Cartas do pasado

(1) Teño enriba da mesa seis ou sete libros de epistolarios de galeguistas dos anos 50, da Xeración Galaxia. Dende estas cartas podemos chegar a facernos unha idea abondo aproximada do que foron aqueles anos e do compromiso xeneroso daquelas xentes por salvar da barbarie a lingua e a identidade de noso. Cada día albiscaba unha nova sorpresa. Ramón Piñeiro escríbelle a Del Riego o 7 de outubro de 1949: “Mándoche dúas poesías para ese Suplemento de La Noche que estás a preparar. O autor é un rapaz de Outeiro de Rei que cumpliu 19 anos. Ten rematado un libro de versos, “Muiñeiro de brétemas”, que enviou ós de Benito Soto por mediación de Iglesia Alvariño”. Aquel rapaz de 19 anos era Manuel María. Semanas despois Piñeiro fala con entusiasmo de Uxío Novoneyra e doutras grandes voces da posguerra: o fío da identidade, por fortuna, non estaba roto.

(2) Estamos no 23 de marzo de 1956. Méndez Ferrín era aínda un rapaz de 18 anos, descoñecido. En 1957 publicaría o seu primeiro poemario, “Voce na néboa”, e iría a Madrid a estudar. Pero en marzo de 1956 Ramón Piñeiro manda unha carta a Fernández del Riego por medio de Méndez Ferrín: dille que o portador da carta é o poeta triunfante nos premios de poesía galega das Festas Minervais e que levou outro premio nun concurso de contos. “Foi a gran revelación literaria deste concurso universitario. Felizmente, é un escritor galego e non pretende ser outra cousa”. Piñeiro afirma rotundo que será “un dos anovadores da nosa prosa literaria, pois ten verdadeira vocación de escritor” e quere estudar Filoloxía Románica. Piñeiro recomenda con entusiasmo a nova descuberta e remata cun consello revelador para don Paco: “Pono en relación cos amigos de ahí”.

Caso Gómez-Valadés: expulsión aprazada, situación confusa

Segundo La Voz de Galicia, o caso Gómez-Valadés, en canto á súa expulsión, queda de momento aprazado. Se foi así, temos que entender que as persoas que nos mobilizamos no seu apoio e en defensa da liberdade de expresión dentro do nacionalismo, fomos cando menos en parte escoitadas.
En cambio, segundo Brétemas, a situación é moi confusa e a maioría da militancia viguesa estaba pola expulsión, quizais adiada por simple oportunismo electoral.

Xornadas da memoria histórica en Fisterra: homenaxe ó alcalde republicano Cipriano Fernández

Da crónica de La Voz de Galicia (ed. Carballo. Foto Xesús Búa, LVG): (a crónica completa)

El primer invitado a hablar sobre la época fue el escritor, historiador y académico Márcos Valcárcel, quien aportó abundante documentación sobre esos convulsos años de la historia de España y de Galicia, proyectando numerosas fotografías de entonces.Valcárcel habló sobre el desarrollo cultural entre 1900 y 1936. «Foi o momento máis rico da historia da cultura en Galicia», dijo, refiriéndose tanto al desarrollo de la literatura como a la defensa de Galicia.Valcárcel repasó los hitos históricos que marcaron esa época. La fundación de la Academia Galega (el primer discurso en gallego se pronunció en 1909), el entierro de Curros, la primera vez (1910) en que abrió el curso universitario con un discurso en gallego (a cargo de Lois Porteiro) o la creación de la primera cátedra de gallego-portugués, en 1912, en Madrid. «Foi un momento moi plural, onde confluían vías moi diferentes», dijo. Para el historiador, en aquello años «había vontade explícita de facer unha nación». Fue la época de la creación de editoriales como Céltiga o Lar, que buscaban llegar a las masas y en las que no sólo publicaron galleguistas. «A construcción da identidade foi obra de moitísimas mans», dijo el historiador, que también habló de la figura imprescindible, para entender el galleguismo, de Manuel Murguía.

P.S.: Nas mesmas xornadas participarán o luns 2 e mércores 4 de abril Miro Villar, Xosé Luís Axeitos, Carlos Etxeberría, Luís Lamela García, Xesús Alonso Montero e un amplo abano de poetas galegos (no recital do mércores).

Como nota curiosa, facer constar que na inauguración, presidida polo alcalde, estiveron presentes tamén membros doutros grupos, como a concelleira do BNG. Chamou a atención, en cambio, a ausencia do candidato e concelleiros do PSdG-PSOE e mesmo se correu o ruxe-ruxe de que existira consigna socialista de non asistir por estar o acto encabezado por un alcalde do PP, que preside o concello que patrocinaba todos estes actos.

Curioso, curioso ...

Non lin en ningún xornal (non sei na COPE, que non a sei coller no dial) que a emisión desta película en Televisión formase parte da coñecida campaña de Zapatero e os seus muchachos para romper España en anaquiños, descristianizar os españois e rebaixar os cafés a 80 cts. Se o lese, non me sorprendería nada: babecadas moito máis grandes lemos todos os días nos xornais.

Seica son Os Grandes Portugueses.

Andoliña sábado 31 marzo

Imaxe de J. Opie (Este tema está tamén a debate no blog Fragmentos de Galaxia)

Con este título, Os grandes portugueses, un programa da televisión pública portuguesa (RTP) elixiu, cos votos emitidos polos espectadores, o gran portugués máis importante de todos os tempos. Na lista estaban nomes como Afonso Henriques, primeiro rei de Portugal e fundador do país, Vasco de Gama, Pessoa e Saramago. Pero o gañador foi António Salazar, ditador nese país case 40 anos, entre 1932 e 1968. Co 41 por cento dos votos emitidos. A esquerda do país veciño protesta e di que se quere branquear o salazarismo.

Sorprendeu o segundo elixido: Álvaro Cunhal, do Partido Comunista que loitou contra Salazar. Como explicar o paradoxo? A min non me sorprende moito. Moita xente admira as personalidades fortes, contundentes. Cantos galegos, por exemplo, admiraban por igual a Manuel Fraga e a Fidel Castro? Por tras de Salazar e Cunhal, quedou Arístides de Sousa Mendes, diplomático que axudou a miles de xudeus perseguidos polos nazis, contra a vontade de Salazar.
En Alemaña tamén se fixo esta enquisa e eliminouse o nome de Hitler, porque non se admitiron personaxes que non respectaran os Dereitos Humanos. En España? Se se fai, mellor co modelo alemán.

Riseiro (Bieito Iglesias en El Correo Gallego, 29 marzo)

(Sobre a imaxe, ía poñer unha foto de Rajoy, pero case seguro que os lectores/as agradecen máis esta nova icona de J.Opie, artista pop británico, e así tampouco os castigo...)

Non é difícil dar coas fontes ideolóxicas de don Mariano Rajoy. Somos case dun tempo, de maneira que coñezo as lecturas infantís que levedan no seu espírito adulto. Poñamos por caso este parágrafo que tivemos que engulir alá por 1964 xunto co leite en po doado polos americanos: "Es indispensable evitar las rivalidades regionales... sólo uniéndonos en apretado haz podremos lograr la prosperidad de España y el bienestar individual de cada español". Nótese que o patriotismo constitucional existía mesmo antes de haber constitución, como o demostra esta cita da Enciclopedia Álvarez, capítulo de Formación política (niños). Máis complicado resulta inquirir qué lecturas informan o pensamento do vigario de Rajoy na Terra (galega), aínda que me permito aventurar que Núñez Feijoo non coñece os entreforros d´A era do baleiro, por Gilles Lipovetsky. Este monsieur observa que vivimos nunha sociedade trouleira, dun humor lúdico, afastado da comicidade grotesca medieval e da sátira da idade clásica: "Cada vez máis, a publicidade, os programas de animación, os slogans e a moda adoptan un estilo humorístico. O cómico converteuse en imperativo social xeneralizado".
Don Alberto vén de proferir un discurso dirixido a encoraxar as hostes que lidarán nos comicios municipais e, levado dun demo xovial, opuxo a fiesta jolgorio propia (do PP) á morriña allea (de PSOE e BNG). Pois ben, socialistas e nacionalistas participan da rexouba típica do mundo occidental, como todo quisque, e por cima teñen máis motivos de contento que a maioría. O feito de estar a esquerda no presenteiro constitúe aquí unha excepción histórica, e cando pasas das catacumbas á moqueta dos escritorios moi amouchado hai que ser para non experimentar unha alegría de castañolas.
Tristeza dos novos gobernantes? Cando soa o himno galego, eles cantan polo baixo o repertorio de Palito Ortega: "Antes nunca estuve así enamorado (do poder), no sentí jamás esta sensación. La felicidad, ja, ja, ja, ja..." Aflitos andan os destetados dos ubres da Xunta. Choran, pero non haxa medo que teñen o embigo atado.

Máis sobre José Almoina.
Pan por Pan xoves 29 marzo. Imaxe de J. Opie

O tal José Almoina Mateos que citei onte ten tamén ligazón con Ourense: fíxolle o prólogo a José Adrio Menéndez para o seu libro “Del Orense Antiguo” publicado en 1935 na Imprenta Popular. Alí deixa constancia da súa erudición no xénero das biografías literarias da época. Almoina nacera en Lugo (1903), estudou en Compostela e era cónsul da República en Burdeos cando a guerra. Exiliouse en Santo Domingo e alí foi secretario do ditador dominicano Rafael Trujillo. Vargas Llosa conta en “La muerte del chivo” como o ditador o condenou á morte por publicar en Guatemala, co seudónimo Gregorio Bustamante, o libro “Un sátrapa en el Caribe”. Logo rectificou e sacou en Arxentina “Yo fui secretario de Trujillo”, gabando o ditador. Pero os sicarios de Trujillo remataron con el en 1960 en México: un personaxe que pide a berros unha biografía.

TEORÍA DE GALICIA, de Otero Pedrayo

Creo que xa está nas librarías este libro que remata de publicar Editorial Alvarellos na súa colección de rescate do xornalismo literario: recolle a obra xornalística do escritor en Vida Gallega entre 1926 e 1963. Asegúrovos que hai algunhas xoias entre os 72 artigos axuntados nesta fermosa edición. Na mesma colección sairon antes libros de Vicente Risco, Leandro Carré Alvarellos, Camilo José Cela, Álvaro Cunqueiro e don Paco del Riego.

Presentámolo hoxe na Deputación, porque esta institución colaborou na súa edición. Baltar amosouse entusiasmado de axudar na publicación destes textos dun dos grandes do galeguismo e da cultura galega e asegurou que o libro chegaría a todas as bibliotecas e institutos da provincia. Mesmo chegou a dicir que o facilitarían na Deputación a quen o solicitase expresamente.

Ben, falo del non só por tratarse dun texto de Otero, senón porque lle fixen un amplo limiar sobre o xornalismo oteriano e tocoume presentalo hoxe (Enrique Alvarellos está na cama con febre e non puido acudir).

Dixen no salón da Deputación e vouno manter aquí que de autores como Otero Pedrayo, Blanco Amor ou Álvaro Cunqueiro interésanos todo, como no conto ese do xamón: sempre hai algo que aproveitar, sexa dende o plano literario, dende o plano histórico-cultural ou mesmo dende a lingua como forma de estilo. O libro xa chegou a algunhas mans (dixéronmo esoutro día en Trasalba) e sorprendeu gratamente: que teña agora unha boa viaxe...

Dos plaxios.

Pan por Pan 28 marzo (Imaxe do artista británica Julian Opie)

Xa amosei no meu blog a miña solidariedade con “Chesi”, plaxiado nin máis nin menos que por Bryce Echenique. O tema é desagradable, dende logo, pero tamén é toda unha honra que un grande das letras se dedique a copiar os teus artigos. En todas partes cocen fabas. Leo en Internet un traballo de Germán Santiago sobre os plaxios na literatura dominicana. O expresidente Balaguer acusou a Ernest Hemingway de inspirarse, para “O vello e o mar”, nunha novela do escritor daquel país Juan Bosch, titulada esta “Rumbo al puerto de origen”. Peor foi o do lugués, exiliado aló, José Almoina Mateos, a quen se lle atribúen, como “negro” literario, varios “best sellers” asinados pola esposa do ditador Trujillo, María Martínez “La españolita”. Despois Almoina publicaría “Una satrapía en el Caribe” e marcharía a México: acabou sendo asasinado en 1960 por uns pistoleiros do propio sátrapa.

Recomendacións

As fabas de Creta (Afonso Monxardín en Galicia Hoxe)

Existe o inferno? (M.A. Fernán Vello en Galicia Hoxe)

Cando se ten a alma en guerra (X.M. Sarille en El Correo Gallego)

"O meu pai ten narrativa curta inédita", entrevista a Hakan Casares, e A historiografía medieval española segue fiel ós mitos do século XIX (A Nosa Terra)

GREENPEACE, ANTISISTEMA, FISTERRA.
La Región 26 marzo (Imaxe: Moza con abano vermello, de Max Pechstein)
A natureza. Celebráronse na semana pasada, na Facultade de Ciencias, unhas xornadas sobre ecoloxía e medioambiente. O respecto á natureza copa boa parte da axenda da actualidade: medidas contra os incendios forestais, enerxías alternativas e renovables, parques eólicos, depuración de augas e recuperación dos ríos, etc. Esa perspectiva é xa central en calquera posición sociopolítica e as informacións sobre o cambio climático, que xa está enriba, non farán máis que facer medrar esas inquedanzas. Greenpeace fixo propostas moi concretas e con moito sentidiño: Non construir máis urbanizacións con campos de golf. Nin un chalé nos primeiros 500 metros da franxa costeira. Algún xeito de control supramunicipal que evite os maiores desastres da corrupción urbanística. Limitar o crecemento urbanístico ó 10% de incremento en cada planeamento e protexer o solo non urbanizable. Por certo, o PP foi o único partido que rexeitou no Parlamento Galego a lei de urxencia para protexer o litoral e dixeron que esta lei buscaba o “rédito electoral”. De todo isto hai que falar tamén antes do 27 de maio.
Antisistema. Un político galego ben coñecido, da esquerda nacionalista, recomendaba sempre “agudizar as contradicións”. Cando apuntaba esa liña estratéxica, este político xogaba no mundo dos partidos antisistema e non pensaba en chegar a curto prazo ó poder. Pero agora os que xogan a “agudizar as contradicións” son os que sempre estiveron moi perto do poder. O equipo Rajoy-Acebes-Zaplana xoga neste equipo antisistema, mesmo promovendo un boicot a un importante grupo mediático do Estado. Nunca ningún partido democrático chegou tan aló. Ata políticos de dereitas como Miguel Ángel Revilla ou Durán Lleida denuncian esta chantaxe á liberdade de expresión. Por outra parte, puxéronlle ben doada a resposta a Zapatero: se isto é o que fan na oposición e cos medios privados, “qué faría o PP cos medios públicos se chegase ó goberno?”. A resposta é pura lóxica.
Cabo Fisterra. Hai poucos días confirmábase a declaración do cabo Fisterra como Patrimonio Europeo, recoñecemento que recibían tamén o mosteiro de Yuste, a Residencia de Estudiantes en Madrid e unha serie de monumentos de lugares tan diversos como Eslovaquia, Grecia, Letonia, Bulgaria ou Francia. A Consellería de Cultura acondicionará a contorna do cabo, incluído o conxunto arqueolóxico e etnográfico de San Guillerme e o Santo Cristo de Fisterra, irmán do ourensán. É una boa noticia, que case coincidiu no tempo con outra negativa: a denuncia da especulación urbanística con 400 chalés ó carón das praias fisterrás. Alégrome polo país e polos meus amigos fisterráns, con Modesto Fraga á cabeza: a próxima fin de semana tócame inaugurar aló, cunha charla, unhas xornadas de reivindicación da memoria histórica en homenaxe a Cipriano Fernández Brage, exalcalde de Fisterra na República, militante de Izquierda Republicana e asesinado polos franquistas en 1936.

Cidadanía: a "perigosa" nova materia

Andoliña mércores 28 marzo (Imaxe de Vermeer)

Que é un cidadán? Como formula a resolución intelixente dos conflitos entre as persoas? Como enfoca a loita pola felicidade? Cales son os cimentos da dignidade dos seres humanos? Que é un bo cidadán? Quen son eu? Como se pode vivir en convivencia a amizade, a parella e a sexualidade? Como se establece a convivencia? Que é a democracia? A este rosario de preguntas quere responder a nova materia de Educación para a Cidadanía, que se impartirá en terceiro de ESO, para mozos e mozas de 14 e 15 anos. O filósofo José A. Marina fixo o primeiro manual da materia, que enfoca tamén temas como a igualdade de homes e mulleres, a solidariedade e os Dereitos Humanos.

Contra este "perigoso" proxecto chama á obxección de conciencia Juan Antonio Martínez Camino, portavoz da Igrexa católica: nun xornal de Madrid definía a nova materia como "unha formación moral das conciencias, á marxe da libre elección dos pais". E resulta curioso que a Igrexa se sinta autorizada a falar en nome de todos os pais, que xa están ben representados nos seus lexisladores (para iso está a democracia). Por certo moi calados estaban estes novos insubmisos cando só existía a formación moral obrigatoria do nacional-catolicismo.

A obsesión polo canon: que novelas bota vostede en falta?

Onte, dous xornais (La Voz de Galicia e El País) publicaban listas. Listas de novelas. La Voz de Galicia recollía a información dun novo título, 1001 libros que hay que leer antes de morir, obra de Peter Boxall (revisada na súa edición española por José Carlos Mainer), na que se ofrecen estes datos:
El gallego que más títulos coloca entre los 1.001 elegidos es Valle-Inclán, con tres piezas que, en realidad, son ocho. Del autor se seleccionaron su novela Tirano Banderas , la saga El ruedo ibérico (trilogía compuesta por La corte de los milagros , Viva mi dueño y Baza de espadas ) y las cuatro Sonatas (de otoño, de estío, de primavera y de invierno) en las que el marqués de Bradomín cuenta sus presuntas memorias. El ya mencionado Camilo José Cela aporta dos piezas al total, La colmena y Viaje a la Alcarria , y el resto de elegidos (otros nueve) se tienen que conformar con colgar una obra entre las piezas estelares. El resto de textos en castellano firmados por autores gallegos que se han encaramado a este singular (y concurrido) podio son Los pazos de Ulloa , de Emilia Pardo Bazán; Larva. Babel de una noche de San Juan , de Julián Ríos; y Los gozos y las sombras , de Gonzalo Torrente Ballester. En gallego han logrado hacerse un hueco entre los 1.001 mejores relatos de todos los tiempos A esmorga , de Eduardo Blanco Amor, (presentada aquí como La parranda ); O Grifón , de Alfredo Conde; Merlín e familia , de Álvaro Cunqueiro; Memorias dun neno labrego , de Xosé Neira Vilas; Un millón de vacas , de Manuel Rivas; y Tic-tac , de Suso de Toro.

Á súa vez El País tamén publicaba unha páxina enteira, dentro das informacións do XIII Congreso de Academias de la Lengua Española, sobre "Las mejores novelas en español", elixidas por 80 especialistas. Esta era a súa escolla:
1. El amor en los tiempos del cólera, Gabriel García Márquez.
2. La fiesta del Chivo, Mario Vargas Llosa.
3. Los detectives salvajes, Roberto Bolaño.
4. 2666, Bolaño.
5. Noticias del imperio, Fernando del Paso.
6. Corazón tan blanco, Javier Marías.
7. Bartleby y compañía, Enrique Vila-Matas.
8. Santa Evita, Tomás Eloy Martínez.
9. Mañana en la batalla piensa en mí, Javier Marías.
10. El desbarrancadero, Fernando Vallejo.

En fin, se o desexan, poden ampliar ou modificar ámbalas dúas listas: pola miña banda, só podo certificar a extrema calidade das dúas primeiras citadas na lista de novelas en español, e o meu respecto pola outra lista, sobre todo no que se refire ás obras citadas de Valle Inclán, Torrente Ballester, Cunqueiro, Cela, Pardo Bazán e Blanco Amor (máis discutible sería o título escollido no caso de M.Rivas e supoño que moitos lectores discutirán o de Suso de Toro, aínda que considero que Tic Tac é unha gran obra e unha das súas mellores novelas).

Sobre Celso Emilio Ferreiro (unha opinión)

En datas próximas a Fundación Curros Enríquez-Casa dos Poetas vai publicar un libro sobre os escritores de Celanova, preparado polo xornalista Xosé M. del Caño, quen xa adiantou en catro páxinas, o domingo pasado e hoxe, no Faro, un avance do mesmo. Son unha das persoas que opina no libro, no meu caso en concreto sobre Curros Enríquez, Celso Emilio Ferreiro e Xosé Luís Méndez Ferrín. Recollo agora a presentación do libro (nestas reportaxes) e as miñas opinións sobre Celso Emilio (téñase en conta que foron recollidos por teléfono e quizais a miña expresión non sexa sempre a máis axeitada).

Celanova constitúe un vizoso universo literario, no que brillan con luz propia autores tan relevantes como Manuel Curros Enríquez, Celso Emilio Ferreiro e Xosé Luís Méndez Ferrín, ó lado dos que aparecen outros nomes tan entrañables como o do romántico Castor Elices, catro anos máis vello co autor de Aires da miña terra, e, en claro contraste, o relevo xeneracional poético, representado por Paulino Vázquez e Xosé María Paz Gago. Xesús Alonso Montero, Basilio Losada Castro, Claudio Rodríguez Fer, Vicente Araguas, Marcos Valcárcel, Darío Xohán Cabana e Luís Ferreiro, dende perspectivas e sensibilidades distintas, ofrecen as súas visións sobre este abrainte fenómeno que marcou a historia de Galicia, só comparable con outros espacios máxicos, cargados de simboloxía, como as cidades de Santiago e Ourense, o Rianxo de Castelao e o Padrón de Rosalía de Castro.

(...) Valcárcel resalta que Celso Emilio "ten moitas voces, como tódolos grandes poetas. Foi un radical poeta antibelicista, antifascista, abriu a poesía galega á crítica contra a guerra, contra o imperialismo nortamericano, nos famosos poemas de Vietnam, como ten destacado Méndez Ferrín, é tamén o poeta que introduce o marxismo nas nosas letras, co seu famoso 'Monólogo do vello traballador', xoga con pseudónimos, dende a clandestinidade, como Arístides Silveira e Alexis Vainicova. Recolle moi ben a dureza do escarnio medieval. Utiliza dun xeito maxistral o modelo do panfleto, do alegato, mesmo do insulto político, en moitos dos seus poemas. Cantigas de escarnio e maldecir ou Cimiterio privado son libros durísmos, aínda hoxe. Conseguiu recoñecemento entre un colectivo social moi amplio, formado polos estudantes e o mundo politizado dos anos sesenta. Moitos dos versos de Celso Emilio convertíronse nunha especie de nova poesía popular. Eu lembro as asambleas e as manifestacións que se celebraban en Santiago nos anos 77 e 78, nas que actuaban Voces Ceibes, onde se cantaban, colectivamente, poemas de Celso Emilio. Falaban de Franco, metaforicamente, sen citalo. Con motivo da morte do poeta, en agosto de 1979, celebrouse en outubro un acto masivo, no pabellón de deportes de Santiago, no que participaron escritores e artistas de distintas tendencias ideolóxicas de Galicia e doutros lugares do Estado, ante a presencia de milleiros de estudiantes, outra vez nun acto de gran recoñecemento ó escritor".
Marcos Valcárcel non considera esencial a evolución ideolóxica de Ferreiro. "Celso Emilio militou en case todos os partidos da esquerda de Galicia: UPG, PCG, PSG, estivo na Candidatura Democrática Galega e no PSdeG-PSOE. Pero esto non é sustancial, o relevante é que Celso Emilio foi un poeta satírico, un poeta de esquerdas e galeguista, que buscou esa esquerda e ese galeguismo, en cada momento concreto, nunhas siglas ou noutras, por distintos motivos".
Marcos Valcárcel admite que Viaxe ao país dos ananos foi un libro incomprendido no seu momento. "Houbo xente moi progresista que non entendeu o significado desa obra. Estou falando de personaxes como Luís Seoane, no exilio, ou de Xosé Fernández Ferreiro, en Galicia, que tamén criticou esa actitude. Non entenderon un xesto moi concreto, que ía dirixido contra un sector da colectividade, pola falta de compromiso que amosaba. Atopou nesa xente unha especie de continuidade do franquismo, en Venezuela". E engade: "En defensa de Celso Emilio, pódese dicir que as actitudes que critica na Hermandad Gallega de Caracas son as mesmas que denuncia en Galicia. Ferreiro non é menos duro cos galegos que viven aquí. Arremete contra os burgueses, contra os señores, contra os locutores de radio, contra os explotadores, contra os franquistas, contra os falanxistas con tanta ou máis dureza da que emprega en Viaxe ao país dos ananos. Satiriza ós que considera cumplables do franquismo e da explotación do pobo, sexa en Venezuela ou en Galicia. Celso Emilio marchou coa idea de que atoparía en Caracas unha plataforma de resistencia contra o franquismo, e atopouse coa continuación do Réxime. E púidolle pasar o mesmo en Buenos Aires.
Valcárcel admite que é posible que Celso Emilio Ferreiro atopase o seu lugar ideal en México, se mudara o seu punto de destino, "onde supoño que sería moi ben acollido polos impulsores da revista Vieiros. Alí había un grupo de esquerdas, republicano, e ourensanos, como Delgado Gurriarán e Carlos Velo. Uruguai sería outro lugar fecundo para a súa tarefa".
O banquete de despedida que lle fixo a intelectualidade galega a Celso Emilio Ferreiro no Hotel Roma de Ourense cando marchou para Venezuela, coa participación de 250 personas, "foi un dos grandes actos da posgurra". E resalta: "Hoxe sábese que o organizaron dunha forma conxunta a UPG e o PC, concretamente Méndez Ferrín e Alonso Montero. Celso Emilio foi despedido xa como o gran poeta da esquerda, que leva a representación de Galicia a un país que el idealizara".

(Nota: como este post era excesivamente longo, reducín os seus contidos para facilitar a lectura. O resto do texto figura agora como comentario, poden consultalo, se queren, alí).

Comisión para un Uso Cultural do edificio do Banco de España

Seguimos no tema. Onte presentamos ós medios o manifesto elaborado para reclamar un uso cultural e vinculado á cidade para o edificio do Banco de España (así o contou o Faro).

Cremos que alí non debe ir o Catastro e que hai que solucionar ese problema, buscando unha ubicación alternativa (así o contou La Región).

E queremos o consenso de todos os partidos e institucións implicadas (Concello, Estado, Xunta, Deputación, etc.).

Queremos que as institucións públicas, todas, asuman un compromiso urxente para colaborar e promover a creación do centro que desexamos. De arte e historia. Da lembranza e evocación do cotián e do extraordinario. Das memorias da cidade», reza o manifiesto.
Cremos que o proxecto é posible e viable. (Así o contou La Voz de Galicia).

Agora procuraremos que os tres grupos municipais, en principio de acordo nisto, asinen unha moción conxunta antes das eleccións que solicite o uso cultural para este nobre edificio. (Na foto de Iñaqui Osorio, a roda de prensa da comisión no Liceo, con Afonso Monxardín, Xulio Rodríguez e este cronista).

Intelectuais da esquerda cara a dereita

O pasado 10 de marzo José Vidal-Beneyto remataba en El País unha interesante serie de artigos titulada "El capitalismo contra el planeta". Onte mesmo, 24 de marzo, iniciaba outra titulada "La derechización del mundo": na primeira entrega subliñaba o paso de antigos intelectuais de esquerda europeos ás filas da dereita conservadora (os en tempos chamados Novos Filósofos franceses ou Francesco Alberoni, entregado agora a Berlusconi). Tema que tamén debatemos nesta bitácora e que, ben se ve, preocupa a moita xente.

Bryce Echenique versus José María Pérez Álvarez, "Chesi"

Dende logo é todo un nivel que un escritor como Bryce Echenique che copie un artigo, literal, case sen cambiar máis que un par de palabras: así o contou Cristina Huete en El País. Parabéns para Chesi, autor do texto de referencia, "Las esquinas habitadas" (publicado na revista Jano e en Alternativa de contenidos, de Galipress.com). E queda demostrado unha vez máis que no mundo dos escritores hai de todo: ata xenios que se deixan caír nestas "canalladas" (a espresión é de Chesi, recollida en La Región). De paso, recomendamos os excelentes artigos de Chesi en Alternativa de Contenidos, a serie "Puede ser así".

Virxilio: Os Chaos de Amoeiro

A Fundación Otero Pedrayo organiza en Trasalba unha magna exposición do pintor Virxilio sobre os Chaos de Amoeiro, que irá renovando as súas obras pouco a pouco.

Inaugurouse hoxe cun acto no Auditorio da Casa-Museo Otero Pedrayo, presidido pola conselleira de cultura, Ánxela Bugallo, que estivo brillante na súa intervención. Freixanes definiu o lugar como un dos espazos da nación. E Méndez Ferrín deu unha lección de arte e sensibilidade axuntando os nomes de Virxilio e Otero Pedrayo (magnífico tamén o seu artigo de hoxe no Faro sobre as librerías históricas ourensás).

Os comisarios da mostra foron Santiago Lamas e Luís Cochón, que asinan cadanseu texto no catálogo da mesma.

A exposición estará en Trasalba toda a primavera e verán. Ó seu carón celebraranse varias actividades culturais (tócame estar nunha delas en setembro). A primeira será un recital poético, o próximo sábado 31 de marzo (19,30 h.) con Isolda Santiago, Baldo Ramos, Modesto Fraga, Rafa Villar e Manolo Outeririño, presentado por Afonso Monxardín (cantos amigos!). No mesma cita haberá ademais un acto musical coa Coral Polifónica do Casino de Carballiño.

Do texto de Santiago Lamas:

Como o Bergantiños de Pondal, a Terra Chá de Manuel María, o Coruel de Novoneyra, as terras arraianas de Vilanova e Celanova de Celso Emilio e Ferrín, o Mondoñedo de Cunqueiro ou o Rianxo de Manuel Antonio, Os Chaos tiveron en Otero o seu narrador e o seu poeta. Agardaban un pintor que soubera ollalos como Otero. Xa o teñen. Ninguen coma Otero Pedrayo para facer das paisaxes galegas un xénero literario de seu; ninguén coma Virxilio para pintalas.

Virxilio en Trasalba (Pan por Pan 25 marzo)

En 1960 Otero Pedrayo escribía en “Vida Gallega” sobre os grandes pintores galegos, de Castelao a Seoane, pasando por Prego, Maside ou Laxeiro entre outros. Pechaba aquel artigo cunha referencia a “aquellos árboles dolorosos y humoristas de Virgilio, el discípulo y devoto de la luz de las tardes en la cunca de tinto en la taberna orensana o en el vino blanco de La Villete parisién”. E Virxilio volve agora a Traslaba, da man da Fundación Otero Pedrayo, coa súa mostra “Os Chaos de Amoeiro”. É xa un clásico en vida, como dixo Ánxela Bugallo na presentación da mostra. Como xa o era Otero á altura de 1960. Como o é tamén Méndez Ferrín, que nos agasallou cunha magnífica relectura dos amarelos virxilianos, aquela Galicia amarela que don Ramón descubriu nunha viaxe outoniza en avión. Tres grandes nomes que tan ben se complementan: Otero, Virxilio, Ferrín.

E nos ratos libres ... cine

Cine para os ratos libres (hai que facelos).

Como creo que xa vos contei, a miña filla Eire, dezasete anos, está na súa fase cinéfila (canto cine vín eu dende os meus 17 anos... e sobre todo nos espléndidos cineclubes daquela época). E deulle polo cine clásico, o norteamericano, dos anos 40, 50, 60, imprescindible. Iso levoume a revisar algunhas vellas películas, vistas varias veces, pero hai moitos anos como Solo ante el peligro (F.Zinneman) ou Matar a un ruiseñor (R. Mulligan). E tamén a pillar algunhas máis recentes que non vira no seu día como No estanque dourado (magníficas Katharine e Henry Fonda, xa enfermos e case morrendo no caso masculino) e Match Point, que non me desagradaron.

Confeso que tiña moito medo a reencontrarme con Matar un reiseñor: era unha das películas da miña infancia, das que máis emocionaron e me chimparon no seu día algunha bágoa (outra que me conmoveu ata as entranas e que non puiden aínda revisitar foi Capitanes Intrépidos, con Spencer Tracy). E non me sentín defraudado neste novo encontro co avogado Atticus: si, hai obras mestras que sobreviven ó paso do tempo.

Fado e tristura do presente

Andoliña 24 marzo

O esplendor do mundo do fado é hoxe indiscutible. Nos últimos anos unha nova xeración de grandes voces portuguesas está a ter presenza internacional con nomes como Mariza, Dulce Pontes ou Mafalda Arnauth (na foto; a súa música na súa web), que estivo en Auria o xoves pasado presentando o seu último disco Diario. Un concerto excepcional, cheo de quentura e complicidade. Din que o fado é tristura. Pero non sei. É, si, saudade, melancolía, desacougo. Unha forma singular de estar no mundo.

Tristura é, iso si, ver a roda da historia virar cara a atrás: de novo bandeiras franquistas e falanxistas en Madrid: a dereita española está a enlamarse nas augas máis toldadas dunha paixón política rancia, perigosa e desestabilizadora. Disque non asumiu, esta nosa dereita, que está na oposición: que seguirán tensando ata volver ó goberno. Sempre sobran motivos para pancartear. E a Igrexa outra volta a condenar o aborto e o divorcio, vinte anos despois de aprobarse no Parlamento as súas leis respectivas: máis tristura. Polo medio deste panorama, a constatación de que estar na oposición é bo para crear ideas: velaí o PP galego empeñado en controlar a posible manipulación do voto emigrante.

Si, as boas ideas nacen cando un está lonxe do poder.

Poesía e primavera
No seu artigo de hoxe en El Correo Gallego (ver artigo completo) Helena Villar relembra os poetas que cantaron a primavera. Velaí un anaco:

Que ten poder para convocar as belidas: "Bailemos nós xa todas tres, ai amigas,/ só aquestas abelaneiras frolidas;/ e quen for belida, como nós belidas,/ se amigo amar,/ só aquestas abelaneiras frolidas verrá bailar" (Xoán Airas).
Que propicia a aparición do amor erótico: "Empeza a primavera no teu seo/ xentil e miudiña coma o pulo/ dun outeiro que nace de repente" (Avilés de Taramancos).
Que é capaz de tornar lírico o aire: "No niño novo do vento/ hai unha pomba dourada/ (Meu amigo, / quen puidera namorala!/ Canta ó luar e ó mencer/ en frauta de verde olivo./ ¡Quen puidera namorala,/ meu amigo!" (Cunqueiro).
Que conduce ata o silencio aos desacougados: "E por eso ó mirar cal nos campos/ de novo abrochan as rosas/ dixen: "¿En onde, Dios mío/ irei esconderme agora?"/ E ó bosque de San Lourenzo/ me encamiñei silenciosa" (Rosalía).
Que se fai solidaria cos oprimidos: "Aquí ven o maio/ de flores cuberto.../ Puxéronse á porta/ cantándome os nenos;/ e os puchos furados/ pra min extendendo,/ pedíronme crocas/ dos meus castiñeiros..." (Curros).
E sobre todo, que "A poesía é o gran milagre do mundo" (Pimentel).

Cultura ou tortura da muller?
Andoliña 23 marzo

Está o debate de novo nos xornais e tamén nalgúns blogs: que facer ante a aparición do burka nos centros comerciais das nosas cidades ou do niqab nas escolas occidentais. O burka, vestimenta tradicional para a muller en lugares como Afganistán, é un símbolo de ignominia e desprezo para a muller, ademais dunha tortura constante: oculta completamente o corpo femenino (como se fose indigno), cunha breve rella á altura dos ollos que permite que a muller vexa sen ser vista. O niqab cobre ata os xeonllos e só deixa libres os ollos.
Hai diferentes lexislacións sobre o tema en Europa : Francia prohibe o veo e todo tipo de símbolos relixiosos nas escolas. Italia e Bélxica non permiten ocultar o rostro. Os mestres necesitan ver a cara dos alumnos para saber se seguen atentos as clases. Permitiríase que a xente andase polas rúas con pasamontañas estilo comando militar ou cunha media de atracador de bancos? O goberno Blair deixou nas mans das escolas a decisión de vetar o niqab, pero o sentido común chama a non ceder nisto. Sei que algúns me chamarán eurocentrista e cousas peores, pero iso é o que penso: non podemos retroceder un só paso na defensa dos Dereitos Humanos. Nin sequera para lograr que acouguen os fanáticos.

CLÍO NAS ONDAS
La Región 19 marzo 2007

Catedrático de Historia Contemporánea na Universidade de Santiago, presidente do Consello da Cultura Galega, Ramón Villares Paz (Xermade, Lugo, 1951) é hoxe un dos intelectuais de maior prestixio na contorna cultural e un dos historiadores máis respectados en toda España. Noutras ocasións témonos referido ós seus traballos historiográficos (o máis recente, a súa excelente “Historia de Galicia”, Galaxia, 2004). Pero hoxe falaremos dun seu libro que, cando menos en parte, soborda o seu campo profesional: “Clío nas ondas. De libros, persoas e sazóns” (tresCtres), que chega nestes días ás librerías.
“Clío nas ondas” recolle un total de 99 colaboracións que o historiador deixou nas ondas da Radio Galega entre abril do 2003 e xullo do 2005. Aínda que a perspectiva histórica está sempre latente, o historiador abre os seus campos de visión e reflexiona como un home preocupado polo seu mundo, polo tempo contemporáneo que lle tocou vivir: unha mirada tamén sobre o labor doutras reflexións intelectuais que marcaron as historias de Galicia e de España no último século. Hai pouco comentaba eu nestas páxinas “Años interesantes”, as memorias do historiador inglés Eric Hobsbawm: o traballo de Villares comparte unha común inquedanza co anglosaxón por explicar o mundo de hoxe, aínda que no caso galego non se trate dun libro de memorias.
Pluralidade. Como é lóxico, a actualidade marca o ritmo dos comentarios radiofónicos, nacidos da pluralidade e, ata certo punto, do azar: só ata certo punto porque o comentarista escolle a conciencia aqueles temas que lle interesan sobre o barullo asfixiante diso que chamamos “actualidade”. E resulta esclarecedor ver as perspectivas de escolla do historiador que deita na radio os seus comentarios: por suposto, a historia ten unha importancia primordial, pero ó carón do conxunto das ciencias sociais, da antropoloxía, a literatura, a política ou a comunicación. Quizais todo iso que se pode englobar na ampla etiqueta de Historia Cultural e que permite, a partir de perfís concretos, retratar un tempo con exactitude e intelixencia literaria.
Memorias. Por poñer algún exemplo, Villares amósase moi interesado nos libros de memorias: as do psiquiatra Castilla del Pino ou as de Constancia de la Mora e Maura, neta do político conservador, “de nena “pija” a comunista”, subliñando sempre aqueles aspectos destas biografías máis reveladores e singulares. Velaí tamén algunhas referencias intelectuais con peso de seu: Norberto Bobbio, o filósofo alemán Ernest Jünger, Claudio Magris e o soño da historia europea ou, en clave galega, Otero Pedrayo, Luís Seoane e Castelao, entre outros. En todas estas achegas hai riscos de interese e Villares sabe, con moi poucas liñas, focalizar a atención cara planos de extrema relevancia: na semblanza de Vázquez Montalbán, escrita dende a amizade, lémbrase o consello que o escritor catalán lles daba sempre ós estudiantet de xornalismo nas súas charlas: “antes de ler unha noticia, preguntádevos de quen é a propiedade do medio de comunicación que a dá”. En fin, achéguese o lector a “Clío nas ondas”: non se sentirá defraudado. (Na imaxe, un debuxo do artista Fiz Valcárcel, 1975. Que, ademais, é o meu irmán maior).

Boas ideas (aínda que a destempo)

Está claro que pasar un tempiño pola oposición libera a mente e permite albiscar novas ideas. Vexan como o PP, en tempos tan viaxeiro por América, presenta agora iniciativas máis novidosas e orixinais:

El PPdeG propone suprimir los viajes institucionales a la emigración 100 días antes de la campaña electoral (El Correo Gallego)

Padrazos, de Bieito Iglesias
(El Correo Gallego, serie Pan e Coitelo, 22 marzo 2007)

Malia o suceso da novela histórica entre o lectorado contemporáneo, a pesar dos programas retro en tv -La imagen de su vida, Cuéntame, As leis de Celavella- e de Anos da Memoria demediada (podes lembrar as vítimas da guerra civil pero póñenche un preito se sinalas os vitimarios), o caso é que a amnesia domina a época. A sociedade en que vivimos fúndase no esquecemento, como moito tolera a "saudade do presente", expresada en spots con banda sonora dos anos sesenta, no remake cinematográfico e no eterno retorno das modas: ciclos de cabelo lambido con brillantina ou de guedellas á solta, vaivén de minisaias e calzas piratas que brincan sobre abismos temporais desde a illa da Tartaruga aos paseos das nosas cidades.
A velocidade e rotación de produtos imposta polo mercado revélase incompatible con calquera forma de permanencia. Os libros duran quince días no trinque, múdase de automóbil cada poucos anos, de roupa cada estación, de cónxuxe con frecuencia e de traballo cada dous por tres. A duración exaspera á humanidade presentista. A este abalo nervioso cómpre agregarlle o xuvenilismo, unha histeria fáustica que induce dietas, ximnásticas e cirurxías plásticas, en inútil lideira contra a obra do tempo.
Con tal pano de fondo, explícase a actitude deses pais dun recanto da provincia de Ourense -omitimos o seu nome por vergoña- que non queren que os vellos velliños viaxen a prezo módico aproveitando os autocarros do transporte escolar. Protestan porque temen a mestura dos seus nenos con persoas idosas presuntas portadoras de virus. Imaxinan o escándalo se discriminasen, en lugar de por idade, por raza ou orientación sexual?
Os vellotes contaxian sentidiño, rachan a idea de que o mundo naceu onte e prefiguran a morte, un tabú da modernidade. Eses raparigos empanicados apenas aturarían a impresión de sabérense mortais e se cadra máis parvos que os decrépitos avós. Os seus pais, tan protectores e solícitos, arríscanse a inspirar noxo eles propios á volta de catro días, porque fugit irreparable tempus .

Aforismos

Por Carlos Marzal (El Mundo, Campus, 21 marzo 2007. Na imaxe, Montaigne, que tamén dá para uns cantos aforismos de moito proveito)

Los aforismos son, en el ámbito de la prosa literaria de carácter filosófico, lo que las píldoras en el universo de la enfermedad: brevedades medicinales, lacónicos intentos de curación. ¿De curación de qué? De todo y de nada: del mal del mundo, de nosotros mismos y nuestras hipocondrías, de la vida al completo. Es decir, de lo que no tiene curación posible. Los aforismos aspiran a lo que aspiran las grageas y los comprimidos: preservar ese estado de tregua que conocemos bajo la denominación de salud. Salud espiritual y física. El breve entre lo breve –el aforismo–, por su naturaleza de índole moral, quiere restablecernos, sanarnos, regresarnos al mejor de los estados que conoce el hombre: a la alegría del conocimiento y al conocimiento de la alegría. Aunque lo haga, con frecuencia, mediante una revelación de carácter amargo (porque todo el arte se rige por un principio de contradicción interno: a veces vierte oscuridad para dar luz, y hiere para curar). El breve entre lo breve no es un apunte, ni una anotación, ni una paráfrasis. Más allá de un par de líneas, como mucho, parece que el aforismo se desvirtúa. Si se expande, se disuelve en el aire, por más que él mismo parece estar hecho de aire, de levedad grave (o de gravedad leve, sin que esto sea un juego de palabras, sino una evidencia de cómo operan los aforismos en la conciencia del lector: con un severo peso que resulta fácil de acarrear, o con una ausencia de peso que se carga de sentido.)
A los diccionarios creo que les falta un verbo: el neologismo aforizar. Si tuviese que definir sus acepciones, diría: 1. El acto de pensar y hablar en aforismos. 2. La acción de escribir aforismos. 3. Metafóricamente, curar las aprensiones del corazón y de la inteligencia mediante la ayuda de aforismos.
Me he preguntado muchas veces cómo actúan las máximas en nuestro organismo, cuál es su proceder terapéutico. Tengo para mí que obran en nosotros, por lo común, de dos maneras distintas, que me gusta comparar con dos distintas maneras de riego: por goteo y a manta. Algunos aforismos de determinados autores se esculpen en nuestra memoria para siempre, y el uso y el recuerdo que hacemos de ellos, gota a gota, al erosionarnos, también nos modelan en lo que somos. En cambio, algunos autores de aforismos, sin legarnos una pieza en concreto (sin que nos apropiemos y aprendamos ninguno de sus aforismos), nos regalan una tonalidad de orden intelectual, nos anegan con su manera de mirar las cosas.
Como me sucede con todo lo que más me gusta, no suelo perder la ocasión de convertirme en el propagandista de mis autores favoritos. Entre los amargos nadie debería de perderse a La Rochefocauld, a Chamfort, a Cioran, al tan amargo como dulce Nietzsche. Entre los dulces, hay que volver siempre a Joubert, a Lichtenberg, a Antonio Porchia. Él fue quien dejó dicho, para que meditásemos: «Si pienso qué es la vida, creo que la vida es un milagro; y si pienso en un milagro no creo en él».

Segundo Alvarado.
Pan por Pan 22 marzo
Ten o seu lugar propio na historia do xornalismo ourensán das últimas décadas, sen dúbida. Fixo un pouco de todo: crónica diaria da vida política e cidadá, seguimento das artes plásticas e da actividade teatral, deportes nalgunha época (na Hoja del Lunes de Orense). Ourensanía e teatro, xornalismo escrito e radio, foron claves da súa longa vida profesional. As súas opinións foron polémicas ás veces, mesmo contestadas, pero iso é inevitable cando se vive co afán de comunicación que el demostrou: o pensamento é libre e Alvarado usou desa liberdade segundo o seu propio criterio. No seu xornalismo cultural, fixo tamén de intemediario cos personaxes que volvían de América e do exilio, ós que entrevistou – Blanco Amor, Xosé Conde, Alberto Vilanova, etc.- e ós que convidou tamén a colaborar en La Región. Sería bo, agora, recoller esas entrevistas en formato libro.

Algunhas imaxes de Pura Vázquez

As primeiras corresponden á Homenaxe que lle fixemos no Liceo, coincidindo co seu 80 cumpreanos: estaban presentes tamén Carme Blanco e Manuel Zabal e deste acto fala con detalle a propia Pura nas súas memorias (por certo, na foto do grupo de mulleres, detrás da súa irmá Dora está a miña nai, Carmen López). A outra corresponde a un recital poético organizado polo Clube Alexandre Bóveda e o Concello de Ourense, que me tocou presentar, no que tamén participaron, con Pura, Víctor Campio, Xosé Carlos Caneiro, Xosé Lois Rúa e Eduardo G. Ananín (Clicando nas fotos, xa sabedes, podedes velas nun tamaño moito máis grande).

Pura Vázquez (Día Mundial da Poesía)

Hai menos dun ano que marchou e aproveitamos onte a celebración do Día Mundial da Poesía para relembrar a nosa poeta en Ourense. Fixémolo no Liceo con dous actos: unha mesa redonda con poetas e profesores arredor da súa vida e obra e unha tertulia con alumnos e alumnas de cinco institutos ourensáns, que recitaron poemas da autora de Se digo Ourense…, versos sentidos, auténticos, nacidos da súa forte personalidade creadora, afirmación constante da inefable verdade da poesía: “Ser unha ínfima parte. Un reverente/ latexo na lustral melancolía./ (...) Seguir sendo unha voz que canta e clama./ Arder na infinitude desta chama/ que ascende polos séculos e as rosas”. Creo que a ela lle gustaría este tipo de homenaxe, rodeada de voces mozas: ó cabo foi tamén mestra, moitas veces a súa voz encheu as aulas escolares e ós nenos dedicoulles varios dos seus libros. A poesía foi en Pura Vázquez un intenso latexar de amor á vida, a ela entregouse de cheo e sen repouso e así a lembraremos sempre: “Nos vrans do amor e as líricas lucencias/ alborecín coa música máis doce/ entre os violíns da pel transparecida. / E amo esta vida que en relembros morre./ Amo este relembrar que torna á vida”.l

Minicrónica do acto do Liceo

O recital poético da tarde foi un éxito. Máis de 25 alumnos (sobre todo mozas) leron poemas de Pura Vázquez, con moito xeito. Eu fixen unha semblanza introductoria da poeta. A súa irmá Dora, presente todo o tempo e emocionada, leu un texto de agradecemento. Todo o acto estivo cuberto cun Power Point con imaxes das poetas, sobre todo en actos do Liceo e ourensáns. Teresa devesa leu o poema "Hermana", dedicado por Dora a Pura, e Loli Conde, un texto do poeta Vítor Campio.

Ó cabo os compoñentes da sección (Teresa, Loli, eu mesmo, e ademais as profesoras Mercedes Álvarez e Uxía Méndez) fixemos unha lectura compartida do Manifesto en favor da poesía do poeta Fran Alonso (podedes velo no seu blog, Cabrafanada). Todo o mundo quedou moi satisfeito dun acto sinxelo, pero simbólico e emotivo (non durou máis de 70 minutos).

Dúas horas despois unha mesa redonda (con Teresa Devesa, Vítor Campio, Eduardo G. Ananín, Delfín Caseiro) detívose na obra da poeta ourensá. Campio falou da gran musicalidade e ritmo dos seus poemas e Delfín Caseiro estudou as obras de Pura para nenos e mozos e destacou, con datos contundentes, un feito que convén subliñar: Pura foi das primeiras poetas galegas en achegarse á poesía en galego na posguerra. No seu libro Peregrino de amor (Larache) e na sección Lira Galaica hai nove poemas en galegos, publicado no 1943. E dous anos antes, 1941, Pura xa publicara dous poemas en galego en La Región ("O castro" e "Os teus ollos"), só ós dous anos de rematar a guerra civil.

Andoliña Pan 21 de marzo (En comentario adxunto figura a relación de alumnos/as participantes. Na web do Liceo hai varias fotos deste acto).

Linguaxes dos primeiros 70 para o mundo do século XXI

Conste que non quería volver sobre o "caso Gómez-Valadés": pola miña banda, estaba todo xa dito e neste blog tamén se escoitaron todos os argumentos posibles (sen censura ningunha).
Pero despois de ler os artigos de Guillerme Vázquez no Faro e dese "valor emerxente" que asina Xabier Igrexas en Xornal.com, quero manifestar que estou totalmente de acordo coa análise que fai M. Bragado en "Volta de torca" (Brétemas).
Estase a demostrar que o intento de expulsión de Gómez-Valadés (que xa ten moral, o home!) é moito máis que un caso ou unha anécdota: é un debate transcendental para o nacionalismo de hoxe e do futuro. Pon en cuestión a liberdade de expresión e a auténtica concepción de pluralidade do modelo do nacionalismo para este país. A min lembroume, xa o contei en Brétemas, cando a algúns nos alcumaban como "culturalistas" dentro da UPG (tamén eu pasei por esa casa e non son ningún renegado, aínda que algúns non me creran). Ou cando se me encargou un informe para que os militantes de base non leran revistas tan perigosas como Teima ou El Viejo Topo, que seica deprimían a algúns militantes. Ou cando nunha célula se prohibiu discutir El origen de la familia, la propiedad privada y el estado, de F.Engels, porque os militantes non tiñan nivel e ó mellor o entendían ó revés.
E como algúns calan, supoño que por medo e porque hai eleccións ás voltas, e outros opinan cos argumentos das críticas internas da UPG dos primeiros 70, por iso quixen manifestar aquí de novo a miña solidariedade cos que levan esta loita adiante dentro do BNG.
Aínda máis, se alguén non asinou e está de acordo co que eu estou a dicir, xa sabe onde (militantes e non militantes): carta aberta a Anxo Quintana.

Unha valiosa análise do blogomillo

No Faro de Vigo de hoxe Manuel Ángel Candelas Colodrón, profesor da Universidade de Vigo, fai unha interesante e atinada análise do blogomillo galego. Paga a pena ler o traballo completo, que demostra que é un excelente coñecedor deste mundo virtual e que ten o don da síntese e da interpretación do conxunto. Para abrir boca deixo aquí un anaco amplo deste artigo de opinión, que, ademais, nos dedica algunhas gabanzas, que agradecemos de corazón:

O primeiro que chama a atención no blogomillo é a diversidade de intereses que xunta. Pola esperable xuventude destes protagonistas, os asuntos vencellados coas diferentes formas artísticas (poderiamos dicir de vangarda) son maioría: innumerabeis blogs de música, con impagables crónicas das euforias nocturnas (Beliscos pequenos ou Apocalipse do porco), ou senlleiras mostras de afeccións á xéneros (O niño do moucho co seu heavy metal) ou a cantantes (+ dylan, con Chiquito de la Highway 61). Tamén aparecen numerosos blogs de artes plásticas (con tendencia á fotografía), con galerías enteiras, que permiten amosar a incandescente creatividade de moitos artistas descoñecidos fóra deste ámbito. Aínda que non son estrictamente diarios, como é habitual nos blogs, contaminan o blogomillo co seu xermolo de orixinalidade e deseño, como pode verse en páxinas coma Selva de Esmelle ou A pícara de Allegue, bitácoras, por certo, suliñadas cunha preponderante e poderosa voz feminina. O mundo do cinema, que ten tanta devoción interneteira, cabe no blog de Días estraños, cun dos máis activos blogueiros, Martin Pawley, quen provoca, con sentido lúdico e vitriólico, aos cinéfilos máis recalcitrantes da galaxia galaica. Dentro deste aspecto do cinema, é inevitable a mención do bizarro Cinema Friki ou ás diferentes reflexións, máis ocasionais, de Mario, desde O porto dos Escravos, ou do dono de As túas balas, que poñen con perspicacia e unha vontade de estilo notoria o seu persoal contraponto. O do cinema é asunto que se repite en boa parte das bitácoras, coa aportación xa ineludible do You tube para ilustrar os comentarios.Pero é indudable que a importancia do blogomillo mídese no (ultra)terreo dos libros. É celebrado, cunha perspectiva específica de editor, o de Manuel Bragado, Brétemas, que engade, de cando en vez, reflexións de corte político e social, fenómeno moi frecuente, mesmo obrigado, nesta caste de cadernos. Desde o mundo bibliotecario (Ana Bande) ou da edición institucional (Fragmentos da Galaxia), danse a coñecer iniciativas útis que desde outros lugares non é doado atopar. Os escritores non resultan alleos a este esforzo intelectual e acostuman levar ás súas bitácoras as súas consideracións sobre o mundo da cultura como fan Jaureguizar no Cabaret Voltaire, Francisco Castro na Canción do náufrago ou Fran Alonso en Cabrafanada. Outros, coma Moralla (Yolanda López) ou Gradicela, prolongan nas páxinas do ordenador a súa pulsión literaria, que acompañan con ilustracións fotográficas ou con debuxos. Neste caso, o diario convírtese nun acto creativo de primeiro orde e abre a posibilidade, aproveitada por moitos, de dar o salto á maxia do papel, amenazada xa por esta virtualidade. A conexión entre o blogomillo e a industria libresca atopa nestes casos un extraordinario punto de encontro, que eu agoiro pasaxeiro por ver que moitos (e moitas, xa que as mulleres ocupan un lugar preminente) son máis lidos por este formato ca pola súa impronta impresa.A creatividade comparte espazo coa crítica cultural, social ou política. Un dos blogs máis lidos e respeitados é o que comanda con espíritu xeneroso Marcos Valcárcel desde As uvas na solaina. É un dos casos senlleiros da trascendencia do blogomillo no mundo do papel diario. Non é raro ler nas páxinas de opinión dos xornais temas ou asuntos tratados nesta bitácora, chea de suxerencias e conversación civilizada. Á política deriva boa parte do blogomillo, de xeito inevitable: desde blogs de partidos ou candidatos á alcaldía (de pouco peso dentro do espíritu combativo e creativo do blogomillo que non gusta de consignas ou de ideas preconcebidas) ata máis sesudos (e elegantes, como o de Manuel Gago) espazos de reflexión (Zerovacas ou Calidonia), sen esquecer os xa clásicos (e consabidos) blogs que serven para o desafogo persoal do creador e dos comentaristas que entran a algo que nin de lonxe pode parecer un debate.

Avós e nenos.

Pan por Pan 20 marzo (Imaxe de D. Arbus)

Tiven que ler a noticia dúas veces para convencerme de que era verdade: oito alumnos dos que utilizan a liña escolar Buxán-O Bolo decidiron faltar onte a clase en protesta pola obriga de compartir o seu autobús con adultos, tal como aprobou a Xunta nun proxecto piloto para aproveitar o transporte público en concellos de poboación dispersa, con prazas libres nos buses escolares. A presidenta da asociación de pais e nais tamén se opón, seica por razóns sanitarias, pois ten medo a que os nenos sexan contaxiados polas persoas maiores que acoden a consultas sanitarias. Pero que mundo estamos creando? Teñen tamén medo de contaxio eses pais cando deixan os seus fillos cos avós? Como casa esta imaxe chea de prexuízos co merecido respecto ós maiores que debemos inculcar nos nenos? Gañáronse con nota un capítulo na Historia Universal do Disparate.