XOHÁN LEDO E O LIBRO GALEGO
(Andoliña 16 marzo)

Cando un se achega a un libro, pasa por varios momentos de fascinación e namoramento. Primeiro vémolo de esguello, quizais nun escaparate. Logo, xa lle dedicamos máis vagar, na libraría, revisando as súas páxinas, imaxinando o que suxiren aquelas follas tan novas. Logo na casa atendémolo con agarimo, expectantes dos mundos novos que esperamos abrir con ese volume. É fundamental a primeira impresión: a apelación da portada, por exemplo. Por iso é ben xusta a homenaxe que Grial lle decica a Xohán Ledo cun monográfico dos seus Cadernos.

Premiado en Trasalba en 1998, alí estivemos, a man de Xohán Ledo ten xa un lugar asegurado na historia do libro galego: cantas evocacións xorden nos seus debuxos para Galaxia dos anos 50 e 60! Recordan a súa figura os seus amigos (Del Riego, Xaime Illa), escriben os especialistas do mundo do deseño, recupéranse algúns dos seus traballos teóricos sobre Seoane ou sobre o superrealismo. Xohán Ledo na Galicia interior e Luís Seoane no exilio foron a imaxe do noso libro durante anos. “Habería que aforcar a quen non aprenda a ler, queimar os pés a quen non lea”, dille Xohán Ledo a Del Riego nunha conversa de 1956: solemne declaración, dende logo, de amor ó Libro.

Canon de beleza? (Xavier Cordal, en Galicia Hoxe, 15 marzo)
Alén da "caricatura hipócrita", o feísmo é o resultado dunhas actuacións inmobilarias que destrúen impunemente o territorio.
(Artigo completo)

(...) A ausencia de calquera normativa de construción ou de ordenamento urbano foi o sinal de identidade do desenvolvementismo tardofranquista. As primeiras vítimas foron as zonas mediterráneas, exhibidas con orgullo no cinema cavernícola español cando se iniciaba a expansión do turismo de tortilla e praia apadriñado por Fraga Iribarne. Simultaneamente, ou moi pouco despois, medraron sen control os novos barrios que se foron coagulando nas áreas costeiras máis poboadas de Galicia, erguidos por construtores que non se distinguían pola súa sensibilidade arquitectónica. Pero o doado sería culpar ás empresas; nin as autoridades estatais nin municipais, nin máis tarde as autonómicas, quixeron poñer freo ao negocio, en moitos casos porque participaban del.
Ao galego medio bastáronlle as viaxes en tren polo territorio francés para comprobar que resultaba ben difícil dar detectado os mesmos horrores visuais, polo menos no agro e nas pequenas urbes. Era o xogo das diferenzas: a orde fronte ao caos, o racionalismo urbanístico fronte á lei da selva.
Tardou pouco en aflorar o pathos do autoodio colonial cando, ao volveren, algúns emigrantes galegos -e despois non poucos turistas- interpretaron como indicio de deformidade antropolóxica a nosa sucesión de ladrillos tristes, as vigas de formigón sen pintura. Exactamente ao xeito dalgún dos viaxeiros españois ou ingleses que se aventuraban pola Galicia dos séculos escuros, culpabilizando o indíxena da súa condición miserable e mostrándose incapaces de detectar rastro ningún de beleza -obviamente, tampouco na arquitectura popular.

Zapatero. España e Portugal. Galicia e Extremadura.

Revista das Letras dedica o seu número desta semana a R.Zapatero, cunha ampla entrevista con Suso de Toro, tres páxinas, e artigos de Caetano Díaz e Herminio Barreiro.

E tamén me pareceu interesante este artigo de Galicia Hoxe:
España e Portugal prefiren Estremadura a Galiza (ANGELO GONÇALVES VICENTE).

A caricatura de Rodríguez Zapatero é de Fico Molina.

Cartelismo galego: os nosos artistas (1)

Tres dos nosos grandes artistas no mundo do cartelismo. Tres estilos ben diferentes. Tres propostas interesantes de comunicación co público: Conde Corbal, Sucasas, Mercedes Ruibal.

COMPARTINDO RECURSOS...

Quería compartir con todos vós estas webs de recursos gráficos que eu utilizo a cotío, tanto na prensa como neste blog (p.ex. esoutro día aquel precioso cartel do Castromil). Estas que agora indico teñen unha ampla colección de carteis galegos, tanto de épocas previas á guerra civil (os carteis de festas aquí pegados) como dos anos 50-60 en diante:

www.flickr.com/photos/cartelesgalicia/
www.flickr.com/photos/29274267@N00/

http://ber.to/2007/carteleria-galega-i/

Na última das citadas hai sobre 700 carteis de todo tipo, desde actos políticos (candidatos nas eleccións franquistas) a convocatorias culturais dos 70, como ese fermoso selo da A.C. O Galo que Pepe Barro deseñara en 1979. É como facer unha viaxe neboenta pola memoria: cantos destes carteis tivemos nas mans ou repartimos ou pegamos no seu día para anunciar calquera acto político ou cultural?

MOCIDADE, LINGUA, O LATÍN
(Andoliña 15 marzo. Imaxe do debuxante-guionista Robert Crumb)


Escoito na radio que en Francia o Ministerio de Educación prepara un plan para afortalar o vocabulario dos seus alumnos e alumnas dende a educación infantil. Co obxectivo de que os nenos aprendan, antes de chegar á Secundaria, sequera unha palabra diaria e que esta palabra sexa de contido abstracto ou diferente das que usa na súa contorna habitual. Crin escoitar que as primeiras palabras suxeridas eran "Amor" e "Semellantes". Fermoso proxecto: non estaría mal copialo se queremos que os nosos mozos saiban dicir algo máis que “flipado” e “guay”. Agás excepcións, a pobreza do léxico dos mozos é alarmante: é o tributo a pagar ó Moloch da televisión-lixo, a xerga dos móbiles e a estulticie ambiental. Pobreza tamén en castelán, non só en galego: ignoran case todos os cultismos, ás veces idénticos nas dúas linguas.
Ou iso ou restauramos o vello Bacharelato con máis anos, do que algúns docentes seica teñen saudade. Con latín para todos. Xa saben que nos seus últimos días, enfermo, Otero Pedrayo foi visitado na súa casa da rúa da Paz polo ministro de Educación daquela hora, creo que Cruz Martínez Esteruelas. Don Ramón só lle deixou un mandado, con toda a vehemencia que puido: “Cóideme do latín, señor ministro”.

P.S.: Chámame o amigo Xoán Manuel Salgado, un dos grandes oterólogos deste país, e faime decatar dun pequeno erro neste artigo xa publicado (tamén na prensa). O que Otero lle dixo ó ministro naquela ocasión foi exactamente "Salve o grego, señor ministro", porque andaban a preparar un decreto que o eliminaba do ensino ou algo así. En canto mo dixo Salgado, deille a razón: así o lembro eu tamén e pódese documentar nas hemerotecas. En calquera caso, o sentido da anécdota, enmarcado na miña columna, non varia gran cousa.

TEORIA DE GALICIA, artigos de Otero Pedrayo en Vida Gallega

En rigorosa exclusiva, podo informarlles da aparición nas librarías deste novo libro de Otero Pedrayo. (O texto da nota e as fotos proceden da Editorial Alvarellos)

Alvarellos Editora publica o tomo sexto da súa Colección Rescate coa edición, por primeira vez en libro, de toda a obra xornalística de Ramón Otero Pedrayo para a revista Vida Gallega, unhas colaboracións esquecidas que se remontan ao ano 1926 e que chegaron, catro décadas despois, até 1963.

Trátase do volume titulado Teoría de Galicia. Obra xornalística en Vida Gallega, 1926-1963, un libro de 400 páxinas que sae hoxe á venda, e está escrito en galego e castelán. Nel reúnense 72 escritos de temática e xénero variados: dende prosas líricas ata crónicas da época, pasando por ensaios e mesmo relatos de ficción. A visión conxunta de todos eles enxerga efectivamente toda unha teoría de Galicia e son unha mostra da monumental prosa oteriana e da enorme capacidade intelectual do Patriarca das Letras Galegas.

A obra conta cun amplo estudo introdutorio a cargo do profesor, historiador e escritor ourensán Marcos Valcárcel, titulado “Otero Pedrayo no xornalismo galego”. Nel afirma:

En Teoría de Galicia atopamos todo o mundo de Otero en pequenas doses (...). Na revista Vida Gallega hai dous rexistros diferenciados: os artigos publicados na primeira época, entre 1926 e 1930 (...) son na súa maioría prosas líricas ou ideolóxicas, inzadas dun latexante galeguismo, e textos de reflexión sobre a esencia de Galicia e as súas visións da paisaxe, da historia ou da tradición. Na segunda etapa, a comprendida entre 1954 e 1963, como é lóxico a presenza de contidos especificamente galeguistas ou de maior carga ideolóxica é moito menor, pero Otero Mantén as liñas estruturais básicas do seu discurso: fale das vendimas no Ribeiro, ou da forza do mar na costa de Muxía, ou das festas do Corpus na súa cidade natal, os elementos fundamentais do mundo oteriano estarán sempre presentes.
Á parte dos textos recóllense neste volume fotografías da época e, sobre todo, varios manuscritos inéditos do autor. A súa incorporación é especialmente significativa, pois neles o lector poderá comprobar o verdadeiro fluír da prosa de don Ramón: as ideas semellan ter agromado nidias –non hai borróns– e abundantes como emerxidas dun manancial.

Na rede, a Base de Datos Dicionario de Termos Literarios, do Centro Ramón Piñeiro

O Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades (http://www.crpih.es/) informa de que puxo recentemente na rede a Base de Datos Dicionario de Termos Literarios ( DiTerLi) dirixida polo Equipo Glifo (Anxo Abuín, Fernando Cabo, Arturo Casas, Blanca-Ana Roig, Anxo Tarrío e Darío Villanueva).

BD DiTerLi é unha obra en proceso de elaboración que tén redactadas unhas dúas mil voces (das letras A ao L, fundamentalmente) referidas ao ámbito do literario, nun senso amplo: dende as correspondentes á Poética e Retórica clásicas até aqueloutras que están aínda consolidándose nos campos plurais dos programas de investigación emerxentes.
BD DiTerLi permite a navegación por hipervínculos e ofrece unha ampla bibliografía, así mesmo hipervinculada coa redacción das voces. O acceso é libre e o procedemento de solicitude de licencia sinxelo e rápido.

Homenaxe a Pepe Peña en Ourense
A nova nos xornais
Pepe Peña (artigo de opinión de Antonio Nespereira)

O venres, día 16, ás 19.30 horas vaise descubrir unha placa na súa memoria na Rúa do Paseo nº 28, onde está o seu estudio. Ás 20.00 horas comenzará no salón de actos do Ateneo unha mesa redonda, presentada por O Carrabouxo, na que participarán Manuel Cabaleiro Fabeiro -membro fundador do PNG-PG e amigo de Peña-, Bautista Álvarez Domínguez -presidente da e ex parlamentario do BNG-, José Jaime Vázquez Iglesias -presidente do Colexio de Arquitectos de Galicia en Ourense e ex parlamentario autonómico- e Fernando González Laxe, ex presidente da Xunta de Galicia.

PP: Democracia de baixa calidade
A autoría islamista dos atentados de Atocha foi unha mala noticia, porque non alimentaba a crispación e dificultáballes o rumo. Aquela noite as televisións públicas e privadas izaron a golpe de ditado as bandeiras españolas na esquina das pantallas. Impúñase un estado de opinión único e resultaba difícil disentir publicamente sobre a autoría dos crimes. Os que críamos que non fora ETA éramos uns miserábeis, segundo Acebes.
Polas mesmas razóns de estratexia, o líder do PP vasco Carmelo Barrio, lamentábase no Parlamento ao saber que ETA proclamara a última tregua. Canto mellor peor. A dereita arela unha democracia de baixa calidade, con institucións fráxiles, unha xustiza dependente, as leis electorais restritivas. Un pacto débil onde teñan a última palabra, semellante á Restauración, vixiado polos que sempre mandaron na Historia de España, menos nos anos da UCD e do PSOE. Desde logo que non van conseguilo, pero de momento a palabra tolerancia desapareceu do vocabulario político.
("Procurando unha democracia de baixa calidade", X.M. Sarille, El Correo Gallego, 13 marzo)
Artigo completo

Blanco Amor e a ditadura na Arxentina
(...) De volta de falar cun home -os paisanos din así cando queren ocultar a alguén-, atópome, diante do Parque de San Lázaro, con Eduardo Blanco-Amor. Falamos, lembramos o noso encontro en Rivadabia, na Mostra de Teatro, imos xantar. Eduardo, preocupadísimo polo situación na Arxentina: "O Mundial de fútbol é unha tapadeira perfecta para a guerra sucia. Os "militronchos" están torturando e asasinando ao mellor da xuventude. Ese Videla é un fascista con cara de can famento." A conversa vai derivando e el aconséllame: "Anda rapaz, estuda, escribe. Onde vas con esa "facha" de comunista enxebre ao servizo de Líster? Frecuenta Madrid, Barcelona... Por certo, esta semana tiven visita. Viñéronme ver Antonio Carrera e Félix Grande, dous bos escritores. Veu canda eles Manolo Vilanova, un poeta de Barbantes. Estivemos no Liceo. Tes que coñecelos... (...)
("En cunca de ouro", Luís González Tosar, El Correo Gallego, 13 marzo)
Artigo completo

Do xornalismo literario...

(...) Pola contra, nós, o resto, os que temos un oquiño nos xornais, normalmente somos un pouco, ou bastante, pesados. Porque non parece que queiramos falarlles aos lectores dese mundo e desa vida que todos os días compartimos eles e nós. Non sabemos contarlles as cousas que nos pasan ou que pensamos, como facía Carlos, que era como se lle pasasen a todos ou como se as pensásemos nós tamén. Parece que nós, moitas veces, queremos cambiar o mundo xa e de repente, e queremos analizar todo, e esa intención de transcendencia e mensaxe, retorce as nosas columnas ata que semellan as dos altares barrocos: cheas de dourados, sarmentos e acios que dificultan a percepción da pura arquitectónica comunicativa. Demasiados ringorrangos e reviravoltas. Demasiada importancia para un simple artigo. ¡Cantos lectores non se perderían para o galego desde que Carlos deixou de escribir! ¡Canta xente non se achega ao que escribimos por prexuízos... moitas veces certos! Falemos claro: moitos de nós, recoñezámolo, sobordamos presunción e transcendencia. E acabamos falando para as nosas parroquias, se as temos, ou para os veciños das columnas do lado. E perdemos lectores. Día a día. Se cadra pódolles parecer pesimista, pero é que lles estou falando dun morto ao que, pola quinta, aínda non lle tocaba. E iso, a min, revírame a alma. Aínda que logo pase.
("Cinco anos sen Carlos Casares", Afonso Monxardín, Galicia Hoxe 13 marzo. Imaxe de Hugo Pratt. Artigo completo)

Cambio climático.
(Pan por Pan martes 13. Imaxe de Hugo Pratt)

Por se hai algún supersticioso entre os meus lectores/as, non falarei hoxe da crispación. Falemos do clima. Veñen de publicarse varios informes serios sobre o cambio climático en Galicia. Un deles, editado pola Fundación Caixa Galicia, demostra que a temperatura media anual medrou 1,46º de media nos últimos 25 anos no noso país. Ese aumento de temperatura foi maior nas cidades do interior que nas costeiras. E foi en marzo cando máis subiron as medias habituais. Outro traballo, asinado por Emilio Menéndez Pérez, da Autónoma de Madrid, afirma que o cambio climático é inevitable en Galicia, pero será menos dramático que noutros lugares. E chama a cambiar o modelo forestal e substituír os eucaliptos polas especies autóctonas para prever os incendios. Disque pasaremos dun clima atlántico a outro mediterráneo: se levantan a cabeza Pondal e Risco!

Seguindo o fío

(Pan por Pan mércores 14)

Seguindo o fío de onte, sobre o cambio climático en Galicia, o edafólogo Francisco Díaz Fierros afirma que é máis doado predicir o medre das temperaturas que os cambios nas precipitacións. Pero hai indicios evidentes da realidade cambiante do clima galego: en Portugal están medindo datos como a chegada das andoriñas, a floración das amendoeiras ou o calendario do viño, constatando variacións de quince días ou un mes respecto a décadas pasadas. Para ser máis exactos, Díaz Fierros di que pasaremos de ser unha zona atlántica con enclaves mediterráneos a ser unha zona mediterránea con enclaves atlánticos. E notarémolo máis nas provincias do interior, por suposto. De non reducirse as emisións de gases de efecto invernadoiro, cara a fin deste século a paisaxe galega vaise asemellar máis á existente entre O Douro e a Beira Alta portuguesa. Os poetas terán que cambiar os adxectivos...

O ovo da serpe.

Pan por Pan domingo 11 marzo (Na foto, a Medusa de Caravaggio)

Moitos dos artigos que limos no Liceo, na homenaxe a Carlos Casares, manteñen nos seus temas unha rabiosa actualidade: velaí a comprensión do fenómeno de inmigración ou a hipersaturación do tráfico nas urbes. Tamén falou Carlos da crispación neses artigos: tamén nos 80 se insultaba ó presidente do goberno e ós ministros. Non é cousa de agora: foi alimentada de vagariño durante anos, con toneladas de demagoxia. Sobre todo por intereses políticos e mediáticos. Ata hoxe non enchoupou con forza a sociedade civil. Pero estamos xa na liña vermella. Por iso cabe pedir responsabilidade a todos os que poidan facer algo para rematar coa senrazón. Díxose sempre que o PP contribuíu á democracia eliminando a forza da extrema dereita e iso é certo. Pero, se hoxe xurdise un partido fascista con vocación de poder, tería moitos votos nestas augas revoltas.

A miña crónica do acto do Liceo...

LEMBRANDO A CARLOS CASARES, La Región 12 marzo

No Liceo. O Liceo foi a súa segunda casa en Ourense, dixémolo moitas veces, pero é verdade, tal como subliñaba Martínez Pedrayo na tertulia do venres pasado. Remataba de xantar e baixaba cara o Liceo a gozar do faladoiro cos amigos. O Liceo débelle o sostén básico dos seus Encontros Literarios entre 1990 e 2002 e moitas citas culturais máis. No Liceo falou moitas veces do seu mundo cultural: ese mundo que, lembrouno tamén Pedrayo, tiña tres referencias ideolóxicas básicas: Olof Palme, Felipe González e Ramón Piñeiro.
A tertulia serviu para recuperar o Casares máis humano, tolerante, liberal, humanista, excelente conversador, capaz de atender durante horas ós detalles da nai de Julio Losada, como lembraba o seu amigo. Foi un gran curioso, como todo escritor. E de neno, un gran preguntón, lembrou o seu irmán Xavier: moitas veces cría as historias máis fantásticas que lle contaban, de aí quizais veña a súa ponla máis imaxinativa que aboiaba en relatos como “Os escuros soños de Clío”. Foi tamén un hipocondríaco ilustrado, lembrou o seu irmán médico, e levaba o mundo do xornalismo moi metido nos seus ósos: Xavier tivo a xenerosidade de cederme unha copia da primeira colaboración de Casares nos xornais: trátase dunha entrevista a don Constantino Limia,un limiao que foi tenente na guerra de Cuba e que coñeceu a Churchill, Lerroux e Primo de Rivera. Publicouse en LA REGIÓN en 1961, cando o futuro escritor tiña dezanove anos.
Despois, nunha sesión posterior, sesenta ourensáns leron os seus textos xornalísticos, tan vivos, tan cheos de matices e de ironía, expresión do seu xeito de ser e da súa propia bonhomía. O acto rematou cun poema inédito de Modesto Fraga dedicado a Casares e coa lectura, con toda a emoción que tan ben sabe comunicar Tereixa Devesa, do fermoso artigo que lle dedicou Manuel Rivas trala súa morte.

Blogomillo (...) . A Fundación traballa ademais coa Universidade de Vigo na organización dun Simposio dedicado ó escritor ourensán que terá lugar en decembro nesta nosa cidade: será unha ocasión magnífica para promover traballos académicos e de investigación sobre a vida e a ampla obra literaria e xornalística do autor de “Un país de palabras”.
(Foto: Na homenaxe que lle fixo o Clube Alexandre Bóveda, en 1994, Carlos Casares con Benito Losada, J.A. Outeiriño, Afonso Monxardín e o asinante destas liñas).

A crispación política non é de agora. Un exemplo.
A un ministro acaban de chamarlle imbécil nunha emisora de radio. Do goberno en pleno dixo onte un señor nunha tertulia radiofónica que estaba composto por terroristas. Hai apenas unha semana, un comentarista de prensa acusaba a Felipe González e a José María Aznar de ser un par de carotas. De Matilde Fernández dise de todo, desde que é unha porteira ata que é unha cochina. A Corcuera recórdanlle como insulto o que simplemente é a súa profesión de electricista. E moito máis.
Na prensa e na radio, especialmente nalgúns periódicos de Madrid, estase perdendo o sentido común; a educación e as boas maneiras hai xa bastante tempo que se perderon. Ignoro se do que se trata é de captar lectores a calquera prezo, aínda vendendo a dignidade profesional para conseguir determinados resultados económicos, ou simplemente é un problema de mala crianza.
Tamén pode ser cuestión de talento. Desde logo, o insulto é máis fácil que o enxeño, a ironía ou o sarcasmo, e a simplificación custa bastante menos que a análise feita con rigor. Todo iso resulta comprensible. O que xa non parece tan doado de entender, en cambio, é que tanta miseria se pretenda vender envolta en fermoso papel de regalo. Case todos aspiran a que disimulemos a súa pobreza intelectual e moral e que os teñamos polos firmes defensores das nosas liberdades. A min que non me defendan.
(Carlos Casares, “Os defensores”, La Voz de Galicia, 10 xuño 1993)

CEN ANOS DE HISTORIA CULTURAL: 1958. NACE O GRUPO BRAIS PINTO.

Nacían os Brais Pinto en Madrid: estaban máis novos que nesta foto dos 90, iso si. Méndez Ferrín, Bautista Álvarez, Fernández Ferreiro, Ramón Lorenzo, Bernardino Graña, Herminio Barreiro, Alexandre Cribeiro, etc.
Ferrín publicaba o seu Percival e outras historias. E Otero Pedrayo os poemas de Bocarribeira. E Fole Pauto do demo. E saía o primeiro tomo do Diccionario do Eladio.
E unha Antoloxía de poetas asturianos, con poesía en bable (en realidade en galego e en bable).

E Franco escoitaba firme o Himno Galego nun acto oficial. E celebrábase o primeiro centenario da morte de Aurelio Aguirre. E saía en Buenos Aires Eufonía.
E morrían Cuevillas, Luís Pimentel, Carlos Maside, Serafín Ferro, José Arriola, Avelino Rodríguez Elías e Sofía Casanova.
E nacían, entre outros, Miguel Anxo Fernán Vello, Manuel Forcadela, Arturo Casas, Luis Rei Núñez, Gloria Sánchez, Lois Pereiro, Alfonso Armada, Delmi Álvarez, Miguelanxo Prado, Xulio Ríos, Xosé López, José Luís Gómez, Xavier Villaverde, Luz Casal, Miguel Pernas, Laura Ponte, etc. O artigo remata así: "E o cronista que asina estaserie tampouco lle quere mal a 1958: xa se imaxinan o porqué."
(O artigo completo)

Nova bitácora auriense.

E unha conferencia sobre a nosa historia.

Acaba de abrirse unha nova bitácora auriense especializada en temas de música, baixo o nome de Auriamusical. Segundo se informa na mesma, dará información abundante sobre concertos, discos, etc. e atenderá os actos do 50 aniversario do Conservatorio de Música de Ourense (na foto). Entre os anuncios deses actos figura este que vai embaixo:

"Aproveito a ocasión para lembrar que o vindeiro luns terá lugar a primeira das tres conferencias que, dentro do citado ciclo, están programadas. Estará protagonizada por Marcos Valcárcel, ben coñecido no mundo cultural auriense, e ten por título "Galicia, 1900-1936: unha cultura comprometida coa identidade" (conferencia con Power Point). Celebrarase o luns, 12 de marzo, ás 20:30 no Centro Sociocultural que a Fundación Caixa Galicia ten na rúa de Xoán XVIII".

Noticia na prensa das homenaxes a Casares

A crónica de Cándida Andaluz en La Voz de Galicia (Ourense):

Do divino e do humano. Da gastronomía, dos seus viaxes, sobre personaxes coñecidos de Ourense o sobre os anónimos máis importantes. Onte cumpriuse cinco anos da morte de Carlos Casares e polo Liceo, pola súa segunda casa, volveron a soar os textos que configuraron Á marxe , o nome onde o autor ourensán publicaba a modo de artigos en La Voz de Galicia o seu xeito de entender o mundo, «de ver a vida e de conducir a realidade», como comentou onte o historiador Marcos Valcárcel, organizador da cita de homenaxe. Ó redor de sesenta textos, elixidos pola súa proximidade con Ourense, foron lidos un por un por máis de cincuenta persoas, ourensáns relacionados dalgún o doutro xeito coa vida cultural e social da capital ourensá. Nos pasillos, antes de comezar as lecturas todos comentaban as súas anécdotas persoais co autor.Falaban de Casares como home. «Cariñoso, con sentido do humor», así o definían. E como autor. «Cercano e sinxelo», dixeron. E o seu irmán, Javier, lembraba, con sentido do humor, as teimas de Carlos coas enfermidades. «hipocondríaco intelectual», chegou a denominalo. Carlos Casares segue vivo. E así se demostrou onte xa que todos os presentes gardaban no seu interior a súa figura. Ben polo seu amor filial, ben pola súa amizade o ben pola súa admiración.

Socio de honra e un referente moral, intelectual e amigo máis que escritor (Opinións de Martínez Pedrayo e Marcos Valcárcel)
Corenta blogs homenaxearon onte na Rede á figura e a obra do autor ourensán

Así o conta Cristina Huete en El País:

Así regresó ayer Casares al Liceo. Un lustro después de su muerte sus amigos se despojaron del luto y se encontraron con él de frente. "Tenía la inteligencia del pequeñito; era avispado, simpático, buena persona y bastante enamoradizo", lo definió de un plumazo Julio Losada, uno de sus padres en la tertulia del Cortijo, que ayer decidió prescindir de valoraciones literarias y sentar al Casares contador de historias a su lado. "Aún le brillaban las pupilas: estaba en su mejor momento", recordó. "Para referirse a él, mi hermano me decía: está ahí tu amigo, o chéspir", sonríe el orensano culto desde la añoranza de la amistad truncada.
Para su hermano Javier, los cinco años de luto también fueron suficientes. "Ahora estoy más relajado y satisfecho de que se le valore en el aspecto humano, como persona conciliadora en todos los ámbitos de su vida", comentó.
Javier sentó al hermano mayor, "a un personaje clave en lo que yo soy, porque me introdujo en el mundo literario y en el político a una edad precoz".
Y comenzaron las confidencias: "Carlos era un hipocondríaco ilustrado que se informaba de todos los síntomas de sus supuestas enfermedades" y lo que hacía después era un relato convincente -sobre todo, para sí mismo- de ellas, desveló, sentando también a la mesa a su mejor amigo "Manuel Rodríguez, el filósofo, su verdadero confidente y la persona a la que encomendaba la lectura de sus escritos antes de darlos por concluidos".

E Galicia Hoxe destaca a receptividade do blogomillo:

A novidade que marca os actos de homenaxe ó ourensán é que este ano, por vez primeira, Marcos Valcárcel -dende o seu blog www.asuvasnasolaina.blogspot.com- quixo lanzar ó blogomillo unha proposta para lembrar o autor de Vento ferido ou Ilustrísima.
"Houbo unha acollida moi boa entre os blogs", afirma Valcárcel que xa levaba 30 páxinas que responderan á iniciativa do medio cento ao que lle enviou a convocatoria. "Casares foi unha figura moi próxima á xente, facíase moi accesible e coa resposta tan positiva que se ve na rede queda claro que existe o consenso de que os libros de Casares seguen vivos", engade Valcárcel. Entre os blogueiros que non deixaron pasar a ocasión para lembrar o ourensán están Vieiros, Chuza, Brétemas, Mendinho, Bouzafría, Fíos Invisibles, Modesto Fraga ou Francisco Castro. Entre as historias que se lembran, a arxentina de Fíos Invisibles conta que Casares estivo en Bos Aires nos anos 80 e tivo algún problema con Cesarsky da Triple A arxentina ou o rapaz de 12 anos André de Rabal que o coñeceu lendo A galiña azul.

Sobre a crispación

"El suspense", Manuel Rivas, El País 10 marzo (artigo completo):

Imaginemos por una pista de las Highlands a Mariano Rajoy, Acebes y Esperanza Aguirre en un 4x4 conducido por el avispado gaviero Zaplana, claro, y Aznar de circunspecto copiloto. Cualquier paisano escocés se dará cuenta, a la primera, de que son cazadores españoles a la captura de los famosos leones inexistentes. En eso consiste la crispación. En ir, desde la pérdida del poder, detrás de un macguffin mutante. El matrimonio homosexual. El Estatut. La asignatura católica. Y el ridículo macguffin a cuenta del 11-M. Ahora, una manipulación penitenciaria que dejaría atónita y abatida a doña Concepción Arenal. La pregunta es: ¿cuántos leones inexistentes quedan en Escocia?

"El péndulo y los músculos del cuello", Juan Goytisolo, El País 10 marzo: Un moi interesante artigo onde reflexiona sobre a conversión de antigos militante de extrema esquerda (Jiménez Losantos) en hoxe voceiros da extrema dereita e da crispación:

(...) En vez de caminar al descubierto y dar la voz a un “yo” quizá desamparado, pero vivo, mutante, complejo, el fugitivo del asfixiante caparazón del “nosotros”, y calificado de desertor por sus ex camaradas, cede a menudo a la facilidad de crearse una nueva familia y de calentar uss manos en otro fuego hogareño. Una buena parte de los comunistas que conocí en mi juventud se convirtieron luego en anticomunistas furibundos. Mi antigua condición de simple “compañero de viaje” me libró de este desliz.
La independencia política, ética y artística que busco desde mediados de la década de los sesenta del pasado siglo me enfrenta a una situación paradójica: los mismos que me atacaban desde la izquierda por mis críticas al régimen cubano, o a la hoy difunta Unión Soviética, lo hacen ahora desde la derecha con argumentos y descalificaciones bastante parecidos. Mas, como dije hace casi treinta años en un coloquio con los estudiantes de letras de la universidad de Sevilla, prefiero equivocarme por mi cuenta a tener razón por consigna”.

Os da pancarta, de Miguel Suárez Abel

(El Correo Gallego, 10 marzo)

José Mª Aznar retratou mellor que ninguén o que sente (¿sentía?) a dereita polas manifestacións na rúa, cando, con motivo das imparables concentracións de cidadáns por mor da guerra de Iraq, falou nun mitin con evidente desprezo dos da pancarta. Coa expresión viña a resumir perfectamente o que sempre se pensou desde a dereita: que saen á rúa os que non teñen outra cousa que facer, os manipulados, os resentidos, os revolucionarios, os gamberros e os que carecen de clase, agora que se leva iso de que desapareceron as clases sociais. No fondo, a dereita sempre aceptou que os asuntos públicos deben resolvelos os abogados do Estado, censores de contas, notarios, rexistradores da propiedade e cidadáns preparados, serios, que non se enredan con panfletos, consignas, algaradas, berros e rebumbios propios de outras épocas.
Pero co emborcallados que saíron as dereitas nas últimas eleccións, parece que aquela concepción dos da pancarta deu un xiro tan sorprendente coma irrefreable. Talvez contaxiados polo éxito dos socialistas, abandeirados daquelas manifestacións contra da guerra, entenderon que non se chega ó poder, se non é ben sulfatados dunhas numerosísimas manifestacións de cidadáns que berran o seu descontento e claman xustiza entre cánticos, saltos, bandeiras e todo tipo de efusións emotivas que caldean estas procesións laicas. E velaí nos teñen ó Sr. Rajoy, antes irónico e sereno, irritado e mobilizado para conquistar números que se sumen á pancarta. E conquístaos, vaia que si: aí teñen señoras de rosario e Loewe enfervorizadas con slogans de chusma; señores de orde e paz, alteirados e airados contra os que exercen o poder; a traballadores pacíficos e sempre dispostos a manter o status quo decididos por unha vez a berrar ben alto que eles tamén saben defendeu a unidade, a dignidade, a firmeza, a lei, a xustiza, o que se defenda. Non se sabe se esta viraxe tan rotunda, de ridiculizar os da pancarta a levar unha na boca e na fronte, proporcionará os réditos que se buscan porque ás veces ás manifestacións cárgaas o demo, pero o que si aparece claro e sen fisuras é o cambio radical que experimentaron os dirixentes de dereitas despois de perder as últimas eleccións. Ata esquecen principios tan incuestionables como o de deixar as pancartas para os esquerdosos. Para min que á dereita acaíalle mellor a filosofía Aznar, pero nunca se sabe, se cadra cóllenlle gusto e a ver quen lles arrinca a pancarta da man, o berro ronco da gorxa.

Unha lectura de Euskadi

(Andoliña 10 marzo)

Deu unha conferencia en Auria Eduardo Madina, líder hai anos das Juventudes Socialistas de Euskadi e vítima (non mortal, por fortuna) dun atentado de ETA. Escoiteino al­gunha vez antes na TV e na película La pelota vasca, onde alporizou a algúns por dicir cousas como que na banda dos violentos vascos tamén había dor e sufrimento.
Nesa charla ourensá houbo dúas partes claras: unha incursión histórica nas orixes do problema vasco e unha lectura do presente e do (posible) futuro desa comunidade. Gustoume máis a segunda parte. Na primeira falou do conflito de identidades que se dá no País Vasco, o cal é obvio, pero cun sentido para min demasiado reducionista e simplista: presentou o tema vasco como unha confrontación entre Romanticismo e Ilustración, entre sentimentos e paixóns e razón cívica. Pero o certo é que hai paixóns en todas as partes e nin sequera creo que sexa útil nin funcional unha condena tan radical do poder das emocións na política.
Máis atinada foi a súa lectura do presente, dende a necesaria convivencia entre os nacionalistas vascos e o resto dos partidos e na aposta por un proceso de paz e diálogo para rematar coa violencia. Non é iso, non, o que hoxe reclamarán en Madrid certas voces cabreadas.l

Sae da sombra a poesía amatoria de Blanco Amor (Manuel Rivas)
09/03/2007 El País

Desta vez, abril non será o mes máis cruel. Os dedos teñen razón para brincar alegres cando teclean esta nova: en abril sairá á luz a poesía amatoria inédita de Eduardo Blanco Amor co título de Ars Amandi. O libro, que entra agora en máquinas, contén unha xoia facsimilar, a reprodución dos poemas escritos a man entre 1915 e 1922, agrupados como Poemas adolescentes, e que o autor recompilara e entregara en agasallo en 1940, no exilio de Bos Aires, ao seu compañeiro de entón Agustín Caballero Moy. Estes manuscritos ocupan 61 das 220 páxinas de Ars Amandi. Unha prenda extraordinaria para a historia do desexo e da literatura. Como enxoval irrepetíbel son os Poemas del ángel, datados en 1968 e dedicados a Ángel Chamarro, o derradeiro amor de Eduardo, quen faleceu en Vigo en nadal de 1979, aos 82 anos de idade. Para a edición destes poemas inéditos foi decisiva a mediación de Luís Pérez, quen tamén é autor do prólogo.
Franz Kafka pedíalle aos libros que rabuñasen nos ollos, que fixeran trastallar o mundo no que pisa o lector. Iso é o que un sente de xeito especial cando le, na parte final de Ars Amandi, as Baladas del joven y la muerte e, sobre todo, os poemas Segunda noche sin ti (1960) e Primer domingo sin ti (1962). Dous poemas soltos, como eses días que perden a costura do calendario sen querer, de feitura narrativa, versos longos que non queren despedirse nin da vida nin da linguaxe, que apoian un no outro, sós, soíños os versos, a termar da carne. Eís, nesa noite e nese domingo, a máis sutil e extrema poesía amatoria: a que lambe o baleiro, a que ule o arrecendo do oco. En realidade, toda a literatura erótica de Eduardo Blanco Amor ten máis que ver co goce e co risco que coa escrita pracenteira. Así foi tamén a súa vida. A dun home fermoso, libre, valente, que soubo botarse a alma ás costas cando foi perseguido e marxinado, non só polos seus ideais políticos senón tamén pola súa opción homosexual.
Escribiu Robert Browning: "Cando nos sentimos máis seguros ocorre algo (...) e outra vez estamos perdidos". De Eduardo Blanco Amor tiñamos unha herdanza bíblica, sen perdón, pois encarna a loita entre a pulsión da morte e a do desexo, tal a novela A esmorga. E os extraordinarios relatos do botarse ao mundo: Os biosbardos. Tiñamos máis e seguro. E agora vén este suceso, este lote de herdanza inquietante, saído de zona de sombra.
Polo que sei, trátase dunha edición esmerada, con maquetación de Xabier Castro, na que mesmo son importantes o que Derrida chamou "as soleiras do libro". O logo que se utiliza é un debuxo do propio Eduardo, un deses xogos caligráficos da man cando anda ás ceibas mentres a cabeza cisma. Ars Amandi aparecerá na colección Alén Mar, en edición conxunta de Galaxia e o Pen Club de Galicia. Despois dos detalles limiares, outra vez perdidos. Eis na Balada I: "Si yo fuera la Muerte me moriría de amor!".

Segunda noche sin ti
Tu ausencia me rodea como un vacío trágico,
ando tras de tu sombra como un niño ciego.
Tu voz flota, sin voz, como un nombre que no acaba,
como el propio rumor de mi sangre que sólo pide muerte.
Estás en todo, en mí, en las cosas bellas y fraternales
con que fuimos rodéandonos en ocho cortos años,
comparadas con mi amor, pensando uno en el otro para mútua alegría,
para la sorpresa pura e infantil del secreto hasta mostrarlos;
y estás también en las cosas cotidianas y humildes,
en tu plato favorito pensado para ti como una poesía o un abrazo;
estás en tu taza matinal con el beso primero
cuando te despertaba, al borde de la cama (...)
Eduardo Blanco Amor (Bos Aires, 1960)

O blog de Carlos Casares
(Andoliña 9 marzo 2002)

A foto é duns Encontros Literarios en Ourense sobre Literatura e Oralidade (1997), no Liceo.
Están na foto Basilio Losada, Pepe Trebolle, Xoán Fonseca, Siro López, Carlos Casares, Marcos Valcárcel e Alonso Montero.

Cúmprense hoxe cinco anos da morte de Carlos Casares e non podemos deixar de constatar o inmenso baleiro que na cultura galega representou a súa prematura desaparición. Excelente escritor, magnífico conversador e tertuliano, para moitos foi tamén un amigo e un referente moral. Lembrarémolo no Liceo ourensán cunha serie de actos nos que máis de 50 persoas leremos os seus textos xornalísticos.
Ademais, tiven a ousadía de convocar os colegas do blogomillo galego (a todos aqueles ós que puiden chegar) para que hoxe lle dediquen un comentario nas súas bitácoras. Porque Carlos Casares non chegou a escribir un blog, non era tempo aínda, pero tiña unha peculiar bitácora dende os xornais e dende eles comunicaba con moitos milleiros de galegos e galegas: cónstanos ademais que recibía moitos comentarios, vía telefónica, sobre os temas das súas columnas, como hoxe se reciben por escrito en cada un dos nosos blogs.
Sabendo ademais que Carlos era un apaixonado dos trebellos, das novas tecnoloxías e do mundo da internet, estou seguro de que lle encantaría saber que hoxe si vai ter un blog, pero espallado en múltiples bitácoras: dende Auria ata Buenos Aires, en merecida homenaxe.

UN CORAZÓN DE DIAMANTE
(Recupero os dous primeiros artigos que publiquei cando a morte de Casares. O segundo, que é longo, xa vai como comentario. Os dous están recollidos, xunto a outros moitos doutros autores, no meu libro "Carlos Casares, punto de encontro", Ourense, 2002).

Entereime ás dez da mañá por unha chamada telefónica. Tardei un par de horas en asumir a idea da morte de Carlos Casares. Dei varias voltas polo Paseo, convencido de que en calquera momento aparecería andando, co Julito Losada e cos amigos ourensáns, e que nos daríamos unha aperta de amizade. O corazón destilaba de vagar as bágoas de dentro, as que máis doen. Só podo agora falar do amigo. Do amigo ó que tanto lle debo, máis do que el mesmo pensaba. Carlos tiña unha talla moral que será imposible sustituír. Hai outros grandes escritores, grandes intelectuais e xentes do mundo cultural. Pero moi poucos con corazóns de diamante como o que se cansou de latir no corpo de Carlos. Fóisenos un dos mellores corazóns que nunca pariu este país. A morte é absurda, dicíalle onte o propio Carlos a Damián Villalaín tomando café. E tamén inxusta, cruel, estúpida.
(O Correo Galego, 10 marzo 2002)

CASARES NO BLOGOMILLO

Excelente acollida á homenaxe a Carlos Casares dende o blogomillo. Moitos colegas xa manifestaron o seu apoio.
E algúns xa publicaron os primeiros textos. Velaí:
Brétemas
Mendinho
Bouzafría

En Vieiros
En Chuza
Fíos invisibles

Modesto Fraga
Sobre filloas mel
Computodefantasmas

Enkadenados
Atoladomonte
Orballonalareira

Rei de copas
Galiza, por sempre, Galiza
De catro a catro

Trasalba
Dpaso
Astuasbalas
Arume dos piñeiros

Unha pomba en Nova York
Andre de Rabal
Ana Bande

Francisco Castro
Imaxes Faladeiras
Ningures

Ouriceira
Ourensalia
Apocalipse do porco

De catro a catro
Dias Estranhos
En outro lado

Xabier Docampo
Beliscos pequenos
Leoeoseus

Toxomar
Xornal aberto
Cabrafanada

Cartafol de silencios

O levantador de minas

Moralla

Abellonenia

Valdeorosa

Mencia

Silvio Falcón

Insomniorizar

Ademais, a Casa da Xuventude de Ourense abre hoxe a súa web cunha lembranza de Carlos Casares. Graciñas a todos/todas por colaborar con tanto entusiasmo.

Barreiros.

(Pan por Pan xoves 8 marzo)

De certo foi unha sorte que Mariluz Barreiros lograse convencer a Hugh Thomas, historiador de sona internacional, para que este abordase a biografía do seu pai, un nome fundamental na historia da empresa neste país. Un home saído dunha Galicia atrasada, case sen estudos, que tivo a suficiente fe nas súas ideas, unha gran intuición e unha forte tenacidade para erguer o seu soño industrial: tivo tamén un gran sentido da oportunidade, ofrecéndolle ó país que renacía da fame e da autarquía o que máis precisaba naquel momento: motores para automoción. Segundo dixo o propio Thomas antonte no Foro La Región, o franquismo tampouco lle deu demasiadas facilidades: os ministros económicos desconfiaban da empresa libre e do espírito independente do empresario. Unha parte da historia ourensá, das súas páxinas negras e das súas páxinas brancas, está neste libro de Thomas.

Casares no Liceo
(A foto que abre este comentario é de Eduardo Núñez. Foi tomada o 24 de maio de 1997 na homenaxe que o Clube Cultural Alexandre Bóveda lle fixo a Antón Risco. Nese momento tocábame falar a min; logo falaron Arturo Lezcano e Carlos Casares, saboreando o seu puro. Á beira de Carlos, está sentado Carlos Quesada).

Nota: Na web do Liceo (ó carón, na columna da dereita), no apartado Noticias, están colgadas algunhas fotos de Carlos Casres e tres pequenos documentos sonoros coa súa voz.

Conmemorando o quinto aniversario da morte de Carlos Casares, o próximo venres 9 de marzo, o Liceo ourensán, dende a Sección de Literatura, organizará unha serie de actos en Ourense, que consistirán nunha mesa redonda en sesión tertulia de tarde (17,30 h.) na que participarán Julio Alonso Losada, José Carlos Martínez Pedrayo, Javier Casares e Marcos Valcárcel.

Ás 19,30 no Salón Nobre haberá un novo acto no que serán algúns dos seus textos xornalísticos e no que participarán ata 60 persoas do mundo social e cultural de Ourense, entre elas moitos amigos e compañeiros que tiveron relación directa co escritor.
Ademais, se exhibirá un Power Point cun cento de imaxes de Carlos Casares en actos ourensáns ou realizados en toda Galicia. Todos estes actos contan coa colaboración da familia do escritor e da Fundación Carlos Casares.
(Os textos a ler, procedentes de "Á Marxe", foron seleccionados por Sexismundo Bobillo e MV. A documentación posible para as fotos foi achegada por Benito Losada (fotos do Clube Alexandre Bóveda, realizadas polo fotógrafo Eduardo Núñez), e outras proceden do meu arquivo privado e da familia Casares. Finalmente, a montaxe do Power Point será realizada por José Luís Troitiña).

"Cary e mais eu", de Anxo Tarrío Varela

(Galicia Hoxe, 8 marzo)

Conta estes días Marcos Valcárcel no seu civilizado blog As uvas na solaina, un episodio sucedido en Santiago de Compostela hai agora cincuenta anos. Antes de nada, quero felicitar o meu amigo por cumprir xa dous anos dende que decidiu comunicarse cos internautas dun xeito ameno, sabio, honrado, valente e culto. Dando a cara. Pero vamos ao conto. Efectivamente, un día indeterminado de 1957 (na memoria tíñao eu localizado un ano ou dous antes, no 55 ou 56), Santiago foi unha festa, polo menos para a xente miúda que nos tocou en sorte facer de extras na película de Stanley Kramer The Pride and the Passion, estreada en España co título de Orgullo y pasión. Entre outros astros, que non nomeo por modestia, Cary Grant, Sofía Loren e Frank Sinatra son as estrelas desta cinta que a min nunca acabou de gustarme, e xa direi o porqué.
A festa foi dobrada para os nenos que viviamos na Avenida de Raxoi, xusto a carón do sitio onde se rodou parte desta película, polo que andamos de brincadeira toda a xornada. Corría 1957 e un bo día tráennos a noticia de que o SEU, se a memoria non me falla, ou a Falange Española, que tanto monta, monta tanto, andaban a recrutar voluntarios para facer de extras nunha película que ía rodarse na Praza do Obradoiro (daquela chamabámola do Hospital e coido que aínda era terreira, como se ve na foto tirada da web da Ciberirmandade da Fala). A mobilización dos rapaces maiores da familia, xa mozotes, rondando os vinte anos, fixo que este que escribe poida contar agora aquilo con certo coñecemento de causa.
Aquel día suspendéranse as clases, polo menos no Instituto Xelmírez, o masculino, que antes estaba na praza de Mazarelos. Non sei se terían a mesma sorte as nenas do Rosalía de Castro, o feminino. Non o creo. E alá fomos, á Casa da Parra a nos vestir de época (principios do XIX), cuns farrapos vellos, e a cobrar as vinte e cinco pesetas que nos pagaron de salario. Unha fortuna. A Praza do Hospital estaba tamén vestida de época, con carros, cabalos, pacas de palla e herba seca, telderetes, estaribeis e xentes indo e vindo, como nunha gran feira.
A nosa misión consistía en correr detrás dunha carroza que facía a entrada na praza pola banda do pazo de San Xerome, actual Reitoría da Universidade. O director do filme colocárase no extremo norte da balconada do pazo de Raxoi e dende alí daba a orde de ¡acción! E veña a correr e a repetir a escena unhas cantas veces.
Dentro da carroza supúñase que ían Sofía Loren e Cary Grant ou algo así. O certo é que eu a ela non a vin, pero si a el, que ben o recordo nun momento do descanso, sentado nunha cadeira á porta do que deixara de ser Hospital Real para se converter en Hostal dos Reis Católicos. Eu estiven a dous metros del, mirándoo con ollos abraiados e con orgullo de traballarmos na mesma película. Colegas, ao fin e á cabo.
Recordo que nos fixeron unha fotografía na que estabamos, polo menos, dous irmáns meus, un curmán e mais eu. Non sei que será dela. Gustaríame volver a admirala. Mágoa non tela, pois sería o único testemuño fiel de que o que digo é certo. E ti lector ou lectora dirás: "pois se estás na película, ¡¿que mellor?!, alí poderás desmostrar a túa presenza". ¡Vaites, vaites! Aí está o asunto: na película cortaron a "miña" escena, por iso sempre aborrecín Orgullo e Paixón.

A poeta Luz Pozo xa ten unha rúa na Coruña

Segundo contaba onte El Correo Gallego, o concello coruñés homenaxeou o Día da Muller cun acto no que o alcalde, Javier Losada, descubriu a placa dunha rúa dedicada á poetisa galega Luz Pozo Garza. O rueiro da cidade herculina amplíase así para render homenaxe a outras mulleres egrexias, como Dolores Ibarruri, Victoria Kent, Federica Montseny e Clara Campoamor. Así, tamén na zona de Eirís, en A Regueira, hai unha rúa dedicada a Dolores Ibarruri, a Pasionaria, e outra á xurista malagueña Victoria Kent.
Dende aquí os meus parabéns para tan xusta e meritoria iniciativa e un saúdo moi cordial á autora de Códice Calixtino.

Políticos e comic.

(Pan por Pan mércores 7 marzo. Na imaxe, a Valentina de Guido Crepax).

Francia é un país onde a banda deseñada é moi popular, cunha longa historia na arte dos tebeos. Por iso non é estraño que, segundo conta a prensa, a campaña electoral francesa estea animada por grandes tebeos dedicados a Sego ou a Sarko que se serven deste rexistro para destripar as vidas e defectos dos candidatos. Nicolás Sarkozy, o candidato da dereita, ten que aturar duras sátiras sobre a súa estatura e sobre certos riscos delicados da súa traxectoria amorosa, como a fuga da súa muller cun publicitario. Os tebeos electorais son os bestseller da temporada francesa. Aquí os políticos peléxanse por estar nos monicreques da TV, pero ninguén probou a fórmula do comic. Como copiamos moitas cousas de Francia, isto tamén chegará. Benvido sexa se funciona como risoterapia: calquera cousa mellor que a crispación absurda e demagóxica que domina o clima político.

Homenaxe a Carlos Casares. Convite á blogosfera galega

O próximo venres, 9 de marzo, vanse cumprir cinco anos da morte de Carlos Casares, falecido en Vigo o 9 de marzo do 2002. Carlos Casares foi un excelente escritor, un magnífico conversador e tertuliano e, para moitos/as, un amigo e un referente moral.
Propóñovos, se vos parece ben, facerlle unha pequena homenaxe dende a blogosfera galega (refírome a todos os blogs de galegos, de nacemento e de corazón, que se reparten por todo o planeta). Ó cabo, Carlos era un apaixonado dos aparatos e trebellos tecnolóxicos máis orixinais e tamén estaba entusiasmado co mundo virtual e as posibilidades de Internet. Non chegou a escribir un blog, pero tiña un xeito de blog nos xornais (“Á marxe” en La Voz de Galicia), co que comunicaba todos os días con milleiros de galegos e galegas, sendo o columnista máis seguido da prensa galega. Consta ademais que moitos dos seus amigos e colegas chamábano a cotío dándolle datos ou comentarios sobre os temas que trataba nas súas columnas: o equivalente ó que hoxe son os comentarios ós nosos textos nos blogs.
En fin, que se vos parece pertinente, sería moi fermoso que o 9 de marzo todos os blogs que queiran publiquen un pequeno texto en homenaxe a Carlos Casares, lembrando a súa obra e a súa personalidade. Queda feito o convite.

Sinatra e Sofía Loren

(Andoliña 7 marzo)

No ano 1957 Stanley Kramer rodou en España a película Orgullo y pasión, ambientada nas guerras napoleónicas: lembreino esoutro día na sección Cen Anos de Historia Cultural. A rodaxe dividiuse entre Santiago, Ávila, Cuenca, Segovia e máis lugares. Foi unha das grandes superproducións da época: ata Franco foi visitar os escenarios onde se ía rodar. Por certo, seica sae na película un mozo cebreireño de 23 anos, supoño que como extra, que co tempo habíase facer abondo popular neste país, un tal Adolfo Suárez. Xa ven.

Xuntou aquela rodaxe tres monstros do cine: Cary Grant, Frank Sinatra e Sofía Loren. Houbo leas de saias e máis cousas. Un amigo contoume esta anécdota que vén no libro Cary Grant, un toque de distinción, de Warren G. Harris: Sinatra fixo de bufón do grupo e quixo darlle leccións de inglés a Sofía Loren; de xeito que a actriz ía polo plató dicindo cousas como “foi caralludo” ou saudando co dito “que tal tes a pirola?”. A pobre da Sofía estaba fascinada pola voz melodiosa de Sinatra, vaia peixe, pero cando se decatou da tomadura de pelo do actor ofendeuse tanto que foi xunto del e, diante de toda a compañía de actores, chamoulle “abusón e repugnante fillo de p...”.

O intelectual. O antisemitismo galaico. E máis...

Henrique Alvarellos, en Galicia Hoxe, lembra o debate que sobre os intelectuais tivo lugar nesta bitácora, ademais de falar da valía de Isaac Díaz Pardo.

Afonso Vázquez-Monxardín, no mesmo xornal, reflexiona sobre o caso Pedro Gómez-Valadés e o antisemitismo galaico.

Moi outra visión do tema, sobre todo no último parágrafo, ten Xosé M. Sarille que tamén aborda, na súa columna semanal de El Correo Gallego, as simpatías progresistas con Israel.
(Imaxe de Tiziano, "Venus Anadyomene").

LUGO NA LITERATURA, de Xosé Miranda

(Nota previa: hai un par de meses dediquei unha serie de artigos ás Cidades Literarias galegas. A serie quedou incompleta e na relación de cidades literaturizadas faltaba Lugo e algunhas vilas. Para compensar aquel traballo a medias recupero agora este magnífico artigo de Xosé Miranda, publicado hai algún tempo en A Nosa Terra, que se ocupa precisamente dese aspecto. A foto procede da web www.luisengroba.com, que conta cunha excelente galería de fotos da cidade amurallada).

Agora que hai tempo que pasou o ano ano do meu moi ilustre concidadán, don Ánxel Fole, si señor, e xa moitos se esqueceron del, se cadra é bo momento para dicir que con el empeza a cidade de Lugo a ser unha cidade literaria.
Nas páxinas de Contos da Néboa e de Historias que Ninguén Cre andan as nosas rúas, a de Caiñós, a do Progreso, Recatelo, Fingoi, o vello cemiterio, o desaparecido cine España, o Lugo-Bar, o bar do Manco e o Calvo, as nosas néboas, o queixo de San Simón e os bebedores de viño de Chantada e de Queiroga, a folla do luns e o diario local, os días de inverno e as longas noites, os nosos nomes e os nosos apelidos, os nosos alcumes e os nosos costumes, os comercios, a paisaxe, as crenzas e as ideas, en suma, o Lugo verdadeiro. Non esquezan que Fole fai personaxes a tolos e esmolantes, labregos e fidalgos, si, pero tamén a concelleiros e mesmo a libreiros. Lembremos, como tal, ese relato que titula: Morre en acidente de automóbil o libreiro lugués Don Segundo Daponte. E se dicimos esto dos seus libros de relatos, moito máis poderíamos dicir do Cartafolio de Lugo e de outros dos seus artigos periodísticos.
Fole foi, se cadra, o principal, pero pódense citar xa uns cantos escritores que fan de Lugo a paisaxe dos seus relatos ou a fonte dos seus versos. Pois a cidade anda nos versos do Cura de Fruime, Diego Antonio Cernadas y Castro, en 1755. Nos de Ánxel Xohán, nos do grande Luís Pimentel, nos de Álvaro Cunqueiro, nos do bo de Aquilino Iglesia, nos de Lorenzo Varela:
Na vida, na morte, no amor e no ren,
loubareite, Lugo de aceiro e de mel.
Nos de Manuel María; nos dos irmáns López Valcárcel, esta cidade de pombas mortas a balazos; nos de Darío Xohán Cabana e a súa Fraga Amurallada; nos de Antón L. Dobao; Xavier R. Barrio; Xoán Neira; Lois Diéguez; Claudio Rodríguez Fer e o seu Lugo-blues e a súa Noite amurallada; no Cántico da Fonte da Praza do Campo, de Cesáreo Sánchez Iglesias, nos versos de Celso Emilio Ferreiro, que non quería ir a Glasgow, que quería vir a Lugo; no Moucho na Alameda de Uxío Novoneyra; esta cidade fría, profunda, posuída por un fado escuro, de estancias pechadas ata a fin, con tardes que son lagoas lentísimas e grises, apacibles coma tépedos autobuses, cunha néboa fermosísima, intratable, anda nos versos do poeta de Meilán, esa parroquia nosa de ríos, liñares e bosques ingleses con ovellas, Manuel Xosé Neira, e nos versos, terribles como estampas da dor e da miseria dos extrarradios, de Isidro Novo.
E tamén nas prosas, nas de Paco Martín, Dende a Muralla, Das Cousas de Ramón Lamote, e en Dous Homes ou Tres, entre outras; nun preciosísimo e moi triste libro, Memoria de Derribos, do Miguel Anxo Murado, e nalgúns libros infantís, outra vez de Paco Martín, como no conto O vagón que perdeu o tren.
Cando no futuro queiran saber como era Lugo terán que ler eses libros, e terán que ler os Tabernarios de Antón Grande, os Cronóforos de Marica Campo e El Crimen del Procurador de Juan Soto, e El Callejón del Deán de Cheta, e os ensaios históricos ou retratos de costumes do Doutor Castro, de Amor Meilán, de Narciso Peinado, de Abel Vilela, de Felipe Arias e de moitos máis, e outros que non vou citar por que o esquecín e por non consumir máis tempo, non porque non o merecesen. Entre eses libros haberaos mellores e bos, e ata os haberá malos, non digo que non, pero todos son importantes para a cidade e para os cidadáns, para os lugueses, para tódolos galegos. Pois chama ben a atención que se fale moito de Auria como cidade literaria, a partir de Blanco-Amor e dos continuos aportes doutros escritores (entre eles do magnífico Miss Ourense de Bieito Iglesias e as extraordinarias prosas de Ferrín) e, en cambio, ninguén se fixase en que tamén existe un Lucus como cidade literaria. E quero eu hoxe poñer o epílogo a esta reflexión recomendando a lectura de dúas novelas policiais: A xeada negra e Chuvia Mansa, ambas do mesmo autor, Xoán Ramón Díaz.

María do Cebreiro (entrevista de Lupe Gómez, hoxe, en Galicia Hoxe)

(A entrevista completa. A foto é de Cris Tobío)

De que cor é a túa Compostela?

É amarela. A cor da pedra, do mofo, é amarela. Hai que rebelarse contra os tópicos, como o de que Galicia é chover, hai que reinvidicar imaxes diferentes. O amarelo-laranxa do sol. Gústanme os días de inverno, fríos, nos que podes pasear, non chove, ves as cousas con moita nitidez.

De que cor é Lisboa?

Lisboa é branca. Cheguei a Lisboa a finais de agosto, o verán estaba acabando, a luz era cegadora, xeraba uns reflexos que parecía que estabas nun soño, rodeada de luz. A miña experiencia en Lisboa foi preciosa, apaixonante.Barcelona é unha cidade distinta?A Barcelona ámoa. Son moi parecidas Lisboa e Barcelona. Teñen unha luz moi similar. Barcelona foi a miña primeira experiencia de vivir nunha cidade grande, entrar en contacto con xente distinta, abrirme á lingua e cultura catalás, con poetas como Gabriel Ferrater, que me apaixona.

Prefires unha Galicia urbana?

Hai unha especie de identidade en conflito. Temos que ser conscientes dese conflito e encaralo. Paréceme interesante que unha muller urbana como Margarita Ledo reinvidique a dignidade do rural. O que non me gusta é a manipulación do rural. Como un idilio, créase un paraíso perdido, minimízanse as sombras, defórmase a realidade.

Que son ‘Os hemisferios’?

Os hemisferios cerebrais, as diferenzas entre o esquerdo e o dereito, e están unidos, e teñen que convivir. Interésame moito a mente, o cerebro. Con esas circunvalacións que ten, o cerebro paréceme fermoso e amoroso. Tamén é calquera cousa que pode ser dividida, unha laranxa, unha esfera. O home e a muller. A diferenza entre xéneros.A muller escribe diferente?Somos diferentes, aínda que non queiramos. A sociedade imprime en nós esas diferenzas. Non creo na diferenza biolóxica, paréceme conservadora. Sería difícil que esas diferenzas de carácter social non callaran no que facemos, escribimos. Pero existen tamén as diferenzas de clase, a raza, a orixe rural ou urbana....

A poesía é emoción?

Joan Brossa dicía que o que lle interesaba era a poesía que estaba fóra dos libros de poemas. Hai poesía no cine, na vida, na música, en moitas situacións e lugares. Os poetas cazan, atrapan ese movemento que ás veces non sabemos como nomear. Ás veces encóntraste coa poesía, saúdala, senta contigo e queda xunto a ti.

María Mariño era radical?

Elude os camiños fáciles. A radicalidade é fuxir do lugar común, dos tópicos, do tradicional, das opinións categóricas que ten a xente sobre as cousas. Ela fai unha poesía diferente, non é nada compracente, e é radical. Fai poesía case terminal, e nesa revolución da lingua que fai hai un afán de achegarse aos límites da experiencia. Por iso é avanzada, moderna.