Que pasa cos Mossos?

Na web de El País está colgado o video cos malos tratos que sufriu unha moza detida por parte de varios Mossos de Barcelona. No video, gravado con cámara oculta por Asuntos Internos, vese a agresión que fan dúas policías mulleres sobre a detida. Outro video amosa o estado en que quedou esta, cheo de hematomas por todo o corpo.
Que pasa cos Mossos de Barcelona? Suceden estas cousas aínda na nosa democracia? A policía agresora está detida, pero non é un caso solto. Na mesma comisaría hai varios policías máis suspendidos de emprego polas mesmas razóns. Imaxes nada estimulantes, dende logo. Que pasa nas outras comisarías de España? Se os agredidos son, p.ex., inmigrantes, sen avogados nin persoas que atendan os seus dereitos, a policía ten carta branca para facer o que queira...?

En poleiro alleo

En "Pírrica" (El Correo Gallego), Bieito Iglesias deixounos a súa persoal valoración das pasadas eleccións municipais.

Onte fixo o mesmo Antón Baamonde en El País: "La hecatombe", cunha análise bastante demoledora do futuro que lle agarda ó PP en Galicia.

E Miguel Anxo Fernán Vello ("Pactos", Galicia Hoxe) critica a doutrina do PP sobre os pactos BNG//PSdG-PSOE.

Pola súa banda, Anxo Tarrío (Galicia Hoxe) lembra a Antonio Pérez, un dos míticos editores de Ruedo Ibérico. (A imaxe, "Masculino-Feminino", 1959, é da artista surrealista canadiana Mimí Parent).

Unha iniciativa positiva. Falarlle galego a un fillo.

(Imaxe: A Idade de Ouro, de W. Bouguereau)

No berce. Chega a Xeración E logo!
Até 15.000 embarazadas galegas recibirán material en galego para "que non se produza en Galicia unha ruptura da transmisión da lingua".

Falarlle galego a un fillo (M. A. Fernán-Vello, Galicia Hoxe, 1 xuño)

Falarlle galego a un fillo é axudalo a entender mellor a realidade que o rodea", afirmou a secretaria xeral de Política Lingüística na presentación dunha campaña destinada a recuperar a transmisión da lingua de pais a fillos. Máis de 15.000 mulleres embarazadas, futuras nais, recibirán unha serie de materiais que, unindo información variada, consellos psicosanitarios e un convite cordial a lles falar aos meniños na lingua propia de Galicia –lingua materna ou paterna–, resultan finalmente de grande atractivo e de grande utilidade para as persoas, como dixo Marisol López, que teñen na súa man que non se produza en Galicia unha fractura na transmisión da lingua. Velaí, "os bebés, que determinarán a fortaleza do galego do mañá, e as nais e os pais, que son os axentes principais na transmisión inicial da lingua". Como di o director xeral adxunto de Educación da Unesco, "a linguaxe e a identidade atópanse vinculados ao termo "lingua materna", e unha comunidade expresa parte da súa identidade a través do seu idioma de instrución, en tanto que unha sociedade sa toma decisións que producen comunidades harmónicas e persoas con confianza en si mesmas. Non hai moito soubemos, por un estudo realizado pola Comisión Europea, que o idioma galego é a lingua materna de preto de 1,8 millóns de persoas e tamén sabemos, por outros estudos realizados, que na actualidade existe unha grave fractura na cadea de transmisión da lingua galega de pais a fillos. Benvida, pois, porque é todo un acerto, en fondo e forma, esta nova campaña de Política Lingüística. E non está de máis lembrar aquí a tan ben acaída frase de Castelao sobre o particular: "O desprezo da lingua materna significa un renunciamento de dereitos e provén dunha anestesia da dignidade colectiva". Falarlle galego a un fillo ou a unha filla é un acto de dignidade consciente, e é tamén un acto de sensibilidade e de tenrura, porque se lles está transmitindo a lingua propia do pobo galego. Nada máis e nada menos. Todo un acto profundo de amor e de beleza.

O DIVINO ROTEIRO
(Feira do Libro de Ourense, 30 maio 2007. En rigorosa exclusiva, ofrézolles o inicio do meu Pregón de hoxe na Feira do Libro, dividido en sete partes. O conxunto do discurso está completo abaixo, en comentarios).

Chaman á porta. Érgome para abrir, aínda medio adurmiñado, porque hoxe non durmín demasiado ben. Deiteime onte pensando que tiña que dar o pregón da Feira do Libro en Ourense e aínda non sei moi ben como enfocalo. Pero, ben, abro a porta e encóntrome cunha faciana coñecida: un home baixiño, de ollos moi firmes e nariz prominente, que bocexa un lixeiro sorriso:
- Ola, Marcos, non te preocupes. Vístete rápido que temos cousas que facer Ourense adiante. (Co mesmo aspecto que gastaba hai cinco anos, quizais un chisquiño máis delgado, teño diante miña a Carlos Casares).
Un pouco bastante apampado, arránxome ordenando as ideas, e baixo con Carlos Casares ata a rúa.
- Imos ata o Liceo, que alí empezaremos O Divino Roteiro. Se Dante tivo o seu Virxilio e Curros o seu Añón, ti non vas ser menos. Eu vouche facer de guieiro polos escenarios dos nosos egrexios nas letras, eles tamén queren saber de vós, dos que seguides no mundo dos vivos, e agora terás ocasión de recoñecelos, supoño que che gustará.
- Si, por suposto. Respondín abraiado, non sabía moi ben qué era o que sucedía, pero si sabía que indo con Carlos nada malo me podía suceder.

Aparcamos baixo da Alameda e en dous minutos estabamos entrando no Liceo, movendo as portas xiratorias que dan achego ó patio de columnas. Había moita xente tomando café e charlando animosamente.
- Xa ves que o Liceo tamén está moi concurrido na nosa dimensión, dixo Carlos. E logo como non ía haber un Liceo no noso Parnaso? Mira, fíxate naquel daquel recuncho, coas súas coidadas barbas e lentes de escritor romántico. Agora xa fixo as paces co Bispo Cesáreo, que ten praza aquí á beira, pero non perdeu o seu carácter enérxico e teimudo: agora non fai máis que compoñer versos contra Bush e a guerra de Iraq. Debeulle quedar unha certa teima contra os ianquis dos seus anos da guerra de Cuba, xa sabes, nunca porfiou neles, lembra os seus versos do poema “En corso”: Un cargamento de yankees,/ valvos...¡unha inmortalidá!.
Senta con el o vello poeta cego, son bos amigos agora Curros e Lamas Carvajal, esquecidas as liortas do pasado, e o Valentín está a gozar da “vida”, perdón pola palabra tan impropia, pero aquí non hai cegos e o Valentín aproveita para gozar daquilo que no seu tempo lle negou a natureza. Ponse moi contento cando vos acordades del e veu hai uns días ver a placa que lle puxestes na casa que foi redacción de O Tío Marcos d´a Portela.
- Ben merecida, dende logo, engadín eu. Temos a Lamas Carvajal polo pai do xornalismo en galego.
- Así foi e así é. Tanto que agora anda enleado coas novas tecnoloxías e ten un blog propio no outro mundo, porque, si, tamén hai unha Rede de redes na nosa dimensión e imaxínate a riqueza dos debates: podes discutir con xentes de todos os tempos e falar cun Afonso X ou cun Paio Gomes Charinho. É unha virtualidade ben enriquecedora, sen dúbida. E Lamas é o máis constante, nunca deixa o seu portátil e está empeñado en deixar constancia de todo o que ocorre no mundo dos mortos: o noso gran cronista oficial do Trasmundo, sen dúbida.
- Mira o grupo agrándase, seguro que os coñeces de vista a case todos, engadiu Carlos. E fixeime que se achegaban a aquela mesa Arturo Vázquez Núñez, Alberto García Fereiro, Castor Elices, José García Mosquera, Juan A.Saco y Arce, Benito Fernández Alonso e moitos outros, os homes de El Trabajo e de El Miño, dos faladoiros de finais do século XIX e de tantas aventuras culturais.
Almorzamos no Liceo, Carlos pediu algúns pasteis (sempre tan goloso) e vin como se emocionaba arredor dos espazos que el enriqueceu tantas veces coa súa palabra. Buscaba os vellos amigos das tertulias e sorría ó encontralos sen que lle puidesen saudar nin dirixir a palabra. Subimos un momentiño ó segundo piso, porque eu lle quería ensinar algunhas coleccións de vellos xornais encadernados e alí encontramos unha nova tertulia na que compartían inquedanzas Heraclio Pérez Placer, Marcelo Macías e Francisco Álvarez de Nóvoa. Falaban das cousas do seu tempo, das que daba conta La Ilustración Gallega y Asturiana, co mesmo entusiasmo que cando vivos ou máis: debatían sobre a infalibilidade do Papa ou sobre as virtudes do anunciado ferrocarril, cando chegase por fin a estas perdidas terras galegas.
Antes de marchar do Liceo, o autor de Ilustrísima fíxome un novo aceno: aló no fondo, arrimado á barra da cafetería, pousaba un home de vestimenta un pouco estrafalaria.
- É el, de verdade? Preguntei.
- Si, e fixémonos moi amigos, xa podes imaxinar que foi polo primeiro que preguntei ó chegar aló. E quedou encantado porque eu sabía máis cousa del que ninguén, de feito moitas xa as esquecera: velaí o mesmo Xoán da Cova, cos seus inventos, embustes e disparates, que ademais segue igual de simpático que noutrora: perfeccionou o seu trampitán e quere reclamar o seu ensino como segunda lingua oficial naqueles lares. Cando saia do Liceo hache de ir tomar unha copa ó Trampitán, á Praza Maior, que boa gracia lle fai ter unha taberna co nome da súa lingua; para el é como unha vinganza contra tantas burlas que recibiu de vivo. Venceu, finalmente, máis de cen anos do seu paso polo mundo.
(... segue en comentarios)

Dobre discurso.
Pan por Pan 30 maio. Imaxe de Magritte.

Son estes días propicios ó dobre discurso: para dicir en público o contrario do que se pensa en privado. Vímolo antonte no debate postelectoral da TVG: Alfonso Rueda insistindo, ata o inverosímil, nunha victoria que deixa ó PP gobernando só sobre o 24 por cento dos cidadáns galegos. José Luís Baltar foi máis valente e guiouse polo sentido común: recoñeceu dende xa que os resultados do seu partido son moi negativos. Agora deberían pensar quizais nas causas desta situación: os estrategas do PPG ou a quen lle corresponda. Eu creo que algo teñen que ver co tono permanente de crispación promovido dende Madrid: ten algún sentido traer a Mayor Oreja a Galicia para dicir que “España se rompe”? Iso non lles favoreceu en nada ós “populares” galegos. Poderían ter unha voz propia, autónoma, sen interferencias enturbadoras: e creo que o electorado o agradecería.

En poleiro alleo

Millonarios e asasinatos rusos (Afonso V. Monxardín)

Aclaracións a unha "Aveleiriña" de Neira (Avelino Pousa Antelo)

O cartucho de Vázquez (X.M. Sarille)

Convites

Hoxe, martes 29, ás 20 h., no Liceo, organizado pola Asociación de Amigos da República, charla do poeta ANTONIO GAMONEDA.

Mañán, mércores 30, ás 13 h., no Paseo, inauguración da Feira do Libro de Ourense, que este ano celebrará unha homenaxe á Libraría Stylo. Podo adiantarlles ademais (isto non o trae a prensa de hoxe) que o Pregón vaise titular O DIVINO ROTEIRO.

Antonio Gamoneda en Auria

Andoliña 2 xuño

Estivo en Auria hai uns días o poeta Antonio Gamoneda, nun acto organizado pola Asociación de Amigos da República e cumprindo un compromiso establecido xa hai un par de anos. Foi unha auténtica ledicia escoitar a magnífica charla do escritor leonés, cunha serie de variacións arredor da definición da poesía e un fermoso recitado de varios dos seus poemas, nun rexistro de voz entre albertiniano e nerudiano. Leu versos de “Descripción de la mentira”, “Libro del frío”, “Arden las pérdidas” e “Cecilia”, entre outros libros, con valiosas anotacións que achegaban, se cabe aínda máis, a súa palabra poética.
E foi unha ledicia tamén ver o Liceo ourensán cheo de xente nun acto literario coma este: de seguro axudou a concesión a Gamoneda dun recente Premio Cervantes, pero aínda así amósase que cando se programan actos culturais relevantes, o público responde, en Ourense e en calquera cidade ou vila galega. O poeta, cos seus moitos anos enriba, tivo aínda paciencia para atender os moitos admiradores que lle pedíamos a sinatura dalgún libros: non só asinaba senón que con cada un de nós botaba un pequeno parrafeo de complicidade. Deixou un ronsel de agradecidos lectores dende a súa sinxela bonhomía.

LAS NOCHES LOCAS…

La Región 28 maio
Luis Sepúlveda. O escritor chileno, residente agora en Xixón, Luis Sepúlveda, é un tipo simpático, con ese acento doce e pausado do falar latinoamericano. Demostrouno na charla que deu en Ourense, organizada polo Club Internacional de Prensa (e que tiven a honra de presentar), en defensa dos “idiotas latinoamericanos”, isto é, os escritores críticos co neoliberalismo devoto do deus Mercado. Contounos alí como se fixo escritor. Tiña un amigo no colexio, “el gordito”, que vendía e revendía cousas (acabou sendo Ministro de Economía no goberno Lagos). E estaban apampados cunha profesora nova, a señora Camacho, que gastaba minisaias e xeitos sedutores. O gordito pediulle a Luis que escribira unha noveliña “picante” sobre a profesora para venderlla ós compañeiros. E Sepúlveda escribiu “Las noches locas de la Señora Camacho”, que foi un bestseller no colexio do neno escritor. Cando foron descubertos, o rapaz pasou polo despacho de dirección, pero o castigo foi suave: o director mandouno a colaborar cos seus escritos nunha emisora de radio. E así naceu o escritor de “Un viejo que leía novelas de amor”.
Tamén nos deu Luis Sepúlveda a súa visión sobre a realidade política e económica chilena de hoxe, amosando o seu apoio crítico á presidenta Bachellet: admirada porque ela mesma sufriu a tortura pinochetista (o seu pai foi vítima da ditadura), pero dende unha posición crítica polas grandes presións que sofre no exercicio do goberno, coas mans atadas por unha Constitución que necesita ser renovada. Falou tamén das loitas do pobo mapuche, que el mesmo apoiou moi activamente, contra unha serie de planes industriais que supuñan na práctica un desastre ecolóxico de dimensións xigantescas no seu territorio. Novas que non son de onte: esta mesma semana a prensa informaba da loita do pobo mapuche contra a multinacional Benetton por usurparlles terras das que foron desaloxados os seus avós mediante documentos falsos.

As cámaras que nos vixían. Estamos a chegar a unha sociedade cada vez máis parecida á que debuxan películas e novelas de ciencia-ficción como “Minority Report” ou “1984”. Imaxine vostede á señora que está vendo tan pancha na tele o culebrón da tarde, chorando polas desgrazas e infidelidades dun Carlos Rafael calquera de acento venezolano, e nisto, nunha conexión deportiva, encontra o seu marido brincando nunha praia cunha moza impresionante. Pois máis ou menos iso acaba de suceder en Italia, segundo conta o xornal “La Reppública”: un marido infiel foi descuberto nunha praia coa súa amante ó ser gravado pola cámara dun helicóptero que retransmitía o Giro de Italia e ser recoñecido na pantalla por un familiar. Xa saben, coidado coas omnipresentes cámaras, estamos permanentemente vixiados.

AGORA XA VOTAMOS, QUE FOI O QUE PASOU?

Abro un novo fío para valorar os resultados electorais. O tema ben nos interesa: máis de 300 comentarios en menos de quince días. É chegada a hora (dende as 20 h.) de avaliar os resultados e teñen aquí este foro para facelo e compartir opinións, se así o desexan.

Carta ó meu novo alcalde
Andoliña 29 maio
As eleccións municipais en Galicia consolidan o camiño iniciado nas pasadas autonómicas a favor do cambio político no noso país. Este camiño faise amodiño, de vagar, como se fan as cousas por estes lares. Pero é unha realidade indiscutible: velaí a desaparición do PP no mapa urbano, a perda da Deputación de Lugo, mesmo a baixa de case cen concelleiros nos feudos ourensáns de José Luis Baltar.
Na miña cidade, Ourense, o PP perde o poder despois de moitos anos. Gobernarán, como é lóxico, o Partido Socialista e o BNG en coalición. O medre socialista foi sorprendente, sobre todo porque os nacionalistas estaban antes mellor situados e tiñan moitas esperanzas na candidatura de Alexandre Sánchez Vidal. Pero gobernarán xuntos.
Se entre Francisco Rodríguez e Álex S. Vidal son quen de facer unha xestión honesta e imaxinativa. Se crean novas zonas verdes, amplos parques tan necesarios e espazos de lecer e sociabilidade, sobre todo nos barrios. Se atenden a falta de vivenda protexida e impulsan o emprego xuvenil, poñendo en valor as riquezas naturais da cidade, sobre todo termais. Se apostan pola cultura e polo noso idioma, de seguro terán máis votos, ámbolos dous partidos, dentro de catro anos.

CEN ANOS DE HISTORIA CULTURAL. 1968: NACE VOCES CEIBES.

En maio, nunha xuntanza no Hotel Compostela, nacía oficialmente o grupo Voces Ceibes, nome proposto por Xavier e onde estaban presentes tamén Benedicto, X. Moscoso, A. Conde, Margariña Valderrama e Vicente Araguas (este último foi quen historiou este proceso en Voces Ceibes, Xerais 1991)
A nova do ano foron os conflitos estudantís na Universidade de Santiago (Maio do 68) e o nacemento do grupo Voces Ceibes e da Nova Canción Galega. Tralo recital de Raimon en Compostela (maio 67), un novo concerto celebrado o 26 de abril de 1968, na Facultade de Medicina, daba saída definitiva á NCG: actuaron alí Benedicto, Xavier González del Valle, Guillermo Rojo, Xerardo Moscoso e Vicente Araguas, con letras propias ou dos escritores Alfredo Conde, Celso Emilio Ferreiro, Lois Diéguez, ademais de textos de poemas cataláns e doutras culturas traducidos por Xosé L. Franco Grande, Carlos Casares e Salvador García-Bodaño, etc. En maio, nunha xuntanza no Hotel Compostela, nacía oficialmente o grupo Voces Ceibes, nome proposto por Xavier e onde estaban presentes tamén Benedicto, X. Moscoso, A. Conde, Margariña Valderrama e Vicente Araguas (este último foi quen historiou este proceso en Voces Ceibes, Xerais 1991).
Outros nomes asociados logo á NCG foron Miro Casabella, Andrés Lapique do Barro (a quen se lle prohibe algún concerto), Xoán Rubia, Suso Vaamonde, Jei Noguerol, Luís Emilio Batallán, entre outros. En decembro de 1968 houbo outro concerto, no Cine Capitol de Santiago, presentado por Manuel María e para esa ocasión fixo un fermoso cartel Reimundo Patiño. Ó longo dese ano houbo máis de 13 concertos programados: na A.Cultural de Vigo, no grupo Rumbo de Ourense, en O Facho da Coruña, en O Galo de Santiago, Pontevedra, etc.
Algúns destes encontros foron prohibidos e os seus protagonistas multados, como testemuña o informe da policía que Xan Fraga vén de publicar na revista Grial (n.173): poemas como ‘Vencermos nós’, ‘Loitemos’ ou ‘Carta a Fuco Buxán’ eran aplaudidos e cantados por grupos de mozos (arredor de 300 en cada actuación). Benedicto era multado con mil pesetas por cantar "No al Vietnam" en Pontevedra. Os primeiros discos apareceron da man do selo Edigsa, con Galaxia, e da recén creada Xistral: entre eles Poemas ditos coa súa voz, de Manuel María, e Miro canta as súas cancións, de Miro Casabella. No mundo literario foi tamén ano de bos libros. Aínda que se publicou máis tarde, desa data é o poema ‘Vietnam canto’, de Uxío Novoneyra, que marcou a toda unha xeración. E o polémico libro de Celso Emilio Ferreiro, Viaxe á país dos ananos, que foi recortado pola censura (non se autorizaron os poemas ‘Anaina polo Che’, ‘Proieuto final’ e ‘Contribución ao Plan de Desenrolo’) e provocou un gran debate no que non faltaron voces críticas co poemario (Luís Seoane ou Fernández Ferreiro, por exemplo). No mesmo ano, en Caracas, Celso Emilio editaba as súas Cantigas de escarnio e maldicir, unha das pezas claves da súa poesía satírica. (...)

(O artigo completo)

DA MIÑA NACENCIA COMO LECTOR (1)
(Imaxe: Tetis implorando a Zeus, por Ingres. Museo de Aix-en-Provence)

Lin dende pequeno, con entusiasmo de converso a unha nova relixión, e as miñas lembranzas do neno que fun lendo son pracenteiras e ben fermosas. Como a todos os nenos léronme contos e contáronme historias: difícil relembrar cales eran, pero recordo unha preferencia grande, dende moi noviño, polos contos de terror. Poucos anos despois, unha fermosa colección de contos, que viñan ordenados por nacionalidades (Cuentos Rusos, etc.), creo que de Anaya.
Moi neniño aínda, cando baixaba á casa do tío Exmelin ou cando mos deixaba levar, devoraba os tebeos de todo tipo que el mercaba, comics e historietas (“Hazañas Bélicas”, todos os tebeos tradicionais da época, tamén lembro moi vagamente un personaxe cunha Zarpa metálica ou algo así). E na casa dos meus avós de Ourense, a miña avoa gardaba, dos anos de mocidade da miña tía Olguita, a colección da revista “Chicas”, ben encadernada en tomos. Linos e relinos vinte veces cada un e quizais aí naceu a miña paixón polo cine: copiaba e debuxaba todos os días as caricaturas que viñas coas críticas das estreas do cine clásico: Gary Cooper, Spencer Tracy, Katharine Hepburn, James Dean, Liz Taylor, etc.
Estou falando aínda dun neno moi pequeno, antes do ingreso. O meu pai, que tiña un taller de xoiería na Avda. da Habana, usaba para o seu traballo un “Diccionario Gráfico de Artes y Oficios Artisticos”, Lapoulidt, publicado en Barcelona, J.Montesó editor (gardo aínda un tomo): debullei aqueles catro tomos con paixón gargantuesca, canto aprendín alí da arte, da historia, da mitoloxía, ata da haxiografía (vidas de santos, advocacións das virxes,etc.). E debuxaba todos os deseños, case sen excepción, e clasificaba, e ordenaba (una teima miña de vello). O meu pai usábaos para sacar deles modelos de letras e deseños para gravar nas medallas ou nos arranxos artísticos de pulseiras e xoias varias. As imaxes dese Diccionario irán comigo ata o final dos meus días.
Na miña casa, ata daquela, non había moitos libros. Supoño que os primeiros que entraron foron para favorecer a nosa educación, a miña, a do meu irmán maior e os dous que viñeron detrás. Os meus pais subscribíronse ó “Monitor” de Salvat, a unha Enciclopedia de Ciencias Naturais e, anos despois (1973), á “Gran Enciclopedia Gallega”, que usaba eu case en monopolio e non me avergoña dicir que cheguei a subliñar en moitas ocasións: obra todo o discutible que se queira, pero na que moitos aprendemos moito.
Os meus pais, como digo, facilitaron a nosa educación mercándonos os libros que pedíamos. Moi neno aínda mercáronme unha magnífica Enciclopedia de Fauna, que aínda gardo, en varios tomos, e outra extensa, en oito tomos, de Mitoloxías do mundo, ademais de “Mitología Clásica Ilustrada”, de Otto Seemann (Barcelona, Ed. Vergara): esta aínda está a man, aínda que só sexa pola calidade das reproducións artísticas e o moito que aprendín nela. A primeira edición española é de 1958, cando nacín: mercáronme a quinta edición, 1968, cando eu tiña 10 anos. Rapaz ensoñador e fantasioso, vivía eu máis no mundo de Zeus, Venus e Hércules que na propia realidade. Cando ía á aldea de Ervedelo, ás matanzas ou ás vendimas, o neno ía cos pais e toda a familia a traballar: pouco traballaría, digo eu, pero non calaba un segundo. “Ai, carallo, este vergallán, cantas cousas el sabe...!”, dicía o avó Benxamín, que en paz descanse. E as mulleres rían da miña verborrea infinita e de todos aqueles personaxes mitolóxicos tan raros e ó tempo tan literarios. (Seguiremos con este fío: na seguinte entrega, os meus primeiros libros de carácter estritamente literario).

A Biblia porno.

Pan por Pan 27 maio (Na imaxe, Lilith)

Recollo esta nova dun artigo en “La Vanguardia” de Quim Monzó, un dos mellores articulistas españois. Conta Monzó que as autoridades de Hong Kong censuraron como “indecente” un artigo con preguntas de temática sexual nunha revista estudantil. Periodistas e profesores universitarios reclaman agora que se respecte a liberdade de expresión e dous mil cidadáns fixeron un manifesto pedindo que se clasifique a Biblia como un libro obsceno: que se prohiba ós menores de 18 anos, cun aviso en cuberta do seu carácter pornográfico, e que se venda envolta en plástico transparente. De certo, na Biblia hai adulterios, incestos, violacións, orxías, condutas condutas sexuais heterodoxas, etc. Malia iso, forma parte da nosa civilización e ninguén se escandaliza lendo “O Cantar dos Cantares”. Creo que os protestóns, pois, teñen algo de razón: o caso é que lla dean

A SORTE ESTÁ BOTADA
Andoliña 26 maio (Imaxe: La pudizia velata, Nápoles)

Remata o barullo electoral, os ruídos abusivos na rúa e a retórica dos carteis. As caixas do correo poderán repousar por fin despois dos excesos alimenticios destes días. Chega a hora da reflexión e nunhas horas de pouco valerán as enquisas, nin as fotos de impacto, nin os sorrisos enchoupados nas paredes. Nestas alturas, o único soberano é o electorado é un misterio saber o que pensa este señor.
Que decide o voto da xente? A ideoloxía dos partidos ou o carisma dos candidatos? A estratexia atinada ou non das campañas ou a opinión pública e publicada dende os medios de comunicación? Ou o poder do peto do pantalón? Ninguén o sabe realmente. Presentáronos múltiples modelos de cidades ideais, ó gusto de cadaquén, pero iso tampouco garante ningún éxito: houbo promesas semellantes xa noutras campañas anteriores. Supoño que o quid da cuestión está na palabra credibilidade: oxalá puidésemos esculcar no fondo dos ollos de cada candidato e descubrir así a súa máis auténtica personalidade.
Pero non pasa nada. O mundo segue. Como dicía onte o amigo Monxardín, o luns todos gañarán, todos terán algún argumento para demostrar que as cousas non lles foron tan mal. Todos contentos.

Tempos piadosos...
Na ceremonia da que lles falei no post anterior, os rapaces fixeron unha especie de parodia dun concurso televisivo con fotos antigas de alumnos (dos dous cursos de Bacharelato que remataban) e dos seus profesores. Os que concursaban acertaron esta, pero tiveron que darlle unha pista: "Un profesor que conta moitas anécdotas, ás veces moi divertidas, outras veces para roncar" (máis ou menos, en clave irónica).

COMPRENDERÁS QUÉ SIGNIFICAN AS ITACAS...
(Discurso no IES A Carballeira, 25 maio)

Nos catro ou cinco últimos anos facemos no meu Instituto a tradicional ceremonia de despedida dos alumnos de 2º de Bacharelato. Na mesma hai espazo para discursos dos alumnos/as, do director e dos profesores que lles imparten clase: ata agora tocoume a min sempre e aceptei gustoso. Transcribo agora aquí o que onte mesmo dei lectura e que agradou bastante ós meus compañeiros: quizais non sexa o discurso convencional para a ocasión, tomeime o encargo con bastante liberdade. Como é longo, vai en portada só o inicio: se lles gusta, o resto está accesible nos comentarios.

Onte pola tarde estiven a ver, nese aparato tan marabilloso como prostituído que chamamos televisión, un documental sobre a natureza nos tempos da conquista do Oeste. Nunha das súas primeiras imaxes contemplamos un xigantesco bisonte americano, tombado no chan, a bafexar con toda a súa forza como se estivese asistindo a un dos momentos cruciais do seu existir. E así era, pero non era a súa agonía, senón o nacemento da vida: aos poucos segundos viamos caer daquela tonelada de músculos e peles unha bolsa chea de sangue da que, case de inmediato, saía unha forma viscosa pero recoñecible que, ao pouco, tentaba xa poñerse de pé e empezar a súa andaina polas grandes chairas norteamericanas. Así se inicia a vida, de certo, e non é moi diferente o xeito de nacer de calquera dos bichos que nos movemos por riba do planeta, máis ou menos racionais...
Aínda que, cómpre matizar. Un bisontiño, unha cría dun cervo, un bebé león pode xa, en canto ve alborexar a inmensa luz do sol, poñerse de pé e gozar de certa autonomía por si mesmo. Moitas especies en poucas semanas abandonan mesmo o ubre da nai e dedícanse de inmediato á loita na eterna, cíclica, constante, conquista pola vida. Os seres humanos do noso tempo nacemos rodeados de lámpadas, batas brancas, tecnoloxía avanzada, aparatos de medición de todo tipo: nada debe fallar. Pero facémolo así, porque somos inmensamente febles, sen dúbida, cando nacemos, máis inseguros, máis incertos, máis vulnerables, que a maioría dos nosos compañeiros do mundo animal. E iso tamén debe querer dicir algo: iniciamos unha viaxe, pero non será en solitario. Será unha viaxe acompañada desde os comezos, na que sempre teremos alguén sobre quen reclamar un apoio, un brazo solidario, unha palabra de alento. Vivir, para a especie humana, é inevitablemente un Convivir. Non pagaría a pena se así non fose: ao “último home vivo”, así se titulaba unha vella película de ciencia-ficción apocalíptica, só lle quedaría suicidarse para burlar a anguria do sensentido.

Nacemos, pois, non por propia vontade, pero si cun roteiro camiñado antes por outros, se queredes cun certo destino se a palabra non vos parece moi pretensiosa. O psiquiatra Víctor Frankl, que coñeceu os infernos de Auschwitz e Dachau, dicía que, como no xadrez, na vida non existe a xogada perfecta: “non deberíamos buscar un sentido abstracto á vida, pois cada un ten nela a súa propia misión que cumprir; cada un debe levar a cabo un cometido concreto. Xa que logo nin pode ser reemprazado na súa función, nin a súa vida pode repetirse; a súa tarefa é única como única é a súa oportunidade para instrumentala”. Debería, pois, defenderse unha auténtica biodiversidade (ese concepto que de seguro ben vos explicou Emilia Otero) a favor das persoas; como dicía o gran Antonio Machado, por boca de Juan de Mairena: “Ninguén é máis que ninguén, porque, por moito que valla un home (ou unha muller, podemos engadir), nunca terá valor máis alto que ser un home”, isto é, un ser único, irrepetible, dotado da vontade para facer o máis marabilloso ou o máis execrable. Por iso é tan importante saber cara onde imos: “quen ten algo por qué vivir é capaz de soportar calquera cómo”, de novo en palabras de Víctor Frankl.
(Segue... ... )

En poleiro alleo

Monxardín escribe sobre o que imos escoitar todos o luns 28: todos gañaron (o artigo completo).

E Ferrín reclama, cero que con acerto e xustiza, uns Premios Nacionais de Literatura Galega, apoiados pola Xunta de Galicia: Premios Nacionais de Literatura Galega. Imaxe de Tamara de Lempicka.

(...) Unha parte da vitoria é negar sempre a derrota. E por absurdo que sexa, sempre haberá xente disposta a crer cegamente. ¿Non se suicidaron uns para iren na cola do cometa Hale-Bopp en praza de primeira? ¿Non houbo quen comprou minimotoserras eléctricas de cociña para cortar o pan de comer? A xente estalles disposta a crer calquera cousa que lle digan "os seus". Tanto ten que sexan líderes relixiosos como políticos, mediáticos ou deportivos. A xente necesita crer. Así, pasadomañá, as explicacións máis peregrinas terán o seu corifeo de azaneadores e todos contentos. O PP de aquí, porque gañará en Madrid, aínda que baixe en Galicia. O PSOE gañará, porque mentres o pau vai e ben descansa o lombo e resistiu aparentemente ben feros ataques que de tan indiscriminados, acabaron por aborrecer. O BNG gañará porque manterá os bastións, incrementará votos e seguirá na súa política de diferenciación. (...) (Monxardín)

Pois ben, se un autor galego no pode recibir o Cervantes, nin o Reina Sofía, nin o Príncipe de Asturias, e só con moita sorte (houbo casos, sobre todo de literatura infantil e xuvenil) recibirá un Nacional de Literatura, a Xunta de Galicia, como ocorre co Goberno de Euskadi e coa Generalitat de Cataluña, tería que fundar e conceder premios nacionais galegos de nivel equivalente. E cando digo nivel equivalente estou a decer que o Premio Rosalía de Castro, poñamos por caso, hoxe verdadeiramente inexistente, non podería estar dotado nin con un euro menos ca o Premio Cervantes. (Ferrín)

EIRE

Cando chegou, eu xa tiña 31 anos e andaba en plena campaña electoral, nas autonómicas do 89, a fondo co PSG-EG. Pasou polo hospital case toda a candidatura de compañeiros a felicitarnos, a María e a min. Aquela cousa pequeniña e encantadora, que nin sequera deu a lata polas noites, acabou por converterse nunha moza de case 18 anos que onte rematou o Bacharelato. E como vostedes, ademais de amigos, son case da familia, tómome a liberdade de contarlles que onte ás dúas e media da madrugada (viña da cea e festa de despedida) Eire me contaba, eu aínda medio dormido, que sacara unha media no segundo curso de 9,7 (seis 10 e tres 9) e matrícula de honra. En fin, que a rapaza merece todos os parabéns e na casa hoxe estamos todos moi contentos. Se todo vai ben, dentro duns meses andará por Compostela a empezar os seus estudos de xornalismo (Si, é evidente: ímonos facendo vellos…).

Entre copas (Bieito Iglesias)

El Correo Gallego, "Pan e coitelo", 24 maio 2007

(Un pouco bastante abrumado, case avergoñado, reproduzo este artigo que o amigo, extremadamente xeneroso, Bieito Iglesias, me dedica hoxe en ECG. Creo que son, xunto cun limiar dun libro que me fixera o finado Carlos Casares, as palabras máis amables que sobre min se escribiron nunca. E aí quedan, para compartilas con todos vostedes. Pero a que vai quedar máis contenta co artigo, sen ningunha dúbida, é a miña muller)

Unha mañá destas da ponte das Letras Galegas, desafiei o biruxe das primeiras horas e fun almorzar na praza maior, oficialmente denominada del Caudillo, de Carrión de los Condes, Palencia. Anoto de pasada, antes de seguir co conto, que me opoño ao proxecto da Consellería de Cultura de converter outra volta en laboral a festividade do 17 de maio. Tal efeméride debe continuar como vacacional, polo menos para os escritores en galego, meravigliosas creaturas protagonistas de tan asinalada data. Naquel bar palentino coincidín con homes de pelo en peito (víaselles a pelame e as cadeas douradas con medallas da Virxe porque lucían a camisa parcialmente desabotoada), con señores que trasfegaban ao romper o día copas de coñac e anisete -sol y sombra- ou viño quinado. Só algún pusilánime bebía cervexa con aceno esquivo, pedindo perdón por semellante mariconada. Eran individuos tan alleos á sociedade da información como poidan selo os indios yanomani do estado brasileiro de Roraima.

Sufrín un ataque de envexa porque estar informado non te volve máis feliz. De que me serviu a min saber (por artigo de Alfredo Conde neste diario) da armadilla que lle prepararon ao meu amigo Marcos Valcárcel? Serviu para pórme de malas, pois Marcos foi atraído a unha emisora co achaque de falar de historia cando o que pretendían era encalatralo para que rifase cun adepto do xugo e as frechas. A noticia circula no ciberespazo: "Comunista se niega a debatir con falangista". O meu amigo aturou falanxistas no bacharelato (sádicos profesores de ximnasia e de Formación del Espíritu Nacional), aos seus anos xa está ben libre de ter que rebaixarse en espectáculos circenses de mouros e cristiáns. Por certo que a etiqueta de "comunista" non o retrata con precisión. É galeguista, de esquerdas, historiador rigoroso, orador ameno nas palestras, columnista brillante e boa persoa. Tamén é un tipo máis calmo que O home tranquilo filmado por John Ford. Aínda por riba a súa muller, María, parécese a Maureen O´Hara.

OS POLÍTICOS QUEREN SER XENTE
Andoliña 24 maio (Imaxe: Dona en camisa, A. Derain)

Desta campaña electoral, a diferenza doutras anteriores, deduzo dúas novidades. A primeira, a riqueza de medios que exhiben todos os grandes partidos: os dous que cogobernan no bipartito e o principal da oposición. Todos seguen unhas estratexias xerais que se cualificarían non hai moitos anos como un exceso de electoralismo: ata a contratación, mesmo no BNG, de figurantes mozos para un mitin.
A miña segunda conclusión é que os políticos queren ser xente do común. Verán. Escoitei hoxe na radio este eslogan: “Vota PP, o partido que máis se parece ós galegos”. Creo que vai na liña de flotación daquel “Galego coma ti” que tantos éxitos lle dera noutros tempos a Fraga Iribarne. E os nacionalistas, cando menos en Ourense, o mesmo: levan días a dicir que o seu candidato, Álex, é o máis parecido á xente normal da cidade. Xa o dixo Quintana e repíteo a cotío o propio candidato. E velaí a música deste mesmo grupo: “Xente que camiña...”: por certo, a mellor banda sonora da campaña, da man de Berrogüeto.
Que sucede? Vense os políticos como marcianos doutra galaxia para insistir tanto en que son xente normal? Ou teñen medo do menosprezo que as enquisas reflicten sobre a clase política en xeral?

Guy Môquet, o heroe comunista que eloxia Sarkozy

Dedicáronlle estes días varios artigos, como este en El País.

En La Vanguardia falan hoxe da "memoria roubada" pola instrumentalización política da figura do xove comunista por Sarkozy. Nesa liña publicáronse textos tamén en Libération.

Que pasaría en España se Rajoy reivindicase a memoria de Julián Grimau? Hai manipulación en Francia ou hai que aplaudir cando a dereita se fixa nos mitos da memoria da Resistencia e da esquerda?

Sarkozy e o ‘caso Guy Môquet

Andoliña 25 maio

Pois vaia barullo está a montar Sarkozy, trala súa vitoria electoral en Francia. Primeiro, incorporando como ministros persoas procedentes da esquerda e utilizando como referentes símbolos do pacifismo e do antifascismo como Jaurés e Blum. E agora, instando ós profesores de historia a usar nas aulas a carta de despedida de Guy Môquet, un mozo comunista de dezasete anos fusilado polos nazis. Sarkozy non é nada parvo: xa logrou descolocar os analistas e a opinión pública.Para algúns é un simple oportunista que que cre que é un novo De Gaulle e que está a utilizar o consenso antifascista da historia francesa como un novo mito mobilizador en clave nacionalista. Para outros, é digno de aplauso este recoñecemento da tradición da esquerda. O debate está na prensa francesa. Tamén no meu blog (As uvas na solaina) : alguén lembrou os comezos de Aznar con gabanzas a Manuel Azaña (seica inspirado por Jiménez Losantos!!) e fotografías buscadas con Alberti. Din estes que co tempo Sarkozy amosará a súa verdadeira faciana. Quizais. Pero eu non imaxino a Rajoy reivindicando a memoria de Julián Grimau ou de Durruti: de verdade que non.

Luis Sepúlveda.

Pan por Pan 23 maio (Foto facilitada por Carme Carballo)

Estará hoxe en Auria o escritor chileno Luis Sepúlveda, autor de contos, novelas, obras de teatro, ensaios e guións para cine e radio. Como xornalista coñeceu nos anos 70 a Amazonia Ecuatoriana no marco dunha investigación da UNESCO e alí, entre os indios shuar (mal chamados jíbaros), naceu a novela “Un viejo que leía novelas de amor”, premio Tigre Juan, a sedutora historia de Antonio José Bolívar Proaño despois de convivir cos indios nese mundo virxe que xa non saberemos ver sen os ollos do realismo máxico. Traducida a vinte idiomas, tras desta obra publicáronse moitos outros dos seus títulos, incluídos “Hot Line” e “Diario de un killer sentimental”. Falará nos locais de Caixa Galicia (Xoán XXIII), convidado polo Club Internacional de Prensa, sobre “A importancia de ser un idiota latinoamericano”, nunha charla de seguro tan suxestiva como polémica.

Supoño que as conferencias de Santiago e Ourense foron semellantes, así que aí vai un resume:

Luís Sepúlveda en Santiago, segundo Galicia Hoxe

Un texto ben simpático de Luis Sepúlveda (un anaco só). Por certo, recomendo os seus artigos en Le Monde Diplomatique (accesibles aquí).

Hay monos más caros que otros (15-VIII-2005)
Si un mono de Gibraltar gasta treinta euros anuales en comida, vacunas y veterinarios, ¿por qué el Estado chileno gasta 600 millones de pesos cada año en alimentar, vacunar y asistir veterinariamente a Pinochet? Los monos de Gibraltar roban helados, bolsas de papas fritas, hasta alguna cartera dejada al descuido en el auto, pero ninguno tiene cuentas secretas en los EE.UU o en paraísos fiscales, Tampoco defraudan al fisco con declaraciones fuleras, ni sus monas y monitos forman sociedades para delinquir.
Los ingleses están convencidos de que esos monos sirven para algo, pero ningún chileno puede decir lo mismo de Pinochet. ¿Es justo que ese punga tenga asignados cinco autos con chofer, una ambulancia con médico incluido y 45 empleados que le pelan los plátanos?

En poleiro alleo

(Fotografía: Floris Andrea)

Sobre a in-dependencia (Afonso Monxardín, Galicia Hoxe)

A nostalxia dos reiseñores (Xosé M. Sarille, El Correo Gallego)

Bazofia na TVG (Afonso Álvarez Cáccamo, Faro de Vigo, 21 maio)

Cuba vive unha auténtica revolución sexual (La Vanguardia)

As grandes preguntas.

Andoliña 23 maio

Moito se ten escrito xa sobre o caso Günter Grass e a súa confesión sobre os seus anos de mocidade: ós 17 anos pertenceu ás SS hitlerianas. “Fun seducido por Hitler. Crer nel e na vitoria non cansaba, era facilísimo”, di o escritor alemán nun xornal. Pregúntase agora Grass por que non dubidou. Por que non preguntou por aquel profesor desaparecido ou por aquel compañeiro de clase que era Testemuña de Xehová e nunca máis volveu?

Toda unha xeración foi seducida, sen facer preguntas. Non foi Grass o único: hai unha longa lista de escritores, filósofos, intelectuais, seducidos polo irracionalismo nazi. As preguntas facémolas agora: Carlos Casares escribiu Deus sentado nun sillón azul movido polas mesmas preguntas, despois de coñecer en Alemaña o palacio onde se tomou a decisión final: nin máis nin menos que eliminar toda unha raza, os xudeus, e seis millóns de persoas.

Preguntas que renacen ó ver películas tan maxistrais como O pianista, de Polanski, que repoñen na TVG, baseada en boa parte nas súas lembranzas do gueto de Varsovia cando a persecución nazi: agardo que os mozos de hoxe si se fagan moitas preguntas. Porque, de certo, non temos outro antídoto posible contra a barbarie e a senrazón.

As Idades da Vida

A los periodistas les gusta preguntar a la gente mayor y más sabia qué ha aprendido de la vida. ¿Puedo formularle esa pregunta?
R. Ahora que estoy sola con mi vejez -mi marido durante 47 años murió hace seis-, me encuentro con la sorpresa de que es como una vuelta a la adolescencia, porque lo cuestionas todo y observas cómo reaccionas con los demás y lo que esperas de ellos. He oído un mito precioso de que la vejez es una especie de hermosa meseta de calma y aceptación del mundo, llena de sabiduría. Pues bien, no hay sabiduría en la vejez. Son las mismas viejas preguntas que me hacía a mí misma y a los demás cuando tenía 15 años. Me temo que esa paz de la vejez no me ha llegado.
(Nadine Gordimer, Premio Nobel de Literatura, El País, 20 maio. A entrevista completa)

Cen anos de historia cultural: Casares, García-Bodaño, Neira Vilas (1967)

(Nas fotos, Carlos Casares nos 60 e Tovar nun retrato de Blanco Amor)

Empeza a miña crónica dos Cen Anos... hoxe cunha referencia á gran homenaxe de despedida a Celso Emilio Ferreiro en 1966 (non me colleu o domingo anterior).

Falo logo da estrea de Carlos Casares (Vento ferido) e de Neira Vilas (Camiño Bretemoso) e de Salvador García-Bodaño (Ao pé de cada hora). E doutros libros de Franco Grande, Manuel María, López-Casanova, Antón Tovar (Non) e a edición bilingüe da Longa noite de pedra, de Celso Emilio en El Bardo. // Outros autores do ano foron Ramón Piñeiro, Ferro Couselo, Cunqueiro e Lago González. Del Riego e García-Sabell instaban un comunicado da Academia Galega ó Ministerio de Educación pedindo a introducción do galego no ensino.

Morrían María Mariño, Uxío Carré, Plácido Castro, Peña Novo, Rafael López de Haro e Ángel Romero Lojo. // Outros nomes do ano: Alexandre Finisterre. Arturo Baltar.

Nacía a Auriense e Amigos da Cultura de Pontevedra. E nacía a colección popular "O Moucho", con O Catecismo do labrego. (etc. etc.)

Así vai a campaña (2)

Despois de case 160 mensaxes traio para aquí o fío do debate electoral, que ademais está a punto de caer fóra da páxina a vista do blog. Quedarán, de seguro, cousas que comentar nesta semana que queda ata o 27-M.

Casualidades. (La Región, 21 maio. Foto Greg Gorman)

As casualidades son importantes na vida. Cantas cousas semella que suceden só por casualidade. Ninguén sabe interpretalas con xeito e diso viven quiromantes, videntes e adiviños do futuro. Debe ser unha casualidade, supoño, que Gerardo Conde Roa, Telmo Martín e Enrique Nóvoa teñan que ver, a nivel profesional, co mundo da promoción inmobiliaria. Os tres queren ser alcaldes de tres grandes cidades: Santiago, Pontevedra e Ourense; de feito, Telmo Martín xa foi alcalde da Marbella galega, Sanxenxo, e Nóvoa éo hoxe de Ourense. Por casualidade tamén os tres pertencen ó mesmo grupo político (tamén hai construtores noutras siglas, pero non nas grandes cidades). Se saísen elixidos alcaldes terían que ser moi escrupulosos para delimitar a liña que separa os intereses públicos dos privados no campo do urbanismo. É o problema que teñen as casualidades.

Linguas cruzadas.

Pan por Pan 20 maio. (O debuxo é da surrealista checa Toyen (Marie Cermínova), Praga 1902-París, 1980).

A TVG emitiu onte o documental “Linguas cruzadas”, de María Yáñez e Mónica Ares, que fai unha esculca nos comportamentos sociolingüísticos da primeira xeración da historia que tivo o galego como lingua oficial (os nacidos despois de 1980). O interesante deste traballo é que lle dá a palabra ós propios protagonistas: mozos estudantes de Chantada, A Coruña, Santiago, Bueu, que falan das súas actitudes cara o galego. Dende o apoio total á indiferenza. E aboian todos os prexuízos de sempre: o galego como lingua rural, un idioma só de nacionalistas, etc. O documental só retrata a realidade: despois de 27 anos de autonomía e democracia, as cousas están difíciles para o galego. Hai mozos e mozas concienciados ou que o falan de seu, sen problemas: eles poden facer moito aínda. Veremos qué pasa na seguinte xeración...

Cuestionario Proust
Estimados amigos: hai dúas ou tres semanas fun requirido por amigos e colegas do blogomillo como Arumes e Fíos Invisibles co famoso Cuestionario Proust. Funo atrasando por falta de tempo, pero había que cumprir e aquí está. E custoume, porque isto é máis difícil que facer un libro. Nas preguntas máis persoais, sempre pensas que non vas ser entendido ou que non parecerán respostas auténticas (e dende logo, queren selo). Nas cuestións de afinidades, aínda peor: seleccionar os mellores poetas ou os mellores pintores..., vaia!! Como dicía Carlos Casares, o mellor escritor son polo menos cen ou mil e, ademais, en canto escribes un nome decátaste doutros dous ou tres que quedaron sen poñer e tamén tiñan dereito. Así de inxusto é opinar, disto e de tantas cousas. Pero non quería “escaquearme” e alá vai (sexan vostedes indulxentes).
E transmito a cadea, se non responderon aínda e se lles apetece, a: Fragmentos de Galaxia; Sobre filloas, mel; Dpaso; Modesto Fraga e Moralla.

O principal risco do meu carácter?
Quizais sexa a constancia, o desexo de comunicarme cos demais e unha certa inxenuidade, case infantil, á hora de querer entender o mundo.
A calidade que prefiro nun home?A bondade e a intelixencia, se pode ser en perfecto equilibrio, pero dominando sempre a primeira.
A calidade que desexo nunha muller?As mesmas que nun home.
O que máis aprecio nos meus amigos?Dende sempre busquei xente ó meu arredor que me enriquecera en calquera dos planos da personalidade: os mellores amigos/as son os que máis nos achegan dende a súa empatía e comprensión. Tamén admiro moito o sentido do humor que posúen algunhas persoas e que derraman xenerosamente sobre os demais.
O meu principal defecto? Quizais o ser un pouco disperso, non saber concentrar os esforzos naquelas cousas que son realmente importantes.
A miña ocupación preferida?Pois, ademais de ler e escribir, cousas que fago a cotío, ver cine (moito cine) e tomar unha caña cos amigos ou lendo os xornais pola mañá.
O meu soño de dita? Creo que nunca tiven un soño explícito de dita: contentareime se a vida se segue portando como ata agora.
Cal sería a miña maior desgraza? Obviamente, perder os seres que me importan. E, a un nivel máis egoísta, verme impedido para ter unha vida minimamente digna.
Que quixera ser?No mundo das artes, téñolle unha gran envexa ós músicos: creo que están nunha dimensión diferente ó resto dos creadores e, se vivise outra vida, non me desgustaría dedicarme a transmitir o meu mundo dende a música.
Onde desexaría vivir?Quizais na Florencia do Renacemento, cidade que por certo non coñezo. Ou nalgunha das cortes medievais onde interpretaban os nosos trobadores (se eu pertencese á nobreza, claro; os campesiños non podían gozar de todo iso).
A cor que prefiro? Dende neno tiven sempre querenza polos azuis e verdes, nunca demasiado rechamantes.
A flor que prefiro? Os gladíolos
O paxaro que prefiro? Calquera desas aves tropicais fascinantes ou os mesmos colibrís (pero teño mala conciencia: o meu avó tiña moitos paxariños na casa e, un verán que marchou de vacacións, tivemos que coidarllos o meu irmán e máis eu: cando volveu, morreran a metade deles.
Os meus autores preferidos en prosa?Castelao, Eduardo Blanco Amor, Carlos Casares, Bieito Iglesias, Manuel Rivas, Torrente Ballester, Josep Pla, Cortázar, Vargas Llosa, Borges, Augusto Monterroso, Nabokov, Marguerite Yourcenar, Edgar Allan Poe, Dostoievski, Cervantes, Montaigne, o teatro de Shakespeare, C. S. Lewis.
Os meus poetas preferidos?Rosalía, Álvaro Cunqueiro, Luis Pimentel, Méndez Ferrín, Celso Emilio Ferreiro, Luis Cernuda, José Agustín Goytisolo, San Juan de la Cruz, Joan Salvat-Papasseit, Gil de Biedma, Walt Whitman, Dante Alighieri e Petrarca.
Os meus heroes de ficción? O Principiño, de Saint-Exupèry.
As miñas heroínas de ficción?Carmilla, a protagonista do conto do mesmo nome, de tema vampírico, de Joseph Sheridan Le Fanu.
Os meus compositores preferidos?Do mundo do cine, Dimitri Tiomkin e Nino Rota (“Amarcord”). E da música moderna, sempre van comigo cancións como “Suzanne” de Leonard Cohen ou “Michelle”, dos Beatles.
Os meus pintores predilectos? Imposible facer unha selección. Pero, xoguemos: O Bosco, Brueghel, Leonardo, Caravaggio, Rembrandt, Vermeer, Velázquez, Durero, Turner, Matisse, Goya, W. Bouguereau, Picasso, Van Gogh, Egon Schièle e case todos os expresionistas, Magritte, Miró, Edward Hopper, Francis Bacon, Balthus, Luís Seoane, Laxeiro, Virxilio.
Os meus heroes da vida real? As persoas que foron quen de sobrevivir en situacións difíciles (a xeración dos nosos pais ou dos nosos avós) e fixeron todo o que puideron para que os que viñamos detrás viviramos un pouco mellor e fosemos máis cultos e sensibles.
As miñas heroínas históricas?Todas as grandes escritoras, músicas, pintoras, ensaístas (mulleres) que nos deixaron a súa obra, con enormes dificultades, antes dos tempos máis contemporáneos. E tamén as que non nola deixaron porque quedaron soterradas baixo a pegada dos seus homes ou dos seus fillos.
Os meus nomes favoritos? Sempre me gustaron, vai saber por qué, nomes como Xabier ou Laura. E, por razóns obvias, Eire e María.
Que detesto máis que nada? A maldade, a intolerancia, o desprezo cara os que nada teñen.
Que caracteres históricos desprezo máis? Os que se impuxeron na historia (e hai tantos!!!) cos
elementos que mencionei na resposta anterior.
Que feito militar admiro máis? Ningún. Supoño que hai feitos admirables, no seu significado histórico, pero non creo que gañar algo pola forza da violencia ou do armamento máis poderoso sexa digno de relembrar.
Que reforma admiro máis? A conquista da igualdade xurídica e social polas mulleres e o dereito da educación e saúde para todos/todas.
Que dons naturais quixeras ter? Un maior sentido musical ou a posibilidade de saber tocar ben algún instrumento.
Como me gustaría morrer?Pois, cando me toque por razóns de idade, sen dolor, por qué non, durmindo ou despois de despedirme dos meus seres queridos.
Estado presente do meu espírito? Sereno, tolerante, sempre con gañas de aprender (ese magnífico debuxo de Goya, xa tan velliño: “Aínda aprendo!”).
Feitos que me inspiran máis indulxencia?Eu, dos pecados de cintura para abaixo, nunca opino.
O meu lema?Pasar polo mundo agarimado cos seres que queres, ter os ollos ben abertos para aprender a gozar das mil marabillas que o mundo nos ofrece xenerosamente e facer o menos dano posible.

Luis Sepúlveda
Mércores 23 maio. Centro Sociocultural Fundación Caixa Galicia (Xoán XXIII), Ourense.
Conferencia de Luis Sepúlveda, escritor, xornalista e realizador cinematográfico chileno:
"A importancia de ser un idiota latinoamericano"
Organiza Club Internacional de Prensa.

Jerry Falwell, telepredicador

andoliña 19 maio

Morreu nestes días, sen que a prensa destacase moito a nova, Jerry Falwell, o pastor evanxélico ultraconservador que creou no seu día o movemento Maioría Moral, en 1979, e todo un lobby para apoiar a campaña cara a presidencia de Ronald Reagan. Toda a súa carreira está chea de xoias como esta: para el, o 11-S foi un castigo contra os pagáns e laicistas, enténdase abortistas, feministas, homosexuais e activistas dos dereitos civís. Tamén defendeu o apartheid surafricano e afirmou que a sida era un castigo contra os pecados dos homosexuais.

A cousa viña de vello. Fillo dun alcohólico, formou unha banda xuvenil na súa mocidade antes de converterse en cristián renacido e fundar a súa propia Igrexa en 1956. Opúxose nos 60 ós dereitos dos negros e ó movemento de Martín Luther King. E soubo ver o poder dos novos medios de masas: dende os programas de radio e TV chegou a millóns de norteamericanos ós que lles contaba cousas como que Tinky Winky, un dos personaxes da serie Teletubbies, era en realidade un homosexual escondido.

O seu mérito, por riba desta xeira de disparates, foi crear un discurso ultraconservador que logo acolleu Reagan. Deixou discípulos privilexiados: non só nos Estados Unidos.

As papeletas nos colexios
Monxardín reclama hoxe, en Galicia Hoxe, que só se dean as papeletas electorais nos colexios. Medida que sería moi oportuna, como outras posibles para mellorar o proceso electoral (poden suxerir as que vostedes consideren como máis axeitadas...)

(...) Destas cousas do carrexo dos votos, cóntanse moitas anécdotas. Unha moi simpática dáse como acontecida na Limia. A min xuráronma como certa, como claro, acontece en toda lenda urbana, ou rural neste caso. Outrora foi verosímil, arestora xa non. O caso é que un vello paisano dentro dun autobús de transporte partidario que se está achegando ao colexio electoral, recibe o sobre para votar de mans do encargado... e disimuladamente, botándose para atrás no asento, medio tapando co gabán, entreabre o sobre para guichar no interior... e o axente que o ve, bátelle na man entre autoritario e paternal... "Ei, que fai, oh? ¿Non sabe que o voto é secreto, ou?".

Escravos de Franco.
Pan por Pan 18 maio

Nos últimos días exhibíronse no Centro Simeón de Ourense varias películas centradas na represión dos anos da guerra civil e nos presos políticos condenados a traballos forzosos polo réxime nacido do golpe militar: os chamados escravos de Franco. Vin esoutro día “Los presos del silencio”, sobre os reclusos que construíron obras como a canle de regadío do Guadalquivir para os latifundios andaluces. Nese documental inclúense imaxes do NODO franquista. Imaxes que deitan unha visión moi diferente daqueles castigos: presos cun sorriso bocexado ante unha imaxe da Virxe, que recoñecen as súas culpas e se converten á nova ideoloxía falanxista. Imaxes elementais que sintetizan a estética falanxista: nun deses NODOS vese o brazo dun republicano preso, puño en alto, que pouco a pouco se converte nunha man aberta co saúdo fascista. Si, os franquistas tamén sabían xogar coas metáforas.

En Seoane do Courel, unha ferraría

Chegar ata Seoane do Courel dende Ourense non é doado (tampouco dende Lugo, creo). Hai que ir ata Quiroga e dende alí facer 35 km. que levan case unha hora de viaxe lenta por un vieiro de congostras, curvas interminables, baches continuados, etc. (a volta foi máis levadeira, porque o automóbil xa coñecía o camiño). Pero cando un chega aló, e mesmo xa polo camiño, advirte unha nova dimensión: unha sinfonía de colores e ulidos que poucas fragas poden acumular no noso país. Un auténtico paraíso de silencios e sons perdidos dalgún animal doméstico.
Alí se celebraron onte, en Seoane do Caurel, onde está enterrada a poeta María Mariño, os actos de homenaxe do Día das Letras Galegas. Do contido das intervencións de Méndez Ferrín, Darío Xoán Cabana, Charo Álvarez e Barreiro Fernández dá conta resumida a prensa (ver ligazóns): foron todas entusiastas, por se alguén ten dúbidas (e quizais como resposta a outras visións críticas que non estaban presentes no Caurel).
Tras dun xantar enxebre, con productos naturais do país, fomos convidados, despois dunha longa paseata costa abaixo cara o río Lor (despois houbo que subir e a calor era atafegante, mesmo nesas paisaxes de montaña), a ver unha antiga ferraría (Locay), que conta con 200 anos de vida e está parcialmente restaurada (pola antiga Xunta). Digo parcialmente porque o edificio, todo de lousado, mantense incólume dende as súas orixes: o que se amañou foi parte do entramado industrial interno. Seica é a máis grande de Galicia (maior que as de Taramundi) e paga a pena chegarse aló para vela: fixósenos unha demostración de como funcionaban todos os aparellos para fundir o ferro, todo coa única forza da auga que cae en cachón dende moitos metros de altura e impulsa todos os mecanismos: rodas, fuelles, etc. Ó carón da ferraría hai tamén un enorme muíño en moi bo estado. O noso anfitrión, que nos ensinaba todo con entusiasmo, aproveitou para pedir das autoridades culturais presentes maior apoio para recuperar tan impresionante infraestructura industrial, que podería servir de polo de atracción turística nun paraíso de paisaxes na súa contorna, á beiriña do Lor, o río máis limpo imaxinable naquelas augas. Agardemos que desta visita quede cando menos unha maior atención para estas terras do Caurel (un meu compañeiro de traballo, Xabier López, un dos mellores camiñantes e coñecedores deste país, infórmame que hai unha casa de turismo rural e un fermoso camping máis enriba, que desta non puidemos ver), unha visita necesaria sen dúbida se se supera o problema das comunicacións do que falei antes: quizais por iso foi quen de manterse como un paraíso case intocado.
(Segue en comentarios...)

A crónica dos actos na prensa: El Correo Gallego, La Voz de Galicia, Galicia Hoxe.

En poleiro alleo

As letras e o tesouro dos analfabetos (X.M. Trigo, ECG)
O eterno debate entre galego literario e culto e galego enxebre e popular

Unha entrevista a tres bandas
(Detalle de Ingres)

Creo que xa lles falara da entrevista que me fixo hai unhas semanas Belén Regueira a propósito deste "noso" blog. E que me serviu ademais para estrearme na tecnoloxía do Messenger cunha charla a tres bandas con Belén e con Manuel Bragado. A entrevista xa está publicada en papel (eu ainda non a vin nese formato), no marco do Cultur.Gal, e tamén na rede no enderezo que agora lles dou, por se lles interesa:
http://www.culturagalega.org/i+c/index.php#publicacion

Voces Ceibes.
Andoliña 17 maio

Hai corenta anos nacía a Nova Canción Galega. Exactamente un 9 de maio cun concerto de Raimon no estadio da Residencia de Estudantes de Santiago de Compostela. Presentou aquel encontro o poeta Manuel María, que logo lle dedicou un poema ó músico de Xátiva (“Mensaxe a Raimon”, no libro “Remol”, 1970). Poucos meses despois púñase en marcha todo ese movemento cultural que concentrou nomes como Benedicto, Xavier, Xerardo Moscoso, Guillermo Rojo, Vicente Araguas e unha chea de escritores que fixeron textos para eles (Celso Emilio, Lois Diéguez, Alfredo Conde, etc.). Vicente Araguas contou esa historia no libro “Voces Ceibes” (1991) e agora Xan Fraga acaba de engadirlle un capítulo ben gorentoso cun traballo sobre Voces Ceibes e a censura franquista que aparece no último número de “Grial”.
No noso país, xa o dixen outras veces, non hai aínda moitos estudos sobre os estragos da censura. Nin na literatura nin na música nin noutros campos. Este documento serve para ver a precisión obsesiva do autor do informe ó elaborar estas fichas biográficas e o seguimento polo miúdo de 20 concertos entre 1967 e 1970. E, polo que se ve, non estaban nada mal informados estes “secretas” melómanos ...

Fichas policiais.

Andoliña xoves 17 maio

Son escasos os traballos sobre os estragos da censura na nosa cultura. Por iso é ben interesante o documento policial que recuperou Xan Fraga sobre Voces Ceibes, do que lles falei onte neste recuncho. Recolle información polo miúdo dos 20 concertos celebrados entre 1968 e 1970 por cantantes como Benedicto, Xavier, Xerardo Moscoso ou Miro Casabella e tamén fichas biográficas curiosas. Con datos polo xeral bastante atinados: o policía manexaba as técnicas propias dun xornalista ou dun historiador aínda que con fins nidiamente represivos.
Algúns dos fichados son tachados como "galleguistas filo-marxistas": así Vicente Araguas ou Lois Diéguez. De Celso Emilio Ferreiro, do que se tiña constancia da súa relevancia como poeta, dise expresamente: "Catalogado de siempre galleguista contrario al Movimiento Nacional" e logo acusáselle de escribir, co pseudónimo Arístides Silveira, poemas con "insultos, incluso, al Jefe del Estado español". En cambio, o policía redactor marca distancias coa canción galega "comercial" que facía entón Andrés Dobarro. Quizais máis despistada está esta atribución de Carlos Casares, estudante en Compostela, como un destacado activista "comunista filo-chino".

COMO PODES ACABAR NO YOUTUBE…
Andoliña 16 maio
Hai un par de meses chamáronme dunha televisión local para facerme unha entrevista sobre a represión na guerra civil. Expliqueille ó meu interpelante que había outros especialistas no tema, pero insistiu en que fose eu e finalmente aceptei. Chegado ó estudo da citada TV, sentáronme nunha mesa diante das cámaras ó carón do entrevistador (o que me chamara) e outra persoa na outra beira da mesa. Cando nos presenta descubro que a programada entrevista presentábase como un debate no que eu tería que polemizar cun representante de Falange Española. Sentinme burlado e fixen aceno de marchar, quitando o micrófono e explicando que non era para iso para o que fora chamado. O entrevistador desculpouse e convenceume para facer a entrevista, duns vinte minutos, sobre o tema indicado. Logo de falar, marchei.
E hai un par de semanas un amigo mándame un video de You-Tube reproducindo o inicio da entrevista (non o programa completo). Alfredo Conde fixo onte referencia a este suceso case surrealista no seu artigo diario. O peor do conto é o título co que colgaron o recorte audiovisual: “Comunista se niega a debatir con falangista”. O que algúns chaman xornalismo cheira que apesta ...

En poleiro alleo

Alfredo Conde comenta hoxe a encerrona que me fixeron nunha televisión local, como mostra de ata pode chegar a ousadía dalgúns manipuladores: Todo vale pola audiencia (ECG).

Á súa vez e na mesma casa, Xosé M. Sarille refírese a A. Conde en relación co tema que impregna moitos dos artigos dos dous: o galeguismo e a lingua. Sarille mantén o seu tono crítico habitual coa política lingüística do bipartito (e en ANT insiste sobre a escasa valía poética de María Mariño): Alfredo Conde e a iniciación de El Koala (ECG).

Afonso Monxardín comenta unha vella visita a Londres, cando asistiu a un pleno do Parlamento británico: O día que vin a Ian Paisley (Galicia Hoxe).

E Xavier Alcalá comenta en LVG unha, polo que se ve, interesante, "História do Português".
Ah! E vaia dende aquí a miña noraboa ó amigo Henrique Alvarellos, que nestes días tivo o seu segundo raparigo, de nome Manuel.

Tecnoloxía versus memoria
Andoliña 15 maio. Imaxe de P. Zokosky.

Os xornais publicaron estes días dúas novas diferentes, pero cun fío común: a tecnoloxía e a memoria. Na primeira, anunciábase que a Biblioteca Británica convida o público a crear un arquivo de correos electrónicos, que se irá almacenando ata un millón deles e que se conservarán durante un século (só unha mínima parte poderán ser consultados antes, borrado o remitente). Así se preservará unha parte da nosa historia que os sociólogos do futuro poderán esculcar de vagar, aínda que terán que ler moitas mensaxes intranscendentes polo camiño.
A segunda nova informaba dun programa informático que pode chegar a reconstruír os documentos da antiga República Democrática Alemaña (RDA) pasados polas trituradoras, pero que non deu tempo a queimar: 45 millóns de documentos, nin máis nin menos, e 600 millóns de anacos de arquivos que serán escaneados e ordenados: un traballo infinito de abordarse só con técnicas manuais tradicionais.
Non podemos saber como será a sociedade do futuro: é moi probable que coñeza tecnoloxías hoxe nin sequera imaxinadas. Pero sospeito que aínda daquela a obsesión pola memoria seguirá moi presente: velaí estes dous exemplos de hoxe. Para ben e para mal.