monxardín gana el premio ‘Carracedo’ por sus
artículos escritos en La Región

LR - 21-04-2009

Afonso Vázquez-Monxardín resultó ganador de la última edición del premio ‘Xosé Aurelio Carracedo’ de periodismo por una colección de artículos publicados en el periódico durante 2008. Juan Andrés Hervella se hizo con el segundo premio.
Tras una reunión del jurado mantenida en la mañana salieron a la luz los nombres de los ganadores de la presente edición del premio ‘Xosé Aurelio Carracedo’ de periodismo, promovido
por la Diputación de Ourense y dotado con 5.000 euros.
El primer premio fue para el profesor Afonso Vázquez-Monxardín por una colección de artículos
publicados en La Región a lo largo del pasado año. La decisión fue adoptada por unanimidad de los miembros del jurado, que valoraron de manera positiva la variedad de los artículos presentados al certamen, su calidad léxica, el tono desenfadado que el autor da a los mismo, el elevado nivel cultural de los comentarios y su conciencia crítica e, incluso, provocadora en algunas ocasiones.
El jurado estuvo presidido por el diputado de Cultura, José Luis Valladares, e integrado como vocales por Felipe Ferreiro, Mariluz Villar, Luz López Crespo y Xosé Lois González.

AS UVAS NA SOLAINA CONTINÚA.


Ourense, 24 de abril de 2009

É vontade do común amigo Marcos Valcárcel que o blog As Uvas na Solaina siga adiante como foro de reflexión, debate e lecer. Ese é o seu xeito de agradecer as innumerables mostras de cariño, admiración e alento que, neste e noutros foros, lle teñen prodigado tantos e tantas amigos e amigas, quer sexan contertulios habituais ou ocasionais, quer sexan lectores.

Un grupo de amigos temos a difícil e, ao tempo, grata encomenda de tentar suplir parte do seu labor. De seguro que con máis intención que acerto, pois é imposible substituír a súa sensata, amable e ecuánime voz.

Así pois, poranse, cando se poida, ligames con textos da prensa, tal como Marcos viña facendo, e ás veces algún comentario ou artigo orixinal. Todo coa intención de que o debate continúe, de que este recuncho da vella Auria sexa un lugar de encontro, de complicidades compartidas, de discusións frutíferas, de desavinzas pacíficas, de sorrisos abertos. En nome de Marcos Valcárcel, benzóns para todos, amigos e amigas.

A lexislatura nefasta
XOSÉ MANUEL SARILLE ESCRITOR E PROFESOR
ECG. 10-3-09

Aí teñen aos socialistas de Galicia. Feitos un sinvivir porque o Bloque non lles deixou lucir o talento nestes catro anos. Abatidos por non saber transmitir ao público os logros acadados polo goberno bipartito; debe tratarse dunha revelación profética a transmisión esa. Di o Conselleiro de traballo que non conseguiron chegar aos electores para explicarlles o positivo da xestión e a continuación enumera unha serie de conquistas, que todas xuntas veñen tendo a solidez aproximada da auga. Despois, intuíndo que algo fallou cos votantes de sempre, afirma que deberon amosar máis a ideoloxía de esquerdas. Pois non, porque non se trataba de soltar palabraría ideoloxista, senón de afrontar con siso e con valentía as reformas que Galicia necesita e que agora ninguén vai levar a cabo.
Máis pinturero está aínda Méndez Romeu, Conselleiro de presidencia. Convencido tal vez de que emulou ao Conde de Floridablanca coas súas reformas administrativas, atrévese a botarlle a culpa de todo ao socio de goberno, como se a perda de votos non fose idéntica nos dous partidos, como se o PSdG non xestionase a sanidade sen resultado ningún, a educación, o medio ambiente. E agora quere entrar a matar nas coalicións municipais.
O semiótico italiano Gillo Dorflles explica que para ser un profesional consolidado de calquera cousa é preciso dominar os ritos da profesión. O taxista de Roma pode conducir ben ou mal, pero ha de saber sacar o brazo pola xanela e soltar no momento axeitado unha frase cargada de futuro que deixe secos aos camiñantes. O lexionario será valente ou covarde, pero levará o pelo do peito por fóra dos botóns da camisa e o aire de desafío no ricto.
O político galego (isto non o di Dorfles) pode ser malo ou pésimo, pero actuará tamén como se as eventualidades fosen o principal. Dirá que non souberon transmitir, que o do lado era un desastre, que a campaña foi porca. E certamente, eses son factores que normalmente importan moito. Por iso os nosos falan desas razóns como se en Galicia tamén fosen fundamentais. Mais aquí hai unha cuestión previa que eles non nomean, porque ninguén se ataca a si mesmo.

A estatua do Alpinche
Afonso Vázquez-Monxardín, La Región 11-3-09

Se un entra no Google Earth e mira as imaxes de Ourense subidas con ese invento español de tantísima rendibilidade que e o ‘Panoramio’ -unha aplicacion que permite visitar unha cidade a través das fotos enviadas ao ciberespazo por outros turistas- encóntrase con que o que máis chama a atención de nós é a estatua do coche que está onde a Subdelegación de Goberno, no Parque. O visitante ve, olla, para, sorrí, pon cara estrañada e tira de cámara de fotos. Nunca, seguro, viu nada parecido no mundo mundial. Os nenos, como está baixa e xa non hai ‘gris’ na porta da Subdelegacion, suben ao teito sen medo; os adolescentes agáchanse para saír na foto sen tapar ese coche; moitos botan confianzudos o brazo polo ombreiro de Lalao Reverter ou do Antonio Colemán. Pero, perdóenme eles, a estrela, o que fai ao grupo inédito é ese coche que Lalao quixo bautizar ‘Realpor’ -acrónimo de Reverter, Alpine, Porche- pero que o inxenuo popular ourensán, picando a republicano, simplificou en ‘Alpinche’, mestura de Alpine e Porche. Porque iso é o que era.Os nenos daquela e os que xa non o eran tanto, lembramos como se construíu no verán de 1971 cando Lalao Reverter fixo o trasplante do motor dun Porche 911 que destrozara Pavón, á carrocería dun Alpine que el comprara. A matrícula era OR-31516, que a tíña eu ben posta nun coche ‘tuneado’ -daquela non existía a palabra- do meu scalextrix. Axiña o ‘monstruo’, demasiado motor para tan pouca carrocería, colleu as cores laranxa butano e banda branquiazul, tal que a bandeira arxentina. Durou cinco anos ata que Beny Fernández o espetou xusto ao comezar o Rally do Sherry, en Jerez de la Frontera.
O coche máis mítico que saiu de Ourense na súa historia. Pois si señor. Está ben que teña unha estatua. E por suposto que con Lalao Reverter. Que para algo participou 12 veces no Rally de Montecarlo e gañou varias ducias, por Galicia e España adiante. E sobre todo por ser o introdutor decidido da paixón polo automobilismo que daquela houbo na cidade ao redor do Rally e da Escudería. Si señor. ¿E o Antonio Colemán? Pois tamén. ¿Por que non? Non todas van ser de homes de letras. Foi un digno organizador e sucesor de Lalao á fronte da Escudería.Con todo, o conxunto garda un par de misterios. Haberá que lle preguntar un ao escultor Ramón Conde, e outro deixalo no aire. Si, lembramos que o Antonio era mellor mozo que o Lalao... ¿pero non se lle iría a man un pouco na diferencia? E o segundo, ¿que diría o Lalao de verse de ‘copiloto’ dun Colemán que nunca conduciu? Cando se esfiañe o fío da memoria vai parecer o que nunca foi.

Nas ondas de Galicia
MARCOS VALCÁRCEL, andoliña 7-3-09

Chégame o último libro de Modesto Hermida, galego da aldea de Vales, das terras de Cea. Titúlase Nas ondas de Galicia. Noticias, opinións, estampas e personaxes (Ir Indo) e leva un limiar de Alonso Montero. O volume recolle duascentas alocucións lidas polo seu autor no Diario Cultural da Radio Galega entre 1990 e 1996.
Convertidas en texto escrito para rescatalas da fugacidade radiofónica, estas crónicas culturais poden lerse a xeito de dietario de novidades culturais: a nova da aparición dun libro, dun suplemento cultural en galego, dun festival musical, dun premio a un escritor, etc. A lingua e a literatura son os temas dominantes e albíscase ben a querenza do escritor polos autores do século XIX, perspectiva que tan ben coñece como director da colección Narrativa Recuperada, do Centro Ramón Piñeiro, e tamén a súa admiración por personalidades como Cunqueiro, Carlos Casares ou Basilio Losada, entre outras.
Escribe co corazón aberto Modesto Hermida, sempre co compromiso fiel coa galeguidade de noso e buscando aquelas lecturas en positivo da evolución da nosa cultura. Xornaleiro da nosa cultura, chamouse a si mesmo nalgures: oxalá houbese moitos coma el.

Os nomes das rúas
andoliña 11-3-09

Tiven a sorte de nacer nunha cidade que mantivo bastante definidos os seus sinais de identidade dende vello: a Auria romana, medieval ou decimonónica perdura nos seus monumentos e no perfil urbano das súas zonas máis antigas. Tamén no seu nomenclátor urbano que mestura os diferentes nomes de rúas, de etapas ben diferentes. Temos a sorte os ourensáns de gardar o celme da cidade en nomes como rúa da Liberdade, da Primavera ou do Olvido, ás veces de fortes acenos románticos: por certo Afonso Vázquez-Monxardín, autor dun rigoroso estudo sobre o rueiro ourensán, debería publicalo xa en libro en canto teña un pouco de vagar dos seus moitos quefaceres.
Recibín un pequeno folleto titulado Apuntamentos sobre a evolución urbana de Celanova, así como sobre os nomes das súas rúas (1840-2008), traballo que non ten desperdicio de Antonio Piñeiro, un dos mellores coñecedores da vila de Curros. Neste volume dáse conta detallada das dificultades que xa dende mediados do XIX tiña bautizar as novas rúas da vila. A dedicada a dona Emilia Pardo Bazán, en vida da escritora, xerou polémica cos republicanos, mentres que a de Curros Enríquez tivo que agardar ata un ano despois da súa morte.

UN RESPIRO

Despois desta semaniña, eu cando menos necesitaba un respiro ...

Filhos da Madrugada!

No Coliseu - Venham.Mais.Cinco

éche o que hai, lópez, galicia hoxe 4-3-09

Cousas veremos, M.A. Fernán Vello, g.h. 6-3-09

Na pell de brau -"a terra ancha de España", tal como entendía Maria Aurèlia Capmany o emblemático título de Salvador Espriu- o acontecer diario reserva sempre sorpresas de toda caste e condición, dende o vulgar ao grotesco, dende o desvairado ao prodixioso. ¿Que opinan vostedes, por exemplo, do caso do ex ministro de Xustiza, señor Bermejo, expedientado e multado pola Junta de Andalucía por cazar -furtivo el- sen licenza? Mais sigamos. Porque a pel de touro dá para moito e o pasmo é un río que non deixa de levar auga. Como saben vostedes, o alcalde de Zaragoza, o socialista Juan Alberto Belloch -ministro que foi de Xustiza no sétimo Goberno de Felipe González-, aprobou a creación dunha rúa dedicada a José María Escrivá de Balaguer, santo católico que foi fundador do Opus Dei. O Concello de Zaragoza ten aínda pendente a retirada de 43 nomes de rúas relacionados co franquismo -eis a Lei de Memoria Histórica-, mais o socialista Belloch -¿lembran vostedes o de Bono coa monxiña Maravillas?- quixo premiar, segundo as súas propias palabras, un dos aragoneses "máis coñecidos no mundo, creador de trece universidades e máis de cen centros escolares de formación". Xa ven vostedes. Pura lóxica escolástica.
E pasemos ao País Vasco. Resulta altamente curioso que Patxi López, candidato a lehendakari do PSE-PSOE, fale e actúe con toda naturalidade nestes últimos días -vese o home investido lehendakari-, como se xa tivese o apoio do Partido Popular de Basagoiti, co cal, por certo, aínda non falou, cando menos oficialmente. Tendo o PSE 24 escanos e o PNV 30, chama a atención que, fronte a un contundente triunfo dos nacionalistas vascos, ande o socialista Patxi López celebrando, por adiantado, un pacto contra natura entre o PSE, Partido Popular e o tamén triunfal UPyD de Rosa Díez. ¿U-la ética política neste caso? ¿Trátase de gobernar como for, chegando a acordos con quen sexa, e contra a maioría social de Euskadi? Cousas veremos. Mais no ruedo ibérico, outra boa definición, pode pasar, e pasa, de todo.

Galicia vai contar menos
MARCOS VALCÁRCEL
andoliña 6-3-09, dedicada a ms.

Creo que Galicia vai contar menos a partir de agora. Oxalá me equivoque. Porque a posta en escena da vitoria do PP lembra aquela portada de Teima cando gañara a UCD no 77: sobre o fondo do cadro da Rendición de Breda, a UCD galega entregáballe as chaves a Adolfo Suárez coa frase "Galicia é súa, señor". Todos vimos na televisión unha cerimonia semellante e agora era Rajoy quen recollía as chaves do país na sede madrileña do PP. Dende Madrid esa era a gran noticia.
O que me custa entender é a xigantesca sorpresa dos derrotados. Tan mal informados estaban? Un amigo colgou na miña solaina os resultados dunha enquisa do CIS, comentada no blog do sociólogo Fermín Bouza, El voto con Botas. Ante a pregunta: "Cre vostede que sería desexable un cambio de goberno en Galicia?", as respostas eran claras. Dos que votaran PP no 2005, un 87.7% quería un cambio de goberno. Dos que votaran PSOE, un 25%. Dos que votaran BNG, un 46.9 por cento, e non sabe un 8.7%. Dos que non votaran en 2005 por teren menos de 18 anos, un 53.9 por cento. As porcentaxes dos que non votaran por outros motivos ou votaran en branco rondaban o 50 por cento. Aí teñen os moitos votos perdidos da esquerda e do nacionalismo nesta batalla.

La opinión 4-3-09
Catedrático de Sociología
Fermín Bouza: ´Hay un 25% de gallegos que son más radicales que el BNG´
"No me explico cómo no se puso más empeño, incluso desde fuera del Gobierno, en hacer una buena campaña. Hubiesen ganado"

-Usted, en su blog, le reprocha al Gobierno de Touriño 'la frivolidad imperdonable de perder', cuando podían ganar.

-Es como cuando tienes un buen juego de cartas. Podían haber ganado, a pesar de sus problemas y de sus errores, y si no ganaron fue porque lo hicieron muy mal en la recta final. Todo el planteamiento de la campaña fue nefasto, mientras que el del PP fue efectivo. El PP, como la derecha en general, sabe desde hace siglos ganar y para ganarles hay que hacerlo muy bien. No me explico cómo no se puso más entusiasmo, incluso desde fuera del Gobierno, en hacerlo bien, porque si la campaña se hubiera hecho bien, hubiese ganado .
-¿Su fallo fue hacer una campaña presidencialista y no responder a las insidias del PP?
-Esas dos cosas son muy importantes. No desmentir los infundios -porque fueron verdaderos infundios del PP, a través del ABC, sobre todo, y de La Voz de Galicia-, no intervenir en una campaña negativa deja al que la hace el poder fáctico sobre el discurso del público. La única forma de combatir una campaña negativa es defendiéndose de las imputaciones y contraatacando y, si es necesario, con la misma negatividad. La campaña negativa está hecha para envenenar y tú no puedes salirte de ese marco. Y ellos hicieron una campaña limpia, tranquila? En Madrid, que es un observatorio fantástico, no ha salido nada que yo pueda decir que son acusaciones del Bloque y del Partido Socialista hacia el PP. Y mira que hicieron cosas en Galicia; si empezamos a tirar de ficheros fíjate la campaña sucia que se puede hacer contra el Partido Popular. No la hicieron y la han pagado.

ENTREVISTA COMPLETA

paixón oculta do escritor
Xenaro García Suárez propón o achegamento entre "letras" e "ciencias"
O autor presenta hoxe en Santiago un ensaio no que analiza a relación entre creación literaria e matemáticas
M. DOPICO . SANTIAGO. galicia hoxe 5-3-09

O ensaio de Xenaro García Suárez foi editado por Laiovento Ao longo da historia, as matemáticas e o que adoitamos entender por cultura camiñaron por vieiros diverxentes, de xeito que na actualidade persoas que se consideran cultas amosan un enorme descoñecemento en materia de matemáticas, mentres que outras formadas en ciencias a miúdo desprezan as letras e viven de costas a elas.
Achegar algúns elementos que puidesen servir de alicerce á reconciliación entre as "ciencias" e as "letras", a través de análise da relación entre as matemáticas e a literatura, é o obxectivo do libro Dos signos de Stendhal aos imaxinarios de Musil, do doutor en Filosofía e catedrático de matemáticas en Ensino Medio Xenaro García Suárez.

(Dedicado a Xoán da Coba)

Miradas Alleas (e VI)
MARCOS VALCÁRCEL

andoliña 4-3-09

Comentei na pasada semana os diferentes volumes da serie Miradas Alleas, publicada pola Xunta de Galicia. Faltaba dar conta do libro Borges dende o labirinto galego, encargado ó profesor Claudio Rodríguez Fer, autor de diversos traballos sobre o escritor arxentino, que foi sempre unha referencia viva tamén na literatura do lugués.Co mesmo título do libro publícase unha conferencia de Rodríguez Fer do ano 1999 cun seguimento detallado das conexións galegas de Borges: a súa ascendencia portuguesa, a súa presenza en Alfar e a da súa irmá Norah Borges nas revistas de vangarda galegas, a súa admiración por Rosalía, as súas relacións con Eugenio Montes, Blanco Amor, Seoane, Dieste, Francisco Luís Bernárdez, Valente, etc. Inclúense palabras de gabanza para Primitivo Rodríguez Sanjurjo, que segue totalmente esquecido, e detalles da súa visita a Compostela en 1964, acompañado de María Esther Vázquez, onde tivo como anfitrión a Ramón Piñeiro.

Un segundo ensaio do mesmo autor, Borges: escepticismo e fantasía, afonda nas claves da súa literatura. Algunhas delas, como o escepticismo esencial e o cultivo do xénero fantástico, achegan o mundo borgeano a riscos ben definidos da nosa personalidade cultural.

Os 300.000
BIEITO IGLESIAS ESCRITOR E PROFESOR, ECG. 5-3-09

Albert Boadella, canso de que no Principado trunfe sempre o catalanismo, pasou a morar alén dos Pireneus (sospeito que reside máis en Madrid que no Midi) e escribiu unha nota de despedida titulada "Adiós a Cataluña". Algúns amigos meus, que me chamaron consternados o domingo á noite, tamén andan a escribir o seu "Abur a Galiza", aínda que por motivos de índole profisional ou familiar non pasen a vivir de momento no norte de Portugal. Quedaron mancados non tanto polo resultado electoral como por unha campaña mediática que chegou a cultivar pérolas nacaradas: "Este país non pode ser refén de 300.000 nacionalistas". Querse dicir que o Bloque, na súa versión máis descafeinada (tanto que causou a decepción das súas bases), mobilizou os anticorpos dunha sociedade que non tolera veleidades galeguistas. Os apestados, que xa somos menos desde o reconto de papeletas, quizais debamos coller o andante. Apenas se notaría, despois de todo aquí os votantes desaparecen en masa nun cuadrienio sen que ninguén repare na falta. En 2005 había censadas 2.616.081 persoas e antonte tiñan direito a voto 2.311.584. Faltan trescentos mil, que non pereceron coa peste negra nin protagonizaron un éxodo repentino a outras partes de España; imaxino que foron expurgados do censo de residentes ausentes porque xa estaban mortos, como mortas están as máis das estrelas que divisamos no firmamento. Este dato explica o suposto incremento da participación, que non foi tal, de facto houbo incluso menos votos desta volta, aínda que aumentase a porcentaxe porque borraron os electores fantasmas.

A redución do censo é un recordatorio do declinio demográfico. Hai certa lóxica poética no feito de que os galegos se extingan canda as palabras da tribo e como as cotrolas que cantaban (co-to-lí, co-to-lí) sobrevoando as restrebas nas tardiñas veraneiras de antes.