Marcos Valcárcel. por Marina Sánchez Soto
--> LA REGIÓN 21-01-2009

Sempre é fermoso comprobar que se lle adica unha homenaxe a un dos nosos, pois témolos moitos e bós. Que os compoñentes do Pen Clube lle rendan tributo a Marcos Valcárcel é unha idea fantástica, realmente, ben pouco recibe moitas veces esta xente que tanto da, que tanto sabe dar, é o caso deste historiador cultísimo e traballador que sabe dinamizar a vida desta cidade -nada sinxelo por outra parte- sabendo facerse imprescindible cando dalgúns actos culturais se trata. Coñecino un día que Aelga (Asociación de Escritores en Lingua Galega) lle concedía un premio ó escritor Xosé Fernández Ferreiro (autor entre outros de ‘Agosto do 36’ e ‘A saga dun afiador’) alá en Luintra por ter este home nacido alí.

E alí estaba Marcos, sempre apoiando, el que tamén leva sangue da terra afiadora e ben que me alegra o sabelo. Viñemos de volta no seu coche, e foi ese o día que máis falei con él, pero xa lle profesaba unha profunda admiración, polo que ademáis de quedarlle agradecida por traerme de volta, lóxicamente disfrutei da conversa coa que sempre nos deleitan os seres cultos e cultivados.

Benvido sexa ese premio e que veñan máis porque os ten sobradamente merecidos, sexamos ‘xenerosos’ e digo esta palabra porque é unha das que máis repite el cando fai falar á humildade.

Excelente a súa ‘Historia de Ourense’ na que este maxistral mestre nos axuda a descubrir -non a onde imos- pero sí de onde viñemos e eso xa é de agradecer. Un día máis outra columna leva o seu nome, pois repetimos o que xa sabemos: que Marcos Valcárcel é excepcional, e por sorte noso, moi noso.

Bye, bye, Bush
POR ANXO TARRÍO VARELA

O artigo completo

O único que a este cronista lle desgusta e que se repite con excesiva frecuencia en todos os discursos políticos americanos é a invocación á instancia divina, a ese Deus improbábel que permite tantas traxedias e non cercena as mans dos que someten o mundo en beneficio propio. Mesmo como ocorreu con Íngrid Betancourt, que nada máis ser liberada do secuestro ao que a someteron cruelmente as FARC comezou cunha serie de invocacións á Virxe de Fátima e cousas así que fan desconfiar. Ese Deus que tanto lles serve aos políticos para un rachado como para un descosido, xustificando, neste caso, tanto a pésima xestión do presidente saínte, G.W. Bush, como os máis que previsíbeis fallos do entrante, Obama, pois todo será vontade de Deus. Polo de pronto, Obama invitou á cerimonia da súa toma de posesión como presidente ao seu amigo o pastor Rick Warren, coñecido inimigo das unións de parella homosexual e, xa que logo, defensor dunha discriminación equivalente á que sufriron os negros en América até agora.
A ver cando desaparece Deus do consello asesor dos políticos e se limita a consolar aos seus pobres seguidores.

A hora decisiva
aNDOLIÑA 21-1-09

Onte foi un gran día para o mundo: foise do poder dun dos Estados máis poderosos o señor Bush, un dos políticos que xerou máis odios ó longo de todo o planeta. A maioría das persoas que asistían en Wáshington á toma de posesión de Obama de seguro respiraron aliviadas desexando o final da política das mentiras que quixeron xustificar guerras. Os Estados Unidos poden empezar xa a loitar por recuperar unha outra imaxe no concerto das nacións.Barak Obama apelou onte a conquistar a esperanza contra o medo. Disque un mozo de 27 anos lle prepara os discursos: dende logo respiran o entusiasmo e a coraxe da mocidade.
Pero Obama falou xa como home de Estado, chamando ó esforzo de todos os cidadáns do seu país contra a crise. Alguén dixo que daba a imaxe dun home tranquilo en medio dunha treboada. Agardemos que agora non defraude a xigantesca enerxía colectiva que recolleron as cámaras de televisión. Ante o frío perfil de Bush, Obama afirmou que a seguridade non pode sacrificar a liberdade. Que peche xa a base de Guantánamo e borre o seu país da ignominiosa lista de Estados que practican a tortura. Sequera sexa pola memoria de Rosa Parks e Martin Luther King.

Un discurso de talla.
Unha treboada de enerxía colectiva en Washington.
Que non nos defraude.

A estrea de Obama, de XULIO RÍOS, Galicia Hoxe 20-1-09

Por outra parte, as declaracións de Hillary Clinton ante o Comité de Relacións Exteriores do Senado, auguran un cambio de rumbo, cando menos nas formas, asegurando que a forza militar será usada unicamente como "derradeiro recurso". A reivindicación dunha diplomacia intelixente resulta dos fracasos da ausencia de diplomacia e de intelixencia, da marxinación de principios mínimos e do exceso de soberbia fronte a propios e estraños. A dirección que tomará a política exterior de Obama, pese a todo, segue a ser unha incógnita, aínda que estas declaracións, o perfil dos nomes que se barallan para acompañar á titular da Secretaría de Estado e as reiteradas alusións e coqueteos con certo centrismo deixan atrás a orixinalidade prometida durante a campaña electoral. Chegou a hora do realismo.

Ós que deteñen a súa mirada en nós.
Graciñas, grazas... outra vez.

(Ós outros mellores 2008, parabéns).

Fervenzas Literarias :

Tras case un mes de votacións e con case o dobre de participantes que na edición do pasado ano, xa están dispoñibles os resultados de O mellor do 2008. Queremos dar as grazas a todos e a todas os que participaron nesta enquisa e os nosos parabéns aos gañadores.
O mellor do 2008 segundo os lectores:
Mellor libro de narrativa adultos do ano: Festina lente (Xerais) de Marcos S. Calveiro.
Mellor libro de poesía adultos do ano: construcións (Positivas) de Eduardo Estévez.
Mellor libro de ensaio adultos do ano: Os Grouchos (Xerais) de Manuel O'Rivas.
Mellor libro para adultos traducido ao galego do ano: Lolita (Faktoría K) de Vladimir Nabokov.
Mellor libro xuvenil do ano: O libro das viaxes imaxinarias (Xerais) de Xabier P. Docampo.
Mellor libro infantil do ano: Das novas cousas de Ramón Lamote (Galaxia) de Paco Martín.
Mellor libro infantil e xuvenil traducido ao galego do ano: Un casoiro ben mal amañado (Sotelo Blanco) de Bali Rai.
Autor/a do ano: Marcos S. Calveiro.
Mellor ilustrador/a do ano: Xosé Cobas.
Mellor portada adultos do ano: Pan e coitelo (Galaxia).
Mellor portada infantil/xuvenil do ano: O libro das viaxes imaxinarias (Xerais).
Mellor editorial do ano: Xerais.
Mellor crítico/a literario do ano: Ramón Nicolás.
Mellor iniciativa literaria do ano: Cultur.gal
O mellor acontecido no 2008: Premios Nacionais/Recoñecemento a Xusto Beramendi e a Agustín Fernández Paz.
O peor acontecido no 2008: Consellería de Cultura e Deporte.
Mellor libraría: Libraría Arenas (A Coruña).
Mellor medio de comunicación: Diario Cultural de CRTVG.
Mellor blog: As uvas na solaina.

Fagan xogo. Gaña a Banca.
Alfonso Vázquez Monxardín.
La Región 17-01-2009.

Deus me libre de pensar que a banca é unha ONG. Sei ben que é un lexítimo negocio de movemento de diñeiro. Diría máis, en conxunto é sumamente beneficioso sobre todo para os que vivimos dun soldo e non temos cartos nin recursos para comprar vivenda ‘de golpe’. Así eles empréstannos unha cantidade que por outras vías sería imposible de conseguir, e pouco e pouco devolvemos esa cantidade. E como non se trata dunha ONG, a cantidade a pagar, máis ou menos, dóbrase, pero a pagar en vinte e cinco ou trinta anos. Claro que son un pouco pillabáns e aos inxénuos que crían que dun soldo se podían facer chalets de tres pisos, ou que ‘todo o mundo’ tiña igual ‘dereito’ a ir a Cancún ou compar un Audi A-6, pois tamén lle daban polo gusto e lles emprestaban canto pedían. E agora pasa o que pasa: as vacas máis que fracas andan anoréxicas, e algunha xente non dá pagado. Pero a responsabilidade, meus señores, é, fundamentalmente, da imprudencia do que asinou feliz despois de facer as contas do gran capitán. Que non bote balóns fóra e diga que o enganaron, pois hai que ler e non soñar antes de botar unha sinatura ao pé dun contrato. A banca, insisto, non é unha ONG, aínda que as caixas non debían andar moi lonxe.

Como ven, non son nada radical nos meus planteamentos sobre o tinglado financieiro. Pero todo ten un límite. Primeiro foi o redondeo á alza que me fixo por unha centésima pagar ¼ de punto máis de intereses durante anos ata que, loxicamente, prohibiron o abuso. E agora acabo de levar outra sorpresa desagradable. Tócame, como a moitos, renovación de tipos o día primeiro do ano. E independentemente do que digan na tele, conforme a vir de tempo de comerotas, vou ter a principios de ano un tipo máis groso. ¿Que está baixando o Euribor? Ja. Moito conto. Como nos papeis din que as renovacións se fan tendo en conta o último tipo publicado no BOE o 1 do mes anterior ao comezo da nova etapa, pois seica aplican, se algúen non o remedia, o tipo do mes de outubro! Flipo. Ata agora, tempos de subidas e baixadas suaves, esa diferenza dun mes a outro non se notaba moito e non tiña moito sentido estar cismando con decimiñas e media ducia de euros ao mes. Pero no medio desta crise financeira da que eu, xúrolles, non son responsable, estamos falando de 2 puntos enteiros. Ou sexa en vez de pagar un 3,74, pagar un 5,74, o que se un o multiplica polos millóns -de pesetas, claro- que debe e divide por doce meses, pois dá unha pastiña. Se lles permiten este golfería (a diferencia enorme do prezo do diñeiro e que cobrarían por el) cousa que pode e debe impedir o goberno, a banca que nunca perde, faría unha caixa grandísima a custa desta nova clase social maioritaria no tránsito de milenio que somos os hipotecados. Podería Marx (non sei se don Groucho ou don Carlos), anovar o berro e dicir ‘hipotecados do mundo, unídevos’. Ou doutra maneira: Agradecémoslles que nos deixaran os cartiños, pero non nos metan os dedos nos ollos, por favor.

Pan por pan.
La Region 16-01-2009.

Modelos. Cando estamos aínda empezando a albiscar o que supón a crise económica e financeira, é obvio que hai que reflexionar e cambiar de modelo. A crise afecta xa ás potencias emerxentes como China e Brasil e as súas consecuencias no Terceiro Mundo serán desoladoras. O mundo non é un chicle que se poida estirar ata o infinito sen rachar. Os recursos son limitados e empeñámonos en camiñar cara un desenvolvemento sen límites. Págao a natureza, o medio ambiente, en forma de contaminación, cambio climático, extinción de especies Hai que limitar os excesos da globalización, crear cidades de tamaño medio e recursos e enerxías sostibles, revalorizar o mundo rural e producir sen tóxicos nin pesticidas, causantes logo de enfermidades ambientais que non somos quen de controlar. Non o debemos facer moi ben, á vista dos resultados. Deámoslle unha oportunidade ás xeracións que veñen detrás.
(Na imaxe pedras erosionadas, As Cíes)

En marcha a segunda edición

En pouco máis dun mes creo que a primeira edición xa está case esgotada. Só a libraría Torga de Ourense seica vendeu máis de catrocentos exemplares.

De feito, xa está en marcha a segunda edición. E eu alégrome por moitos motivos.

A riqueza erótica da lingua

A NOSA TERRA 15.01.2009. Imaxe: Brancusi.

"Se non imos todos xuntos, imos ó carallo”, dixo hai anos un moi relevante político galego nun recente acto electoral. A anécdota de Fraga lembroume a riqueza polisémica deste concepto na nosa lingua, desde tempos ben antigos: o noso trobador medieval Fernando Esquío xa xogou no seu día, nunha das súas cantigas satíricas, coa diferenza entre estar “encaralhado” (potente sexualmente) ou “escaralhado” (impotente), dúas cousas ben distintas só con cambiar unha letra, como sabía o frade protagonista do poema, ao que lle chegaban a parir tres mulleres nun día “e outras muytas prenhadas que ten...”. Os poetas medievais usaron derivados tan transparentes como “caralhote” e “caralho francés” ou “caralho de mesa”, curiosos artefactos estes últimos que nos revelan que a modernización tecnolóxica no erotismo ten moitos séculos enriba.
A familia semántica do concepto citado é aínda maior: hai que engadir , entre outras, formas como “ben”, “cavalo”, “peón”, “pisso” e “rabo”, citadas todas na magnífica “Antoloxía de poesía obscena dos trobadores” de X. Bieito Arias Freixedo (Positivas, 1993). Son as cousas da riqueza do idioma. Só queda por saber qué políticos van saír da próxima liorta electoral, aló polo 1 de marzo, “encaralhados” e cales quedarán “escaralhados”... Ós segundos pódelles servir de consolo o saber que todo está inventado hai xa moito tempo. Entre as primeiras películas gravadas na historia do cine hai xa cintas eróticas ou pornográficas: seica cando as actrices eran negras, nin sequera actuaba a censura porque non se consideraban como seres humanos. En todo caso, a nosa cultura ten unha riqueza no potencial erótico da súa lingua que non debe ser desprezada.

Entrevista en XORNAL DE GALICIA, 15-1-09
Marcos Valcárcel: "A vida cultural galega venceu as dificultades"
O escritor e historiador é un dos maiores expertos actuais na cultura galega dos primeiros anos do século XX.
A literatura e o teatro, como dixo hai anos Méndez Ferrín, son campos nos que ha nación xa existe.

A. Losada / XORNAL.COM I A Coruña.- Marcos Valcárcel (Ourense, 1958), é un dos maiores expertos actuais na cultura galega dos primeiros anos do século XX, e un intelectual galeguista á vella usanza, erudito e oteriano. Colabora en prensa dende hai máis de 30 anos e dende hai tres mantén un dos blogs en galego máis visitados, As uvas na solaina. Antonte, levou a sorpresa de recibir o Premio PEN 2009 outorgado pola sección galega do International PEN Club de escritores, pola súa labor a prol da liberdade de expresión e da difusión cultural, o mesmo galardón que na anterior edición –en 2007– gañaron Isaac Díaz Pardo e Francisco Fernández del Riego.
Texto completo da entrevista

Xoias do Prado.

PAN POR PAN xoves 15 xaneiro 2009

Lembro que para preparar os exames de Arte en Compostela os alumnos tiñamos daquela que formar equipos de peso para carrexar os voluminosos tomos do “Summa Artis” ata a fotocopiadora. Ou copiar en bocexos improvisados as filminas que pasaba o profesor. Lembro isto ó coñecer o proxecto argallado entre Google e o Museo do Prado para expoñer dende Internet, en altísima resolución 14 pezas imprescindibles da gran pinacoteca española: entre eles obras de Van der Weyden, o Bosco, Velázquez, Goya ou o Greco. Grazas a este prodixio tecnolóxico podemos achegarnos a esas pezas cunha precisión que nin sequera puideron soñar os propios autores das mesmas. Mesmo descubrir os defectos artísticos, se os houbese, aínda que esta expresión é pouco axeitada para falar dos grandes xenios das artes. Benvida sexa esta revolución tecnolóxica que liberará ós alumnos de hoxe de cargar co “Summa Artis”.

O embaixador en Tel Aviv
XOSÉ M. SARILLE, ECG. 13-1-09

Sobre o xenocidio israelí na franxa de Gaza dixo Rodríguez Zapatero: "Algúns non se mollan, nós si". Esta afirmación encerra dúas mensaxes. A primeira é que declarar contra Israel ten consecuencias indesexadas, aínda que o seu exército estea aniquilando nenos e anciáns con bombas de fósforo, e aínda que a declaración proceda dun estado relativamente forte no escenario mundial. A segunda é que fronte á indiferenza dos estadistas europeos Zapatero considera moi útil dicir iso nun mitin, mentres o ministro de exteriores suaviza ante Israel esas palabras, que só son palabras e que polo tanto lévaas o vento.
(O artigo completo)

Fraseoloxía.

PAN POR PAN mércores 14-1-09

Imaxe de Ghirlandaio

Moito é o que se ten feito nos últimos anos, no plano científico, no estudo do noso idioma. Un exemplo concreto: a fraseoloxía e os ditos populares. O Centro Ramón Piñeiro publicou 15 volumes especializados nese tema, todos de alto nivel. Entre eles, vén de publicarse o número 10 dos “Cadernos de Fraseoloxía Galega”, que dirixe con xeito Xesús Ferro Ruibal. Contén uns 24 artigos de interese. Mona Noueshi, profesora da Universidade do Cairo, fai un estudo comparativo dos grandes pícaros nas anécdotas e modismos alemáns e árabes. A profesora Angelika Menaker esculca nas funcións da cor verde nas unidades fraseolóxicas españolas, húngaras e alemás, outro traballo que abre fiestras a outras culturas. E o amigo Ferro, pola súa banda, recupera o Refraneiro de Grou (Lobios), que no seu día axuntara o benquerido Bieito Fernandes do Palheiro, aquel gran galeguista de cabeza e corazón.

Duplicado Monxardín

Vexan pois, o ollo cadrado, La Región 13-1-09

Falando con propiedade, Galicia Hoxe 13-1-09

Fírgoas. Abrindo o disco duro
Marcos Valcárcel, La Región 12-01-2009



Gustaríame encontrar a tecla que abre o disco duro e dende aí ir sacando, de vagariño, as lembranzas esquecidas da miña infancia. Pero non é tan doado. Para empezar, imos con algunhas anécdotas escolares da infancia que mesmo lles teño contado a algúns alumnos. Eles, dende o que coñecen hoxe e o que viviron, raramente poden crer que pasaban estas cousas. E non hai tantos anos. Ou si.Colexio Pilar. Da miña etapa infantil, un dos colexios que tivo maior pouso na miña vida, para ben ou para mal, foi o Colexio Pilar, que estaba no Parque de San Lázaro, ó carón do edificio sindical. Saiamos a xogar ó recreo ó propio Parque. A dona era unha muller que levaba ese nome e o seu marido chamábase Rubén, profesor de francés: polo que lembro este me quería ben. Isto foi antes do Ingreso, un ou dous anos antes. O colexio seguía as pautas represivas da época: era habitual castigarnos, cando nos portabamos mal deixándonos pechados, ás escuras, de pé e con varios libros en cada man, cos brazos en cruz. A profesora marchaba e quedabamos caladiños, ás escuras.
(O artigo completo)

GRACIÑAS DE NOVO
(boa parte deste premio é tamén para compartir con vostedes, amigos/as da solaina)

Montaxe fotográfica, humorística, de Xulio Outumuro

VIEIROS (publicado tamén en gznazón.com)
RECOÑECEMENTO. Marcos Valcárcel, premio do PEN clube
O acto de entrega será en Compostela coincidindo coa presentación do libro de homenaxe que varios amigos do escritor están a elaborar.
Redacción - 16:30 13/01/2009

O escritor e historiador Marcos Valcárcel foi galardoado co Premio P.E.N. Galiza 2009, segundo fixo público a sección galega deste clube internacional de escritores. O premio destaca a unha personalidade da literatura galega que teña despuntado na defensa dos dereitos de expresión e de opinión recollidos na Carta Fundacional do International P.E.N. O galardón, que non ten dotación económica, consiste nunha peza artística “única e irrepetíbel” dun artista galego. Está previsto que o acto de entrega se celebre en Compostela coincidindo, de ser posíbel, coa presentación do libro de homenaxe que varios amigos de Marcos Valcárcel están a elaborar.

O xurado do PEN Galicia 2009 reuniuse onte e decidiu, por unanimidade, entregarlle o premio ao dito escritor e escultor. O xurado estaba integrado por Luís González Tosar, Gonzalo Navaza Blanco, Mª do Camiño Noia Campos, Marilar Aleixandre, Bieito Iglesias, Xesús Fraga e Xabier Castro Martínez. Segundo apuntaron, Valcárcel foi seleccionado pola súa defensa da liberdade de expresión e de opinión a través do blog As uvas na solaina.Neste sentido, o xurado tivo tamén en conta o traballo desenvolvido polo galardoado na cidade de Ourense e en todo o país a prol dunha maior promoción e difusión da literatura galega. Os membros do xurado tamén quixeron salientar que a figura do profesor Marcos Valcárcel, xa que "constitúe un exemplo de compromiso coas letras galegas e moi especialmente na proxección e difusión exterior dos autores ourensáns", afirmaron.

Reseñas prensa 14-01-2009 :
La Región.
Galicia Hoxe.
La Voz de Galicia.

El Correo Gallego (Cadro de honra)

Violencia cotiá.

PAN POR PAN martes 13-1-09

Imaxe de Claudia Böhm

Un sicario entra nun hospital de Madrid e asasina a tiros a un narco colombiano alí ingresado. Nunha discoteca de Madrid, de novo problemas con porteiros, un tiroteo e dous mortos. Dous vixiantes de tranvía de Barcelona reducen a golpes no chan a un discapacitado psíquico que non lles entregaba o seu bono de viaxe. Son mostras de violencia cotiá, con matices. Nun caso, importación do estilo expeditivo do mundo da droga en México ou Colombia. No caso da discoteca, polo que se sabe, loitas de poder de bandas mafiosas chegadas de países do Este para controlar o mercado da noite, coa droga polo medio tamén. No último caso, a estupidez duns servidores públicos ós que se lles soben os fumes ó vestir o uniforme. O poder do diñeiro, a ruín chulería de mandar. Di un proverbio chino que a violencia é o refuxio das mentes pequenas. E tamén o último refuxio do incompetente, engade Isaac Asimov.

Alucinante ...

Mándame Monxardín a imaxe da que fala nun artigo máis abaixo, O OLLO CUADRADO. Hai que velo para crelo.

A MIRADA RETIDA
RETRATO NA ESCOLA
Marcos Valcárcel

Encántame esta foto. Agasallouma Javier Martínez Randulfe hai uns meses, sabedor da miña devoción por “Ben-Cho-Shey”. É unha aula do Colexio Concepción Arenal cando o dirixía don Ángel. A don Ángel encontreino eu varias veces nos xornais da preguerra, sempre defendendo con firmeza a liña do galeguismo católico que el profesaba. A foto podería ser dos primeiros anos 70 ou un pouco antes: ampliada no ordenador recoñécense ó fondo algúns libros de texto cos símbolos franquistas habituais nesa época. Detéñome na imaxe ampliada e vexo que se pode distinguir ata o máis mínimo aceno dos rapaciños e das cativas que sentan nos pupitres: danme gañas de empezar unha novela na que o primeiro capítulo sería o retrato físico e psicolóxico destes picariños. Quizais vostede, amable lector ou lectura, sexa un deles. Aquel día faláballes Xosé Ramón e Fernández Oxea, mestre de mestres. De que lles falaría, dalgún escritor do Día das Letras Galegas? Eu non sei o título da conferencia, pero sei que aquel día “Ben Cho Shey” falou do amor ó país e á nosa cultura, do respecto polo noso idioma e os nosos topónimos, da dignidade das xentes labregas.

Outra visita (dos meus alumnos/as)

O xoves pasado viñeron visitarme varios exalumnos do IES A Carballeira. Todos moi boa xente: Laura Blanco, Ada Ndong, Luís Jesús Iglesias, Fátima e Adrián Laso. Laura anda por Lleida facendo Medicina e xa responde en catalán nos exames. Ada estuda Terapia Ocupacional en Burgos. As dúas, boas estudantes, están contentas e teñen unha vida por diante chea de potencialidades. Como a teñen Jesús, Adrián e Fátima que seguen na Carballeira e agardo que este ano conxuguen a sorte e os esforzos necesarios para rematar o 2º de Bacharelato.
Foi unha xornada moi agradable, lembrando anécdotas e amigos comúns. Contáronme que en Historia o amigo Xabier López lles mandou ler a miña Historia de Ourense, agradezo o xesto.

Como por este blog veñen de cando en vez compañeiros profesores/as, aproveito para dicirlles que estes mozos/as son unha xoia, falo sobre todo do plano humano, e que lles boten unha man nas avaliacións (e non ó pescozo). E para corresponder ós agasallos que me trouxeron, eu só podo agasallalos agora con este fermosísimo poema que José Agustín Goytisolo escribiu para a súa filla Julia. Que o lean como un mantra oriental nos momentos difíciles:

Hija mía es mejor vivir
Con la alegría de los hombres
Que llorar ante el muro ciego.

Te sentirás acorralada
Te sentirás perdida o sola
Tal vez querrás no haber nacido.

Un hombre solo una mujer
Así tomados de uno en uno
Son como polvo no son nada.

Tu destino está en los demás
Tu futuro es tu propia vida
Tu dignidad es la de todos.

Otros esperan que resistas
Que les ayude tu alegría
Tu canción entre sus canciones

Nunca te entregues ni te apartes
Junto al camino nunca digas
No puedo más y aquí me quedo.

La vida es bella tú verás
Como a pesar de los pesares
Tendrás amor, tendrás amigos.

Perdóname no sé decirte
Nada más pero tú comprende
Que yo aún estoy en el camino.

Hai moitos mundos (vía Carlos F. Varela)

Parécenme unhas fotografías moi boas e unha reportaxe aínda mellor. Ten moitas utilidades educativas: dá a coñecer outros mundos mundos, sitúa o noso nun contexto tantas veces ignorado e, en fin, pode promover variadas reflexións e valores positivos. Tamén serve para aprender inglés. Mágoa que co meu limitadísimo inglés só dea pillado un pouco do que din os protagonistas(cunha magnífica dicción), que presentan as súas vidas e fogares. Non deixes de picar e probalo.
Trátase da páxina http://www.theplaceswelive.com/, que hoxe recomendavisitar o suplemento Ciberpaís do diario El País.Unha aperta.

Un libro moi recomendable

(eu téñoo nunha vella edición de Plaza Janés)

Yourcenar abre os ollos.
M.MONTIEL/EFE. Galicia Hoxe 10-1-09.
Considerada a gran dama das letras francesas, Marguerite Yourcenar alcanzou o éxito editorial con Memorias de Adriano, pero foi unha gran descoñecida ata que abriu o seu pensamento ao xornalista Matthieu Galey, nunha serie de entrevistas que deron como resultado o libro Cos ollos abertos, que vén agora de publicarse coa editorial Plataforma e onde se recompila a esencia do pensamento de Yourcenar a través das preguntas que Galey, lle foi facendo ao longo do tempo e en diferentes momentos.
Así, a primeira muller que entrou na Academia francesa, aparece espida neste libro a súa alma e o seu pensamento, mediante conversas e longos monólogos, para falar, entre outras cousas, da súa escritura e dos seus autores favoritos, ou da importancia de Adriano.
Tamén reflexiona sobre a súa infancia, o feminismo, o medio, o amor aos animais, a relixión, o racismo, o aborto ou a política, ou sobre o complexo de vivir. ­Toda unha lección de vida impartida por esta autora complexa e sen prexuízos e que aseguraba que lle gustaría chegar á morte "cos ollos abertos", entendidos como "con pleno coñecemento da experiencia".

Antón Baamonde
Hai un par de meses o amigo Antón Baamonde estreou blog en O Café na Trincheira.
Di, como sempre, cousas sensatas. Velaí:

Vaia por diante que me conto entre aqueles que son favorables á existencia do estado de Israel e que xulgan que a existencia dese estado constitúe unha salvagarda para o pobo xudeu: para que non se repita a shoah e o exterminio. Pero a invocación do propio sufrimento acumulado non xustifica o sufrimento causado a vítimas inocentes, que foron desposuídas da súa terra, obrigadas a escoller entre o exilio ou a submisión aos seus novos amos. Só haberá paz en Oriente próximo se Palestina e Israel se recoñecen o un ao outro. Dous estados en Harmonía. Esa é a utopía sen a que veremos a guerra sucederse xeración tras xeración.
Pero non é esta a visión que alimenta hoxe Israel. O que busca o estado xudeu é mostrar a súa supremacía absoluta, demostrar que a derrota que lle foi infrinxida no Líbano por Hezbolá non tornará a suceder. O que Israel busca a través do exercicio do terror indiscriminado é mostrarlle aos palestinos que non teñen máis camiño que someterse aos seus ditados dunha vez e para sempre. É unha visión totalitaria que eles adornan co prestixio do realismo político.

O ollo cuadrado
Afonso Vázquez-Monxardín
La Región 10-01-2009

Non lles é cousa de filosofía budista ou orientalizante, nin sequera unha evolución máis alá do triángulo co ollo que representa ao deus dos cristiáns.
É só unha lembranza de paseo vagantío de mañá de primeiro de xaneiro ao pé do río, dunha tolada que chegou a figurar nos papeis, ser debuxada e pintada, e felizmente, nunca executada. Non lles minto, que está publicada polo Ministerio de Obras Públicas ou como se chamase no momento, contra 1972, nun libro propagandístico a toda cor sobre as vías de penetración comunmente chamadas logo e dunha forma máis respectuosa para nós, accesos a Galicia. A pintura -logo virían as infografías que non se distinguen case da realidade- aparece a dobre páxina e toda cor. Meu pai ten o libro.
Pois xa naquel deseño inicial para conectar a nova ponte do Ribeiriño -e o tráfico de Madrid-Vigo- coas estradas de Ponferrada e Monforte, estaba planificada a vía que vai hoxe a carón do río e que supón unha navallada á conexión da cidade dos humanos co río das persoas e dos peixes.
Por certo non sei se sería técnicamente posible enterrala, como as vías que circulan a carón do Sena, polo menos en parte para estender o parque Miño ata o pé do río, pero ese é outro conto.
Naquel bosquexo inicial, que debería ter os seus valedores porque tomara ese estado superior de libro, figuraba a disparatadísima idea de desfacer a ponte romana na súa parte de Ourense e reedificala convertindo o ollo redondo por onde pasa hoxe a tal vía, nun ollo cuadrado moito máis ancho.O sentido común dos técnicos ourensáns que tiñan algo que ver co choio, e supoño que tamén dos políticos da cidade do momento, impediu o desaguisado sen necesidade de mobilización cidadá nin farrapo de gaita, pois efectuouse un oportuno aborto terapéutico da idea en fase preembrionaria. Hoxe, por sorte, é só unha imaxe para a antoloxía do disparate. Estou seguro que se publicase este artigo e a foto o día 28 de decembro, todos pensarían que se trataba dunha inocentada. Pero non. Ás veces triunfa o sentido común, sen nós sabelo.

Ribadelago

pan por pan 10-1-09

Foto de Mauro A. Fuentes

A pouco máis de hora e pico da nosa cidade, xa na provincia de Zamora, os galegos temos moi perto unha marabilla natural que moitos aínda non coñecen: o fermosísimo lago de Sanabria e toda a súa contorna natural. Cantos paseos teño eu dado por eses lugares! Onte cumpríronse 50 anos da catástrofe de Ribadelago Vello: o 9 de xaneiro de 1959 o pobo de Ribadelago foi arrasado por oito millóns de metros cúbicos de auga procedentes da rotura da presa de Vega de Tera. A construción da presa tiña deficiencias que anunciaban o que logo veu. Dos cincocentos habitantes do pobo morreron 144, pero só se recuperaron 28 cor pos. Morreron familias completas e os buzos non tiñan medios para rescatar os corpos do fondo do lago. A prensa falou pouco do suceso, como doutras grandes traxedias do franquismo. O ditador acudiu logo, iso si, a inaugurar un novo pobo que se chamou, qué cousa curiosa, Ribadelago de Franco.

caderno aberto, GALICIA HOXE 9-1-09
MIGUEL ANXO FERNÁN VELLO
Exotismo histórico
José María Aznar, sempre tan expresivo e membro de honor da confraría O Falar non ten Cancelas, cualificou a vitoria electoral de Obama, en declaracións á revista Vanity Fair, como un "exotismo histórico". Como vostedes saben, o termo "exotismo" provén do grego "exotikós", que significa estranxeiro, "o que vén de fóra", e seguramente o ex presidente español, tan informado e diplomático el, ve a Obama como chegado do corazón profundo da África negra. ¿Racismo? ¡Quiá! "Exotismo histórico", simplemente. Mais é certo que o ex presidente español ten certa querencia pola, chamémoslle, crítica racial. En máis dunha ocasión, fagamos memoria, tense mostrado contrario ao que el chama "indigenismo radical" en Latinoamérica, en clara alusión, neste caso, ao presidente de Bolivia, Evo Morales, fillo dunha familia de etnia aimara. Para Aznar, está claro, os movementos indíxenas son "inimigos de Occidente" e non dubida en meter todo o indixenismo con expresión política no mesmo saco: populismo e militarismo. Mais volvamos ao caso Obama e á aznariana definición de "exotismo histórico" aplicada ao futuro presidente dos Estados Unidos. Nun ensaio titulado Historia antropológica del racismo en España, o seu autor, José María del Olmo, define a "racioloxía" (antropoloxía física) como o intento de clasificación dos homes segundo as diferenzas somáticas colectivas que neles se observan. E velaquí a Aznar convertido nun experto raciólogo, vendo a Barack Obama como un ser exótico, o que "vén de fóra", e apóndolle a calidade de "histórico", talvez porque os descubrimentos máis importantes sobre xenética poboacional datan de setenta anos atrás. E, chegados a este punto, mágoa é que o ex presidente -"Yo soy el milagro", que dixo no seu día- non sexa coherente tamén co expresado por el mesmo na súa prodixiosa carreira verbal: "Me encanta inspirarme en el silencio, como Leonardo da Vinci. Leonardo amaba el silencio, y los resultados de su silencio fueron marabillosos". Os seus, señor Aznar, son patéticos.

Funcionamos
Juan José Millás, Faro Vigo 9-1-09

He recibido más felicitaciones de Navidad después de Reyes que antes, lo que quiere decir que Correos ha retenido toda esta correspondencia hasta ahora mismo. Vamos, que funciona fatal. Pero en un mundo en el que la gripe de cuatro controladores aéreos puede poner en peligro la actividad del aeropuerto de Barajas, no se lo podemos reprochar. Uno va relativizando todo. Que las cartas no lleguen a tiempo está mal, pero resulta peor dormir cuatro días en la T-4, como un perro. Dormir en la T-4 es incómodo, pero no tanto como agonizar en el pasillo de un hospital público? Y así de forma sucesiva. Llega un momento en que te amputan la pierna izquierda, cuando la mala era la derecha, y das las gracias al gerente del hospital, por no haberte decapitado. Que el Consejo General del Poder Judicial actúe de forma corporativa frente a casos como el del juez Tirado no nos gusta, pero peor sería que sus miembros formaran una banda de asesinos. De momento no matan, qué bien. La Iglesia está en contra del relativismo moral, pero si comparas lo que dice la COPE con una circular del infierno, la COPE sale bien parada (de momento). O sea, que todo es relativo, le guste o no Rouco Varela. Él mismo gradúa sus agresiones en relación al momento político. La Conferencia Episcopal está a favor de la familia cristiana y todo eso, pero en unas ocasiones está más a favor que en otras.Las loterías y apuestas del Estado, en cambio, funcionan bien de un modo absoluto. Colocan todos los números en el bombo y los niños de San Ildefonso los leen de manera correcta. Pero es que la lotería es una cosa muy seria, caballero. Estaría bueno que vendieran más números de los que forman parte del sorteo al modo en que las compañías aéreas venden más pasajes que asientos tienen. A las compañías aéreas se lo toleramos porque la sobreventa, comparada con la gripe de los controladores, nos parece un pecado venial. Pero la lotería es el evangelio. Que una agenda enviada a primeros de diciembre de 2008 te llegue a finales de enero de 2009 es un rollo, pero que el sorteo del 22 de diciembre se celebrara el 3 de marzo resultaría intolerable. Las cosas verdaderamente importantes, gracias a Dios, funcionan.

De acordo con Beramendi
X. L. Méndez Ferrín, Faro de Vigo 9-1-09

O ano pasado Galicia tivo a boa fortuna de que dous escritores en lingua galega, Agustín Fernández Paz e Justo G. Beramendi, recibisen senllos premios nacionais de literatura dos que concede o ministerio de cultura de España.
A obra de Beramendi que resultou premiada é unha voluminosa historia do nacionalismo galego que, co título de De provincia a nación, editou Xerais, Vigo. Que en pleno delirio anti-nacionalista vasco, castelán e galego (por esta orde) no que se achan sumidos os máis dos medios de comunicación se produza a atribución na capital de España dun premio tan importante a un libro titulado como se titula o de Justo G. Beramendi constitúe un feito sorprendente e desde logo insólito. Eu estou en desacordo con algúns enfoques e puntos de vista expostos en De provincia a nación e, ao mesmo tempo, aprezo moito a obra polo que ten de marco xeral no que se pode inscribir todo un debate sobre a historia do nacionalismo galego que é o mesmo que decer sobre a historia de Galicia dos séculos XVIII, XIX, XX e o que levamos de XXI. Se cadra, noutro lugar (no Fondo dos Espellos, n´ A Trabe de Ouro ou allur) teñamos ocasión de comentar De provincia a nación en todo ou en parte. Eu non son un historiador, pro desde Marx sabemos que a historia é algo demasiado importante para a deixar exclusivamente nas mans dos historiadores.
Esoutro día lin unha entrevista de xornal a Justo G. Beramendi. O entrevistador preguntáballe ao ensaísta e historiador sobre o goberno autonómico que se vai formar como resultado das próximas eleccións autonómicas en Galicia. Beramendi, como a xeneralidade das persoas, opinaba que a coalición actualmente gobernante coñecería unha segunda edición. O xornalista, entón, pregountoulle ao noso historiador premiado se sería posíbel que un partido nacionalista de centro ou de dereita acadase representación parlamentaria.-E por que non un partido nacionalista á esquerda do BNG dada a deriva centrista desta formación?, coido que respondeu Beramendi (cito de memoria).
Non podo estar máis de acordo con Beramendi, aínda que a deriva do BNG sexa, do meu punto de vista, non ao centro senón a un neo-rexionalismo e a unha dereita neo-liberal, entendendo por neo-liberalismo o que entende Xavier Vence nun libro fundamental para comprender as políticas do mundo e a política de Xunta de Fraga Iribarme e a de Touriño/Quintana. O atraso político de Galicia revélase no feito de que no parlamento autonómico non existen máis ca tres partidos representados. Nas cámaras de Euskadi ou de Cataluña hai polo menos cinco partidos políticos presentes, pro no Hórreo so hai tres. Dous no goberno (PSOE-BNG) e un na oposición: un PP en proceso de liquidación e desmoralizado. De xeito que, se se repiten os resultados electorais, a oposición será exercida unicamente desde un partido de dereita confisional e de pensamento e práctica ultra-españolista.Será posíbel que das próximas eleccións resulte o parlamento galego arrequecido (uns deputados de esquerda e independentistas que estimulen o goberno triste e gris de Touriño/Quintana nunha dirección oposta á do PP? Este cronista está moi interesado en que así sexa.

Desastres
BIEITO IGLESIAS, El Correo Gallego-09

Diante dos desastres da guerra transmitidos por tv, a opinión pública fica consternada, quizais porque leva medio século longo vivindo unha pax americana, con algunha que outra sedela asañada nos Balcáns. O cidadán que mora intramuros da citania occidental quer vivir sempre e non entende esa urxencia de ir ao Ceo manifestada por combatentes rabudos e suicidas entusiastas. Nestas partes do mundo, incluso os espíritos saturnais recitan o verso da melancólica Emily Dickinson: "Oh, Paraíso, ven de vagar!" Desde o confort de turróns e mazapáns, a boa xente fai preguntas de ardida resposta tales como quen empezou ese horror? Foron os sionistas que induciron o éxodo de medio millón de palestinos, que invadiron Cisxordania, Gaza e o Golán e cometeron xenocidio en varios campos de refuxiados? Foron os turcos que expulsaron hebreus durante a Grande Guerra? Hai que botarlle a culpa a Adriano, que os dispersou no ano 135, a Nabucodonosor, á España cristiá de 1492, ao réxime nazista? Cómpre remontarse á invasión por exipcios, sirios, libaneses, iraquianos e xordanos do novo estado israelita en 1948, a un novo ataque dos veciños árabes en 1967? Pouco importa quen empezou, o caso é saber se podemos esperar o convivio de ambas comunidades en dous estados separados e viables. Leva trazas de que o colleitizo de odio que infecta a zona vai ser difícil de premer. A maioría dos árabes desexaría botar os xudeus ao mar e os máis dos israelitas parecen resolvidos a atrincherarse nun estado belicoso. Os palestinos contestan con pedras, foguetes e suicidas que rebentan pasaxeiros nos autobuses. Pero a pulsión de suicidio é compartillada polos seus inimigos, pois os tanques atúan o futuro dos hebreus na súa terra santa, remexen un avespeiro que acabará por provocar outra diáspora. A consigna dos dirixentes xudeus parece ser: morra Sansón e todos en el!
Desde aquí apenas resta poñer a bufanda palestina, máis que nada por correr o frío.

Contra Darwin.

Andoliña sábado 10-1-09

No ano 1875, dezaseis anos despois de publicarse El origen de las especies (1859), o teólogo Charles Hodge acusou a Darwin de negar a existencia de Deus ó definir os humanos como o resultado dun proceso natural en lugar dunha creación deseñada por Deus. Hai dous anos o papa Benedito XVI amosou nun seu libro as súas fondas reticencias co evolucionismo co argumento de que a teoría da evolución non é demostrable de xeito empírico porque é imposible meter no laboratorio a dez mil xeracións: argumento tan contundente que, de ser aceptado, revolucionaría o concepto de ciencia en si.
A oposición ó evolucionismo hoxe está dirixida por grupos que propugnan a teoría do Deseño Intelixente (Michael Behe, La caja negra de Darwin), segundo a cal os sistemas de complexidade irredutible dalgúns organismos foron en último termo resultado dun deseño intelixente. Preséntanse con fasquía pseudocientífica, pero na realidade obedecen a claves relixiosas, sobre todo próximas a núcleos evanxélicos. No ámbito científico tales teses son totalmente desbotadas e considéranse un rebulir do creacionismo e un novo intento de introducir pola porta falsa a óptica relixiosa nos programas escolares.

CENTENARIO DE DARWIN

DARWIN FÓRA DAS ESCOLAS. ANDOLIÑA xoves 12 febreiro 2004.
Hoxe celébrase o Día de Darwin que convoca a científicos, antropólogos e estudosos de todo o mundo no 195 aniversario do seu nacemento na localidade británica de Shrewsbuy. Para conmemorar o evento programáronse actos en varias universidades de Inglaterra e Estados Unidos. Neste último caso téñeno máis difícil: hai aínda cinco estados norteamericanos –Georgia, Kansas, Kentucky, Oklahoma e Virxinia do Oeste- que poñen en dúbida nas escolas as teorías do pai do evolucionismo e só admiten a interpretación literal da Biblia. É a América “involucionista”, baixo o pulo da ultradereita relixiosa que logrou que, neses estados, case un 60 por cento da poboación afirme como crible a explicación bíblica da creación, fronte ao 9 por cento que se inclinou pola teoría da evolución (o resto ve ámbalas dúas como compatibles). Debe ser un espectáculo un profesor de Ciencias explicando a orixe do home e rebatindo a Darwin: gustaríame velo.
Por certo, tamén en Santiago de Compostela algún docente foi perseguido e expulsado por querer levar as teorías de Darwin ás aulas. O profesor Xesús Alonso Montero publicou hai anos un traballo en “Los Cuadernos del Norte” sobre a persecución do darwinismo en Galiza. O rector compostelán presumía a finais do século XIX de que na biblioteca da súa Universidade nunca entrara unha soia obra de Darwin. Pero todo iso sucedía hai máis de cen anos. Mira ti por onde levámoslle un século de distancia a Georgia ...

Dedicada a Pepe Trebolle

Como non! A quen íamos dedicar esta fermosa imaxe dunha Baiona das lembranzas, enviada polo amigo XGT., senón a Pepe Trebolle e á súa dona?

Zapping.

PAN POR PAN mércores 7 xaneiro.

Imaxe, Christine Dumbsky.

Está claro que a Televisión ten outras linguaxes, outros medios e outras teimas. Por, exemplo, nos últimos tempos, a obsesión pola neve. Cada dez minutos sae un reporteiro dalgún programa nun pobo asolagado pola neve, entrevistando a algún paisano aterecido: é como se os xornais titulasen todos os días NEVA E SEGUE NEVANDO en letras grandes. A TV domina moi ben a linguaxe fragmentaria, a mensaxe rápida, breve e pouco substanciosa.

Velaí os múltiples programas de zapping con contidos morbosos ou escatolóxicos, curiosidades de bichos e animais, batacazos e choques de coches ou motos e algunha desgraza, ademais de artistas aspirantes a un record Guinness. Con todo ese barullo faise unha televisión fácil, tantas veces repetitiva e, sobre todo, barata. Co auxilio ademais de Youtube onde hai un catálogo millonario de chorradas diversas para copiar e difundir na pantalla de TV.

Xeoloxía e Historia de Galicia
X. L. MÉNDEZ FERRÍN, Faro Vigo 5-1-09

Nas raices profundas da palabra Historia está o verbo grego historein "narrar". Chamámoslle, pois, Historia ao relato cronolóxico dos acontecementos humanos do pasado, especialmente se se manifestan en fontes escritas. Logo ampliouse a noción e pasouse a falar de Historia Natural porque somos, obviamente, antropocéntricos. Fálase e escríbese de Historia da Terra ao ordenar diacrónicamente as súas mudanzas, e tamén de Historia do Universo. A palabra Historia inclúe matices semánticos diversos se nos referimos á sucesión dos acontecementos dos seres humanos, á evolución das especies ou ao transformacións da materia no Cosmos. A aparición da vida e a súa complicación sobre a Terra até chegar á nosa especie constitúe un clic mínimo no reloxio do Cronos cosmolóxico. Pro a Historia dos humanos ten como característica a de ser a única Historia que os humanos temos.
Juan Vidal Romaní, xeólogo, parece militar nas fileiras dos descontentes polo activación do exercicio da Memoria galega do 36. E escribe un artigo no que fai un reconto daqueles bens xeolóxicos e paleontolóxicos que posúe Galicia que nin se protexen nin se divulgan debidamente. Refírese aos xacementos do Caurel cuns restos fósiles gravemente ameazados. Fala do colosal conxunto do Ortegal, o Pindo, as Cies, o Galiñeiro que se erguen sobre o fenómeno, singular do Mundo, das rías. Bon coñecedor do Cuaternario, o doutor Vidal Romaní fainos acordantes dos vellos glaciares dos Ancares, Pena Trevinca, Manzaneda, o Xistral, o Xurés. Logo, cedendo á fatalidade do antropocentrismo, o profesor considera as centrais térmicas como verdadeiros Auschwitz dos lignitos e restos orgánicos fosilizados. E sinala co dedo ao decer, coma tal, que unha cementeira (compría o nome da compañía e os nomes do consello de administración: Historia) vai acabar coa Cova de Eirós e sos seus vestixios do urso cuaternario. E despois de mencionar Ézaro como emblema da destrucción da Natureza, o doutor Vidal Romaní continúa coa súa lista de agresións á Galicia xeolóxica engadíndolle unha simpática especie de bolboreta viva que conserva as súas características inalteradas desde os días glaciares. Sen dúbida, os entomólogos galegos poderían falar de insectos actuais con morfoloxía máis arcaizante aínda. O profesor Vidal ten razón ao esixir unha política científica, hoxe inexistente, que estimule e investigación, o estudo e a divulgación da xeoloxía de Galicia pro resulta inmoral e suxo que faga esta política incompatíbel co exercicio da Memoria Histórica dos sucesos de 1936 e seguintes.
Se o doutor Vidal se achegase á Historia humana non diría Auschwitz, senón San Simón ou Celanova. Sen a axuda desa Historia non saberiamos que Isidro Parga Pondal, pai da xeoloxía galega, foi condenado ao ostracismo académico polo fascismo. Tamén sen a axuda da Historia contemporánea, social económica, ignoraríamos o importante rol dos xeólogos postos ao servizo do lucro burgués universal na predación da Terra e conseguinte padecemento dos colonizados. Se non pensamos, e sentimos, a Historia dos humanos e a loita de clases podemos chegar a lamentar a icineración dun xacemento de trilobites nunha central térmica en canto permanecemos indiferentes ante a memoria de nove mozos mariñeiros asesinados polos franquistas en Baredo, Baiona, 1936.

O Sr. Reitor e Castelao trocaban cromos
de XOSÉ MANUEL SARILLE, ECG. 6-1-09

A imaxe é un deseño de Pepe Barro, 1979.

Rodríguez Cadarso é unha das personalidades esquecidas da Historia de Galicia. Elexírono reitor da Universidade de Santiago pouco antes de proclamarse a Segunda república e foi nomeado deputado pola ORGA nas Cortes españolas no ano trinta e un. Todo iso durou pouco tempo porque Cadarso morreu en 1933, mais a pegada deste home foi determinante. Era un republicano galeguista, empeñado en que o ensino superior galego saíse da indixencia e acadase os niveis das boas universidades europeas. Durante o seu mandato Galicia incorporouse por primeira vez ás aulas como obxecto de saber.
Cadarso era un intelectual esperto e valente, cosmopolita, cargado de soños, disposto a relacionar as elites de Galicia coas de Portugal, e a levar as clases baixas ao ensino superior. Hai que lembrar que non sempre todos os republicanos, nin tampouco todos os galeguistas foron e son espertos. Estando atentos á política galega actual é moi fácil comprobalo. Dicía Alonso del Real que o máis parecido a un bobo de dereitas é un bobo de esquerdas, non un listo de dereitas, e levaba razón. Por iso é tan recomendábel admirar só o bo e absterse do bobo.
Mais na exposición que ofrece estes días a Vicerreitoría de cultura no Pazo de Fonseca, podemos tamén acariciar a dous nenos que andaban pola vida recubertos con corazas de home. Porque cando o señor reitor chegaba a Madrid buscaba a compaña do deputado galeguista Afonso Castelao e xuntos lataban ás sesións do Congreso para ir trocar cromos soltos de As Marabillas do Mundo aos quiosques e aos corros de rapaces da Porta do Sol. A prensa denunciou o caso. Cadarso dicía que eran para os seus fillos e o outro ía de colega, mais vendo aínda hoxe eses debuxos en cor, tal vez únicos na época, cos ídolos da Illa de Pascua, os peixes abisais, as fontes do Nilo, a serpe emprumada, os camelos no deserto, os claros da lúa, o fémur humano ou as partes do cerebro, un compréndeo todo.
Cadarso morreu en accidente de automóbil camiño de Madrid. Cando amortallaron o seu corpo atoparon cromos polos petos do abrigo. Onde queira que haxa nenos, existe unha idade de ouro, dicía Novalis.

O misterio da pedra roxibranca
Afonso Vázquez-Monxardín
La Región 06-01-2009

Por suposto que eu creo que o AVE vai chegar a Ourense no 2012, aínda que non sei ben por onde, nin como, nin sequera en que mes. Pero logo de dar arranxado o noso Concello a baixada -ou subida, depende- ao Centro Comercial Ponte Vella en só sete anos, non vexo moito problema para que en vinte e catro meses se poda decidir un percorrido, poñer de acordo a tres ou catro administracións, facer proxecto de trazado enxeñeril e arquitectónico para a estación, executar expropiacións, deseñar, planificar, adxudicar obras e construír todo.
Como ben nos ensinou o Concello con esta realización e como seica dixera un convicto de asasinato no xulgado ante a pregunta retórica do xuíz de como matara a aquela persoa, todo é pórse. Porque si, a obra de rectificación do acceso a pé ao Centro Comercial quedou, ao meu ver, moi feituca e bonitiña. No centro, unha baixada en rampla para coches de nenos e sillas de rodas pero sen seren interferidos por automóbiles. Aos lados, dobre axuda de pasamáns para as persoas que queiran agarrarse e subiren por esas amplas e fáciles escaleiras.
A obra foi efectuada con suma dilixencia e incluso lograron que tivese menos pendente. Tamén me gustan os remates floridos que contribúen a humanizar o acceso. Señores responsables -deseñadores, planificadores, executores- felicidades e graciñas.
Así e todo hai unha cousa que me chamou a atención poderosamente e que me lembrou que no momento de matar ao touro se poden ter problemas que ensombrezan a faena. Falemos do misterio da pedra roxibranca. Saben vostedes, os que ata alí pasea ran, que para impedir a baixada de coches pola rampla central, puxeron un informe pedroulo residual de obra -deses que traen as improntas nas brocas con que se furan as pedras graníticas para que escachen na canteira- e o pintaron a modo de vello punto quilométrico das estradas, vermello por arriba e branco de lado. Certamente o efecto está conseguido. Destaca. Focaliza a atención. Así, ningún pasmarote tropezará e pegará un golpe nas canelas. Como vin ao obreiro dándolle con suma atención a pintura, como vin a estrutura cúbica provisional con que a tapou vinte e catro horas mentres secaba, podo asegurarlles que nin foi preciso que viñese Ibarrola pintala, nin foi necesario roubala no Rexo de Allariz. Case estou por asegurar que ese detalle algo kitch, oposto á estética do conxunto, non estaba no proxecto. En calquera caso, parece un remate provisional. Se cadra dentro doutros sete anos, colocan unha pedra puída, de formas moi suaves e redondeadas, sen pintar, e xa parece outra cousa.

As leis da natureza.

PAN POR PAN martes 6-1-09

A miña sobremesa está a cotío chea de crocodilos que atacan ñus, elefantes que se enterran na lama e osos polares a cazar crías de foca. Non me aburren os documentais, sempre encontro algunha suxestión neles. Onte emitiron un titulado “O león cruel”. Trataba dunha familia de leóns que non seguía as tradicionais e esforzadas técnicas de caza. Pola contra escollía animais, crías sobre todo, debilitadas pola seca e dáballes un final horrible, moitas veces devorándoos vivos nunha longa agonía.

O título era enganoso: o león non pode ser cruel, nin ningún outro animal. Simplemente segue os seus instintos primarios, alimentarse, reproducirse, etc. As leis da natureza protexen a supervivencia das especies, non a dos individuos. Os homes usamos a tecnoloxía para “corrixir” a natureza coa civilización. E non sempre acertamos, nin moito menos.

A ministra francesa Rachida Dati dá a luz unha nena

Unha coñecida publicación francesa felicita a José María Aznar polo nacemento da pequena

EL PAÍS, 4-1-09 (vía Tacho)

Carmen Martín Gaite

Siruela inaugura unha Biblioteca dedicada a esta autora.

Os primeiros títulos son Retahilas, prologado por Manuel Rivas, e El cuarto de atrás, con limiar de Gustavo Martín Garzo.

Informa David González Couso, autor dunha interesante web sobre a escritora, Carmen Martín Gaite, hacia la magia.

Da miña nacencia como lector
Marcos Valcárcel, La Región, 5-1-09
(Imaxe: Tetis implorando a Zeus, por Ingres)

Lin dende pequeno, con entusiasmo de converso a unha nova relixión, e as miñas lembranzas do neno que fun lendo son pracenteiras e fermosas. Como a todos os nenos léronme contos e contáronme historias: difícil relembrar cales eran, pero recordo unha preferencia , dende noviño, polos contos de terror. Pouco despois descubrín unha fermosa colección de contos, que viñan ordenados por nacionalidades (‘Cuentos Rusos’, etcétera), creo que de Anaya. Moi neniño aínda, na casa do meu tío Exmelin devoraba os tebeos de todo tipo, os daquela época, e sobre todo ‘Hazañas Bélicas’ e ‘Zarpa de Acero’.E na casa dos meus avós de Ourense, a miña avoa gardaba dos anos de mocidade da miña tía Olguita a colección da revista ‘Chicas’, en varios tomos. Linos e relinos vinte veces cada un e quizais aí naceu a miña paixón polo cine: copiaba e debuxaba todos os días as caricaturas que viñas coas críticas das estreas: Gary Cooper, Spencer Tracy, Katharine Hepburn, James Dean, Liz Taylor, etcétera.

Artigo completo

Que fado é este que trago?
Por Apicultor

Dedicado ao Saavedra, gran amador do fado

Adoito acudir dúas veces ao ano a Chaves para subministrarme de cousas que por aquí non hai ou que, en todo caso, presta moito máis comprar alí. Unha desas veces cadra sempre polo Nadal. A vila portuguesa, cada día máis fermosa e arranxada, é un remanso de civilización, ou sexa, de comercio pausado. A ponte de Traxano está xa libre de automóbiles e a Torre da homenaxe fica no seu lugar.

Desta vez viñeron, amén doutras cousas, un subministro de deliciosas alhadas, viño do Douro, mel suave de rosmaninho e de laranjeira, dous elegantes e sólidos paraugas de señora e cabaleiro, e, sobre todo, catro cedés de fado.

Hai en Chaves unha pequena tenda de música na que me aprovisiono. O dono, de trato e gusto musical exquisito, xa me coñece e me ofrece as últimas novidades. Un é afeccionado ao fado, non un experto, e por iso agradece o asesoramento. Os dous últimos traballos de Mafalda Arnauth (“Flor de fado”, 2008) e Katia Guerreiro (“Fado”, 2008) son, de seu, valores seguros e non fixo falta nin petiscalos. As dúas cultivan un fado clásico, diría que cada vez máis depurado. A fermosa Mafalda, que desta vez non versonea a ningún chansonier (no disco anterior fixérao con Aznavour e “La Bohème”) adoita ser eficaz letrista das súas cancións. Katia acode a poetas contemporáneos. Voces portentosas, de sensibilidade extraordinaria, son do melloriño que hoxe se pode encontrar. Mariza aparte, claro está.

Mais desta vez quería tamén homes, cantantes masculinos, aparentemente máis infrecuentes na nova fornada de fadistas. Daquela, o dilema estaba entre dous irmáns: Camané e Helder Moutinho. Ao primeiro xa o coñecía, ao segundo non. Así que, como o presuposto xa ía un tanto minguado, decidinme polo segundo e deixei para outra oportunidade o primeiro. Voz profunda e sobria, eficaz sen afectación, instrumentación tamén contida, Helder Moutinho (“Que fado é este que trago?”, 2008) presenta quince temas divididos en tres partes: fados clásicos-tradicionais, fados descritivos e fados orixinais escritos na actualidade. Todo un descubrimento para min.
O cuarto disco, aínda non escoitado, é unha antoloxía (“Fado presente. A nova geração do Fado”, 2008) que ten a particularidade de mesturar homes e mulleres, moitos deles descoñecidos para min. De seguro que nel atoparei novas voces nese amplo espectro de fadistas que, alén do estereotipo do fadista chorrón e afectado, lles animo a descubrir. Portugal, tan preto e tan lonxe, di o acertado eslogan que coido verdadeiro.

A MIRADA RETIDA
AS BURGAS. La Región 4-1-09
Marcos Valcárcel
A identidade das cidades consérvase de moitos xeitos: nos seus lugares máis emblemáticos e monumentos; tamén nas súas xentes populares e nos faladoiros que fan transmitir a memoria oral urbana, aquela coa que logo tamén traballan moitos artistas e escritores. Pensemos noutras urbes galegas: Santiago, Lugo, A Coruña, etc., en calquera delas hai un parque ou monumento que mantén a súa fisionomía orixinal dende hai case un século. En Auria tivemos o Xardín do Posío, derradeira lembranza do Ourense romántico do século XIX, e deixámolo estragar nas súas dúas terceiras partes.

Quedan as Burgas, sen dúbida o lugar máis visitado por turistas e curiosos. A súa contorna tamén variou, aínda que xa tiña un xeito de xardín arredor hai moitos anos. Vexan esta postal dun fotógrafo catalán, que me enviou un amigo (XGT). Dime que se sacou cara 1949, eu pensaría que era máis antiga. Había aínda un gran campo próximo e non existía a actual rúa do Doutor Marañón. Por riba deste campo, estaba o patio de recreo, unha horta, do colexio Cisneros, onde impartía docencia, entre outros, don Xoaquín Lorenzo.

POIS AÍ VAN AS FOTOS ...

Velaí algunhas das fotos que me trouxo Pili esoutro dia. Imaxes da miña infancia e adolescencia.

Na primeira, moi pequeno (8 anos?), o ano que fomos no verán a Foz. Logo, outra imaxe na praia, posterior no tempo (14 anos?), coa miña nai e o meu irmán Óscar, este poñendo o bañador.

Na terceira, unha Noiteboa cos avós paternos, José Antonio e Rosalía, e a miña tía Olguita, a súa filla Pilar e os meus irmáns Fátima e Óscar; os meus pais de costas e eu lendo un tebeo, creo, e pasando de todo. Supoño que aquel ano non estaban o tío Maxi e os primos de Barcelona, que viñan sempre polas festas.

Na última, máis recente (16 anos?) coa miña nai, Fátima e Óscar. Dos meus tempos de nadador no Pavillón: obsérvese a ausencia da barriguiña que xa aboiaría en Compostela.

Cine de calidade para empezar o 2009

Reviso nestes días obras mestras do cine en DVD.

Non fai falla nin poñer os títulos: seguro que as identifican vostedes cos fotogramas...

Compostela ...

Venres pasado recibín unha agradable visita: unha benquerida amiga, luguesa, coa que compartín horas e emocións nos tempos de Compostela. Pilar M.C. Agora vive en Barcelona, ten unha filla de 17 anos que se chama Laura e había uns 25 anos que non nos víamos. Souben dela hai meses por Pepe Miranda e logo ela mesma chamoume e escribiume.
Foi unha tarde para os recordos. Falamos da homenaxe do 29, na que non puido estar porque se enterou tarde, e das cousas que escribiron os amigos. Como o Sarille, a quen lle quero moito, di Pili, pero non é certo que o Marcos (ela di case sempre Marquiños) fora o único ERGA que estudaba en Compostela. “Que va! Eu si que estudaba e logo chegaban os cabróns do Marcos, cos seus magníficos esquemas, e o Bieito (Iglesias) e nun par de horas xa sabían máis que todos os demais”. Aínda así, Pili aprobou Prehistoria en 1º, os demais non porque lideraramos o boicot, case todo o curso, contra o profesor Luís Monteagudo, que estivera en Alemaña e parecíanos un nazi: xa o primeiro día de clase díxonos que el só daba clase para o dous por cento, a elite, que o resto non lle interesaban.
Pili lembra cousas que eu xa esquecín. “O día que antes de entrar o Ares, un profe de arte, crego e moi carca, enchiches a clase de panfletos tirados ó aire. Ou á saída das asembleas e o encontro cos grises: collíaste da miña man e eu xa me sentía segura. Ou o día que nunha carga o Bieito caeu ó chan coas muletas e fomos os dous a recollelo”. En Baldaio non, alí collemos medo; fomos dos que quedamos a 700 m. das marismas, baixando un longo camiño, ó ver toda a praia tomada pola garda civil.
Foron cinco horas de charla moi agradable e de evocación dos vellos amigos: Susy (vina hai uns meses en Ourense co seu marido, na charla de Galeano), Elvira, Loly e a súa amiga (esquecín outra vez o nome?) e a banda dos de Ribeira, O Carreirán (Quico Cadaval), Agustín, Santi, Aida, Daniel, etc. Saúdos a todos/as se lesen estas páxinas. Na conversa saen moitos outros nomes que non podo transcribir: Bragado, o Che do Irixo, o Celso de Maceda, Lobito (Xulio Gaioso), Sarille, Xulio Cuba, Suso Jares e un longo etc. Tamén os amigos de Lugo, de vello (Xosé Manuel) e novos (Xaime Da Pena), que a amiga luguesa nos le dende Cataluña.

Pili tróuxome ademais algunhas fotos da miña infancia e adolescencia que eu lle agasallara hai moitos anos. Algunha chegará ó blog, se non lles parece mal ...

Idiomas irreais.
M.A. FERNÁN VELLO, Galicia Hoxe 2 de enero de 2009
Felipe de Borbón e Letizia Ortiz, máis coñecidos como Príncipes de Asturias, felicitaron o Nadal cunha tarxeta escrita en castelán e en inglés. Xoán Carlos I e Sofía de Grecia utilizaron exclusivamente o castelán nas súas felicitacións e Elena de Borbón, máis afrancesada, incluíu tamén a lingua de Molière. Finalmente, Cristina de Borbón, duquesa de Palma de Mallorca e residente en Barcelona, utilizou só o castelán na súa postal de felicitación, esquecendo o idioma propio da nacionalidade histórica na que decidiu vivir. A Casa Real española, como se ve, ignora os idiomas oficiais do Estado, e non lles ten sequera ese típico e mínimo aprezo sentimental que se exhibe en datas tan sinaladas. O certo é que está ben fixada en España, resulta máis que obvio, unha forma de exclusividade impositiva do español, tanto no plano simbólico como no real, e os outros idiomas non se consideran, non se recoñecen, non existen. Se no conxunto de España se falan catro idiomas oficiais, sendo un deles o idioma maioritario do Estado, ¿por que se despreza a riqueza, o gran patrimonio histórico, cultural e social que representan os outros tres? Octavio Paz, premio Nobel de Literatura, definiu a poesía medieval galega como unha das xoias da Humanidade. E en galego escribiu o rei de Castela Alfonso X o Sabio. Chama poderosamente a atención a falta de sensibilidade lingüística e a falta de cultura humanística da Casa Real borbónica. Viven noutro mundo e o galego, o catalán e o euskera son, para eles, idiomas irreais.