O embaixador estadounidense en Bolivia, X.M. Sarille, ECG 16-9-08

É cousa sabida, case de libro de texto, que antes de Evo Morales a Embaixada dos Estados Unidos posuía a prebenda de nomear os ministros de Defensa e de Goberno. Este privilexio agora desaparecido é unha boa razón para descubrir as cualidades de Philip Goldberg, o embaixador expulsado o outro día. Os perfís dos diplomáticos son sempre determinantes para a diplomacia estadounidense.
Goldberg estivo destinado en Iugoslavia, desde o comezo da guerra civil. Máis tarde, entre o 94 e o 96, foi enviado a Bosnia polo Departamento de Estado, nos meses anteriores a que os separatistas albaneses fixesen estalar o novo conflito. Actuou tamén como asistente especial do embaixador Richard Holdbrooke, un dos enxeñeiros da desintegración iugoslava, e aínda volveu á capital de Kósovo en 2004, antes da separación de Serbia e Montenegro.
Paga a pena volver ver "Estado de Sitio". É un filme de Costa-Gavras que narra a pura realidade. Nel un técnico estadounidense destinado para o Uruguai en 1973, aparentemente coa misión de axudar ao progreso social, é o encargado de organizar escuadróns da morte, formar a policía e crear dentro dela grupos sen control institucional, baixo a súa obediencia. Cambiaron algo as cousas; agora a nova estratexia en América Latina, alá onde é posíbel, consiste en crear e incentivar as condicións para a revolta de provincias e rexións ricas contra os poderes democráticos correspondentes. Pretenden estender esa estratexia a Ecuador, Venezuela e Guatemala. Por iso Goldberg se reunía cos gobernadores da Media Luna, que controlan tamén os grupos da extrema dereita de ascendencia ideolóxica fascista e nazi.
Bolivia parécese moito á vella Suráfrica. Nos anos cincuenta do século vinte aos escravos chamábanlles pongos (un pongo é un orangután) e estaban á venda. Foron legalmente prohibidos en 1952, mais continuaron comerciando con eles. Até 1951, os indios non tiñan dereito a voto, nin a andar polas beirarrúas. E segue habendo escravos en facendas da zona oriental. A Evo Morales nunca lle perdoarán que o seu pobo veña de tan abaixo e que por riba abrigue unha alta civilización.

Cando os xirasoles se murchaban
Afonso Vázquez-Monxardín, La Región 16-9-08

(a foto de Martiño Rivas vai dedicada ás posibles lectoras mozas, que algunha haberá...)

O outro día fun ver, claro, ‘Los girasoles ciegos’. Eu, coma todos, buscaba nos extras e figurantes a coñecidos. E coma todos, non vin a ningún. Entre Salvador -Raul Arévalo-, Maribel Verdú e Cámara enchen a pantalla. Só por xenerosidade e simpatía dese ourensán que é Cuerda xa -pode ir escollendo entre Corda ou Sedeño- grazas a el, a cidade aparece como fermoso telón de fondo, incluso co inhabitual detalle de sinalar explicitamente a localización nun texto ao comezo.E logo do cine, cunha cervexa na terraza sobre o río, xulguei a presenza do Cara al Sol no filme excesiva, e pensei nas veces que eu o cantara. Bastantes, por certo. Creo que os nacidos en 1960 e incluso algúns dos anos inmediatamente seguintes que estudamos no Curros Enríquez fomos os últimos en entoalo de forma regular. (...)
O artigo completo

Tertulias televisivas.

Pan por pan 16-9-08, La Región.

As miserias do xornalismo foi o tema central do meu artigo longo do luns. Pero non collen todas as miserias en corenta e pico liñas e por iso insisto. Que me din dos faladoiros das TV? Lembran vostedes os programas de “La Clave” de Balbín, con debates educados, interesantes e ben argumentados? Xa non hai nada semellante. Hoxe o formato televisivo esixe personaxes mediáticos, canto máis frikis mellor, que berren moito e non deixen falar ós outros. E que insulten a cotío. E que sexan agresivos nas súas formas. Se son políticos, hai ou había un programa que lles decapitaban o micrófono, como a María Antonieta, para que non se “enrollasen” demasiado. En “La Clave” hai anos podíase organizar un debate sobre o marxismo ou calquera tema serio de actualidade. A maioría dos conterulios de hoxe precisarían do Google para esculcar primeiro quen foi ese tal Karl H. Marx.

MISERIAS DUN OFICIO (1)
Andoliña martes 16-9-08

Do xornalismo falo, esa profesión tan fermosa como difícil e polémica. Esoutro día Gabriel García Márquez dicía que sufría cada vez que lía os xornais polo futuro deste oficio: supoño que o Nobel colombiano non se refería nese momento á prensa española, así que o problema é xeral, planetario supoño. Volvamos á nosa contorna. Algún día estudarase coa perspectiva da distancia temporal o xornalismo que se fai neste momento. Ignoro se daquela se considerará periodismo o que vimos estes días. Por exemplo, nunha cadea televisiva, as declaracións dunha señora, por chamarlle algo, que defende ó seu mozo, preso por deixar case morto a outro home. Este home, o profesor Neira, hoxe en coma, saíu en defensa da moza maltratada e agredida polo seu mozo, pero esta non llo vai agradecer, ben se ve.
Pola contra, esta “señora” asume xa o papel da gran mala do espectáculo mediático que, polo de agora, cobra cifras suculentas por aparecer nos medios. Sen coller colores nas meixelas, para nada. Terá futuro na súa nova andaina? Nunca se sabe. De momento asegura audiencias millonarias e iso ten o seu valor nunha sociedade de mercado descarnada como esta. Unha perversión do xornalismo, velaí.

Arume: Crónicas de Italia

O amigo Arume comezou en Vieiros unha serie de crónicas imprescindibles sobre a actual realidade político-social italiana.
Velaí a primeira, unha análise crítica sobre
A esquerda larval en Italia

(Actualizado: subo a imaxe que nos achega Arume como valioso documento fotográfico. Quen está máis desganado dos dous, o presidente ou Miss Italia? Paga a pena consultar todas as fotos que enlaza Arume)

O atraso político de Galicia, de X.L. Méndez Ferrín (FV. 15-9-08)

Nos parlamentos autónomos de Cataluña e de Euskadi están presentes non sei se cinco ou seis formacións políticas. E isto ocorre en dúas das que oficialmente son chamadas "nacionalidades históricas" e que na práctica real, oral e escrita, ninguén chama así. Nas cámaras autonómicas definidas como rexionais, digamos Navarra ou Madrid, tamén hai pluralismo parlamentario. Pola contra, no Hórreo de Compostela non sentan máis ca tres partidos políticos, como é ben sabido: dous formando goberno de coalición e un na oposición. É a isto o que lle chamamos "o atraso económico de Galicia" modificando unha migalla un título famoso e fundacional de Xosé Manuel Beiras. (...)
O artigo completo

Lo que de verdad se juega
ANTÓN BAAMONDE, El País 15/09/2008

Lo que de verdad se juega en las próximas elecciones gallegas es, pues, el papel estratégico del BNG. De hecho, Anxo Quintana está procediendo de una manera parsimoniosa a la reconversión de los nacionalistas y si la culmina con éxito -si el electorado no les es esquivo y aumenta su número de diputados- parece probable que se instalen en el poder durante mucho tiempo.
La razón es clara: los nacionalistas se están reorientando al centro porque piensan que no pueden estar enfeudados a los socialistas. El BNG tiene vocación de ser un partido bisagra y, si eso es así, parece derivarse que algún día tendrá que pasar su Rubicón: pactar, en Santiago o en Madrid, con el PP. El BNG quiere colocarse en la posición que le permita decidir en cada momento quién gobierna en Galicia y, si fuera posible, en Madrid.

O artigo completo

De faunos e raíñas.

Cando a realidade non nos chega, sempre nos queda a fantasía. Remato de ver, cando escribo estas liñas, “O labirinto do fauno”, de Guillermo del Toro, que non puidera ver cando a súa estrea. Unha pequena xoia capaz de mesturar e xogar cos planos da realidade e da fantasía cunha gran intelixencia visual e textual (vai tanto polo guión como pola posta en escena). Hai secuencias de gran violencia, como cruel foi a represión nos anos da posguerra franquista, pero Guillermo del Toro demostra que sabe contar historias. El ben sabe que todos levamos dentro un neno que segue a crer nos trasgos e nas fadas.

P.S.: tamén vin nestes días a "María Antonieta" de Sofía Coppola. Só correcta, non entusiasma en absoluto. E historicamente moi comprensiva (ou amable) co personaxe: máis que chusca a escena en que cita unha lectura de Rousseau. E chirría, cando menos para min, ilustrar escenas do século XVIII con música rock de hoxe... Que opinan os melómanos desta casa?

Metamorfose dos anxos, de X.L. Méndez Ferrín

(Faro Vigo 12-9-08)

Nas fotos Gerardo Diego, Blas de Otero e Cunqueiro: este último si que sabía de anxos aínda que o esquecera aquí Ferrín.

De neno, contáronme a estoria da sublevación de Luzbel, o máis belo dos anxos, contra Deus. Impresionoume a súa grandeza máis ca épica e o relato serviume para imaxinar nitidamente a invención do Inferno e aparición de Satán no mundo e no trasmundo. Anxos, Arcanxos, Serafíns, Querubíns, Dominacións, Tronos, Virtudes e Potestades son as diferentes castes de anxos ou espíritos puros que conseguín manter na memoria. Logo estaban o Anxo da Garda e os anxiños consistentes na cabeza dun pícaro con dúas aliñas apegadas que poboan os retábulos barrocos. O pior dos meus pesadelos infantís foi un no que me vin acosado por un enxamio de tales mostros cativos, que rían perversos. Mahoma veneraba estas figuras incorpóreas, que el herdara da Biblia, e nada menos ca o Corán lle foi transmitido por Deus a través dunha delas. De mozo, poucas veces me divertín tanto como o día no que lin no Padre Feixóo unha humorística distinción racionalizada ao modo tomista entre a natureza dos anxos e a dos trasnos, co fin de deixar en ridículo coido que aquel Padre Laínez que defendía a existencia dos segundos.

Eu teño moita máis simpatía polos tardos ou trasnos galegos ca polos anxos inconsúteis e sobrehumanos. Unha extrañísima afección dos anxos revelouse en certos poetas do século XX, entre os que non se contan certamente Pound nin Maiakovski, afección producida pola irradiación que un día exerceu Rainer Maria Rilke. É certo que poetas crentes coma Gerardo Diego escribiron bonitas bagatelas sobre os Angeles de Compostela. Pro tamén contumaces materialistas (Alberti) foron capaces de convocalos como tal no libro Sobre los Ángeles. O comunista cristianizante e unamuniano Blas de Otero é autor dun duro libro titulado Ángel fieramente humano. En canto a Lorca, este poeta máximo meteu, entre ciganos inesquencibeis, figuras andróxinas ou asexuadas de arcanxos belísimos representados en estatuas públicas de Granada. Estes anxos literarios non deben, digo eu, de provir de Lost Paradise, o poema perfecto de Milton. Como tampouco pensaría nel Ricardo Carballo Calero cando deu á luz na Benito Soto o libro titulado Anxo de Terra, nin tampouco Aquilino Iglesia Alvariño, castelanizante ocasional, ao poñerlle ao seu, cuase contemporáneo do anterior, Contra el Ángel y la noche. A moda dos anxos literarios debeu de se ir cando Ánxel (tamén) Rei Ballesteros deu á luz a súa novela Dos anxos e dos mortos, coa cal o espírito da nova narrativa pareceu ter unha continuidade do máis esixente. De meniño non tiven demasiada fe na existencia dos anxos (había tantísimos seres invisibeis nos que crer!) e de maior nunca sentir a necesidade de xogar á fantasís fabricando anxos poéticos. Un día non lontano durmín incómodo nun hotel alemán debido a que este estaba situado nunha Engelstrasse. Coidei ao principio que se trataba dunha rúa á memoria de Federico Engels; pro non: era só a Rúa do Anxo.Vexo apegado nun farol da Porta do Sol, Vigo, un carteliño no cal calquera de esas sectas modernas que andan polo mundo captando diñeiro dos inocentes anuncia un curso sobre "Metafísica de los Angeles". Xa non se trata, ai, de anxos poéticos senón da nova relixión dos anxos que, procedente dos EE UU, irrumpeu con forza na cultura de masas hai anos. Por iso, na actualidade, cando me falan en anxos non penso en San Miguel, nin no da Garda, nin nos das cabeciñas aladas, senón na cara de apalambrado que pon Nicholas Cage cando fai de anxo no cine.

"El Heraldo Gallego’: crer no país

hoxe en Galicia Hoxe: o artigo completo

A MIRADA RETIDA (14-9-08)
A CAPELIÑA DOS REMEDIOS

Á beira do Pai Miño, encontrámonos cun dos meirandes símbolos de devoción popular e esperanzas votivas ourensás, a capeliña dos Remedios, que garda ben vivo todo o seu sabor campesiño doutrora. Na novela “Vento de seda”, o escritor Bieito Iglesias recreou neste lugar a chegada dos feirantes á capela fuxindo da poeira para pregar á Virxe avogosa pola curación de todo tipo de males e tamén unha boa venda na feira. Nacido o século XX, cada Primeiro de Maio estoupaba nos arredores a maior concentración operaria da cidade, que Blanco Amor recolleu de forma maxistral na monumental “Xente ao lonxe”. Na súa contorna, hoxe inzada de instalacións deportivas, aboian os cheiros do polbo cocido e as risadas francas de Aser Vilar e os seus camaradas. O cronista cando mozo lembra moi vivo ese ambiente de feira e presenza campesiña que se mantén nos días iniciais de setembro. Na foto que ilustra esta Mirada velaí outra marca da época: na entrada do Pavillón, o xigantesco xugo e as frechas daquel Movimiento que nunca se movía, desaparecidos nos inicios da democracia.

ourensáns no seu recuncho gloria vidal suberbiola

«Unha cousa é a educación e outra o ensino. Un profesor de matemáticas pode dar valores»

Antonio Nespereira publica hoxe esta interesante entrevista cunha miña amiga e antiga compañeira do Instituto (a foto é de Miguel Villar).

Viaxe no tempo
Afonso Vázquez-Monxardín, La Región 13-9-08

(a foto do Parque de San Lázaro procede da web fotografiasdegalicia.com, e vai dedicada, se mo permite, a Chesi)

Uns científicos israelís construíron un modelo teórico polo cal seica sería posible viaxar no tempo, pero con limitacións. Ou sexa que só se podería ir ao futuro ou para atrás desde o futuro ata o momento de construción da máquina. Moi complicado parece todo, pero quen nos ía dicir hai trinta anos que queceriamos o leite dentro da cunca nun aparello con aparencia de televisor no que non habería lume, que o televisor parecería un cadro no salón ou que mocosos de 10 anos andarían con teléfono encima. Vai ti ver o que, con sorte, veremos.Pois como é difícil viaxar no tempo máis alá dese desprazamento lento e inercial que vai arrincando as follas do calendario sempre no mesmo sentido e que nos vai adornando pouco a pouco con cicatrices de vida, pois como é moi difícil, á xente dálle por viaxar no espazo, ir dun lugar a outro a coñecer paisaxes, xentes e cidades.Claro que se non nos movemos dun sitio, poñamos o Parque de San Lázaro, ese desprazamento lento vai facendo que cambiemos tamén de cidade e podemos viaxar no tempo de memoria coa propia ou coa pres tada. Podíamos, pero non é cousa, achegarnos ao século XII no que había unha leprosería cunha capela no comezo de Bedoya e un grande espazo por onde vagaban os lazarados. Ou achegarse a fins do XIX en que ao abrir Bedoya e chimpar a vella capela, o concello constrúe unha nova na esquina oposta. Podiamos pensar en 1911 en que a apertura da travesía cara á proxectada nova ponte esgaza o campo da feira en dúas metadas (ao leste as vacas, ao oeste, con perdón das súas caras, os marraus). Ou voltar ao 1923 en que marcha gando e feira para os Remedios. Ou a 1929 en que, sometida a un proceso de redución como as cabezas dos xíbaros, baixa a Igrexa de San Francisco á súa localización actual. Podiamos pensar en 1948 cando se fai o Goberno Civil, ou 1951 cando Asorey nos deixa o seu Monumento aos Caídos a ver se non lle dá a ninguén por dinamitar o anxo-, ou no tránsito do 50 ao 60 cando marchan as pedras da capela municipal a Peliquín pouco anos antes de erguer a Torre, entre o 1963 e 65, creo.Pero non é preciso tanto. Chega para esta viaxe ter máis de cincuenta anos anos e ter saudades do Bar Azul. Ou para xente aínda máis nova, lembrar o Alaska cos seus entrañables camareros e centro da nosa mocidade que daquela tiña oculto tras das chapas de madeira o valiosísimo mural de Quesada, restaurado eficazmente non hai tanto. Chega para ese percorrido moverse polas lembranzas iniciáticas da discoteca 3A, ou pensar no ‘Paxaro’ sentado na entrada do Dímax xogando ás cartas e charlando consigo mesmo a dúas voces. Ou pensar no Bar da Sindical... Ou na penultima grande puñalada, a desaparición da Confitería Ramos... E se collemos polo Paseo... acabo por maldicir a nosa historia. ¿Por que nos fan isto? ¿Cando lle demos nós as costas? ¿Cando deixou o público de encher o Miño, o Cortijo, o Alaska, a Ramos, o Hotel Parque? Se cadra ten que ser así a cousa. Pero dáme a impresión de que se non somos capaces de establecer tránsitos no de cada un de nós, debemos reinventar a cidade a cada xeración. E en en vez de sumar, subsituímos. O Latino, o Real, o Miudiño,o Moucho... demostran que o sabemos facer. Pero Ibense, por favor, ti resiste. Ti es o que nos queda de antes. Parte da nosa alma

DON LIMPO

Pan por pan SÁBADO 13 setembro.

Están situados, cando se fan enquisas, nos peores postos da consideración social. A costa de moito traballo, estrés continuo e o móbil sempre na man. Falo de políticos en exercicio e non lles teño, poden crerme, ningunha envexa. Todos os días teñen vinte xuntanzas para repetir o mesmo, unha presión excesiva de protocolo e propaganda e ata algunha cea inevitable na que lles poden poñer vieiras amnésicas ou coquinas contaminadas. A algúns ademais tócalles cada cousa!

Por exemplo, no Parlamento Europeo hai unha comisión que estuda como regular a publicidade sexista. Ata aí todo vai ben. Pero o xornal “Público” informa que entre os anuncios considerados como discriminatorios están os de marcas como Dolce & Gabanna e Don Limpio por usar “un físico musculoso que podería implicar que só os homes fortes son abondo poderosos para acabar co lixo”. Sen comentarios.

en poleiro alleo
Enterrar de vez os mortos, de Helena Villar Janeiro (ECG 12-9-08)

Tras do accidente de Barajas, aconteceu algo parecido á dor de milleiros de persoas que perderon seres queridos en circunstancias tráxicas e non os deron recuperado. Mutatis mutandis, a todos nos conmocionaron as palabras do portavoz que agardaba a identificación dunha familia: "Temos que nos alegrar de que nos entreguen un morto". Daquela a pescuda estaba moi próxima no tempo e os afectados moi cerca do corazón de todos, e foi doado entender o significado paradoxal da frase. Fixéronse esforzos para lograr as identificacións e aqueles restos permanecerán enterrados onde decidiron os seus, que poderán visitalos e levarlles flores cando o desexen. Por iso a devolución dos restos dun cadáver produce alegría no medio do desconsolo. (...)

O artigo completo

A felicidade

(Andoliña 12-09-08)

A felicidade: é o único realmente importante. Semella obvio, pero convén repetilo, mesmo con insistencia. E iso non ten outra faciana que o amor ós seres queridos e o que recibimos deles mesmos, a capacidade de convivir en harmonía, de compartir con amigos e amigas horas de alento e desalento. Levamos séculos de Historia vivida e escrita e sería moi doado encontrar centos de definicións de grandes personalidades sobre a felicidade. Todas as que gardan algo de verdade teñen que ver co que escribín antes e pouco conta niso, de certo nada, a acumulación de poder ou de riqueza ou de calquera outra falsa ilusión.

Da noite para a mañá o mundo tal como o coñecemos pode confundirse nos seus perfís, esvaecerse nos seus absolutos ou perder todos os adobíos que nós mesmos lle colocamos. E a vida mantén o mesmo sutil ritmo de inestabilidade, como un xogo entre infantil e absurdo repetido por inercia, sen coñecer ben as súas claves máis fondas. Por iso é necesario invocar, coa regularidade metódica dun mantra oriental, a forza das palabras primixenias: Amor, Amizade. Sen falso pudor a que nos acusen de cursilería estilística. Cando menos así o sinto hoxe, cando escribo nesta tardiña dun xoves solleiro de setembro.

Realidades

PAN POR PAN xoves 11 setembro (Foto de Dorothea Lange: emigrante na recollida do algodón, 1940)

Case a diario os xornais informan de estudos socioeconómicos sobre as familias españolas. E non son alentadores. Hai unhas semanas este xornal publicaba un traballo que demostraba que case a metade das familias ourensás sostén a súa supervivencia sobre pensións e axudas públicas. Os informes habituais de Cäritas e outras ONG tamén poñen en evidencia a existencia de fortes bolsas de pobreza reais, sobre todo entre mulleres e persoas maiores. Outro estudo destes días indicaba que aumenta a fractura social de pobreza entre españois e inmigrantes; o problema é aínda maior nas familias inmigrantes con menores dependentes, con cifras superiores ó 50 por cento de pobreza nestes casos. Un duro reto para o Estado de benestar e o mesmo clima social de convivencia. Que a crise económica vai agudizar sen dúbida. E que pode provocar conflitos desesperados.

Camilleri.

pan por pan mércores 10 setembro

O escritor, director teatral e guionista italiano Andrea Camilleri (1925) gañou o segundo Premio RBA de novela negra con “O crimen de Garlasc”. Lin hai unhas semanas unha das súas novelas máis famosas “A pensión Eva”, traducida ó galego en Galaxia hai dous anos e moi recomendable.

Ambientada na Italia da segunda guerra mundial, é unha historia de adolescentes (novela de iniciación) con todo o sabor da literatura e o cine neorrealistas: o “Amarcord” de Fellini podía ser un referente. “A pensión Eva” trata da vida nunha casa de prostitutas, pero os personaxes que a habitan non están faltos de dignidade. Mesmo están vistos cunha mirada humanista, moi propia do neorrealismo.

Nada que ver, dende logo, con esa muller que inicia agora a súa carreira na tele contando as glorias do seu mozo maltratador e que deixou en coma ó home que quixo defendela: non pagaba a pena facelo, non.

Cidade de cine.

Pan por pan 9-9-08

(na foto, o actor Raúl Arévalo, un os soportes básicos da película, xunto con Maribel Verdú)

Seguro que moitos espectadores de “Los girasoles ciegos”, a película de Cuerda, se sorprenden ó encontrarse na pantalla coa súa cidade. Vimos eses decorados cando a rodaxe e agora constatamos que están perfectamente integrados nun espazo urbano marcado pola Praza Maior, a Praza do Trigo e os seus arredores, ademais do poderoso plano do retablo de Santo Domingo que abre e pecha a cinta. Hai que agradecerlle a Cuerda traer o relato de Alberto Méndez, ambientado na rúa de Alcalá de Madrid, ata a vella Auria romana, pechada cidade de posguerra. O traslado funciona. O clima represivo no Ourense de 1940 non foi diferente. Aquí tamén houbo mozos poetas e comunistas, como Manuel Gómez del Valle, fusilado o 11 de agosto do 36 en San Francisco: nin puido intentar escapar polos montes da raia. E habería algún diácono como Salvador, nome ben irónico por certo?

Moi agudo...

López, Galicia Hoxe, 9-9-08

en poleiro alleo: vacacións, lingua, plantas acuícolas ...

Balcóns e vacacións, de Afonso Monxardín (GH. 9-9-08)

Os recursos da lingua galega, de Xosé M. Sarille (ECG. 9-9-08)

Afectados pola planta acuícola de Laxe Brava acusan de 'Xudas' ó BNG
Séntense traizoados polos conselleiros nacionalistas que aprobaron o plan e eloxian a Lobeira (ECG. 9-9-08)

Os xirasoles cegos (Andoliña martes 9 set.)

Hai escenas da famosa película de José Luis Cuerda que provocan o riso en moitos espectadores: por exemplo, eses diálogos tan peculiares entre os cregos da historia ou de Miguel de Lira, tamén de sotana, dirixindo o izado da bandeira e os nenos cantando o Cara al sol antes de entrar na escola. Nunha película dura, dramática, de temática moi triste, agradécense esas pausas. E eses risos merecen que nos felicitemos todos: por sorte, o público de hoxe xa non sabe responder máis que co riso ás absurdas situacións e opinións que eran obrigadas nos tempos do nacional-catolicismo. Imos avanzando.
"Los girasoles ciegos", o espléndido libro de relatos de Alberto Méndez, empeza onde remataba A lingua das bolboretas. En concreto, continúa dalgún xeito a escena final da historia de Rivas, cando o neno corre detrás do camión dos presos, detido o seu mestre republicano, insultándoos e botándolles pedras. Velaí a educación no odio que marcou o réxime franquista. Agora Cuerda sinala co dedo os axentes educadores dese odio durante décadas. E, si, de certo as cousas foron así: saen nesta película moitas sotanas e moitos uniformes.

Xosé Miranda: “A nación é unha estrutura temporal: non existiu sempre nin sempre vai existir”
"A palabra nacionalismo non me gusta, crea confusión. Nacionalistas tamén eran os fascistas"

Chamo a atención sobre esta entrevista co escritor Xosé Miranda, responsable tamén do blog "A vella da manta". Pertence á xeira de longas entrevistas de M. Vidal Villaverde no xornal GALICIA HOXE.

ao raiar o sol
Infame condena

Luís González Tosar (ECG 7-9-08)

Coñecín a Ernesto Cardenal en setembro de 2002, en Tromso, Noruega, preto do Ártico. O autor da Oración por Marilyn Monroe era un dos convidados especiais a aquel congreso no que o vento, a friaxe, o lazo e mailo carambelo protagonizaron tanto coma poetas, novelistas, dramaturgos e demais literatos reunidos. Confeso a miña curiosidade por un home rebordante de paixón, fiel ao Evanxelio, mais tamén a Marx, como tantas veces ten dito. Quizais por iso, cando o vin baixar dun autobús, aterecido, tremelicando de frío, vestido de branco, a penas unha camisiña -a típica cotona-, calzado con sandalias, a cabeleira voándolle e a pucha negra metida até os ollos, semelloume un espírito despistado, recén chegado do alén. Alí, en Tromso, merquei o seu irónico libro de memorias Vida perdida, que fun debullando mentres seguía ao crego revolucionario por recitais e intervencións públicas. Souben así que nacera rico pola casa, que vivira a bohemia, de mozo, que participara na revolución de 1954 contra Somoza. Tralo fracaso ingresou en Gethsemani (Kentucky, EE.UU) nun grupo de trapenses contemplativos.
Ordenado cura, con 40 anos, marchou ás illas Solentiname, onde fundou unha comunidade vencellada ao FSLN. Co triunfo sandinista chega a súa etapa de ministro de Cultura, até que en 1987 tivo que pechar o ministerio, por falla de orzamento. Cardenal foi quen de aturar, de xeonllos, a mala hostia do pontífice da cristiandade que, rubio de xenreira, maldicía contra a Teoría da Liberación. Agora, con 83 anos, suspendido ad divinis, o escritor está sendo perseguido por Daniel Ortega e a súa muller, Rosario Murillo, sátrapas no poder no país dos lindos lagos, o que chora coa dor. Un xuiz "danielista" impúxolle, ilegalmente, á multa de 20.000 córdobas (694 euros). Non pensa pagar. "Si me quieren echar preso (...) estoy listo para ir a la cárcel". Díxolles sorrindo.

FÍRGOAS DE HISTORIA E XORNALISMO (Galicia Hoxe 7-9-08)
“GUIEIRO”, VOZ MOZA E REBELDE

Marcos Valcárcel
Falaremos hoxe dunha das publicacións máis rebeldes e orixinais que deu de si o galeguismo republicano: “Guieiro”, a revista da Federación de Mocidades Galeguistas do Partido Galeguista.
Naceu primeiro como páxina semanal do portavoz galeguista A Nosa Terra, o 30 de xuño de 1934, no número 338 de ANT. Era entón o secretario xeral das FMG Francisco Fernández del Riego, acompañado na dirección de Xaime Illa Couto, Xosé L. Fontenla Méndez e Xoán L. Ramos Colemán. Eran responsables locais Vicente Bóveda (Ourense), Ramón Piñeiro (Lugo), Xosé Ramón García Chao (Viveiro), Xenaro Mariñas del Valle (A Coruña), Francisco Ogando Vázquez (Santiago), Avelino Pousa Antelo (Negreira) e Xosé Álvarez Blázquez (Pontevedra).
En setembro de 1934 a páxina colle xa o nome de “Guieiro”, co subtítulo “Outavoz nazonalista da FMG” e con numeración, ata abril de 1935. Finalmente, con data 1 de santos de 1935, a revista sae como publicación autónoma, co subtítulo “Outavoz patriótico da FMG” e un formato de catro páxinas (seis meses despois). Nesta última etapa publicou un total de 13 números, o derradeiro con data 1de xullo de 1936. Editábase en Ourense, na imprenta La Industrial, e tamén o financiamento debía ser ourensán, pois case toda a publicidade é desta cidade: Casa dos Lentes, o Cronómetro, Axencia Otos, Bicicletas Da Cunha, etc.
Publicación monolingüe galega, tiña periodicidade quincenal, que será mensual dende febreiro de 1936 ata o final. Aínda que non figuran na cabeceira os datos dos responsables da revista, os datos internos das Mocidades permiten asegurar que o seu primeiro director foi o ourensán Manuel Vázquez Martín, que sería logo substituído por Celso Emilio Ferreiro e logo por Castro Arines. Na etapa de Celso Emilio a revista foi secuestrada por orde gobernativa, en decembro de 1935, “por inxurias a Hespaña”. Segundo Celso Emilio o proceso debeuse a “dous soltos” nos que se comentaba un discurso de Gil Robles. Cóntalle Celso Emilio a Víctor Freixanes (Unha ducia de galegos, 1976) que un o redactara el mesmo e outro Cuevillas, pero non estaba asinado. O da man do poeta de Celanova titulábase “Porque non berramos ¡Viva Hespaña!” e remataba así: “Por eso o galego que se referindo a esta Hespaña de agora, berra ¡Viva Hespaña”, ou é un malvado ou é un idiota”.
Da forza que xa tiñan as Mocidades Galeguistas nesas datas, baste deixar constancia do mitin de novembro de 1935 nunha vila pequena como Celanova”, que lograba convocar a catro mil mozos nacionalistas para escoitar a Celso Emilio Ferreiro, Xosé Nogueiras, Vicente Bóveda, Illa Couto e Fernández del Riego.

2. ANTIESPAÑOLISMO.
O portavoz das Mocidades tiña seccións fixas como “Problemas da FMG” ou “Aición da FMG”, que dan conta polo miúdo da vida da organización. A orientación política das FMG vai marcando a liña deste boletín, caracterizado por un nacionalismo radical, mesmo próximo ás veces ó arredismo e sempre moi crítico coas organizacións políticas españolas, de dereita e de esquerda. Velaí os diversos ataques á CEDA de Gil Robles e a Calvo Sotelo, pero tamén a políticos republicanos como Casares Quiroga e outros que “volvían a Galicia en busca de votos”, velaí esta cita: “nós temos a obriga de agarral-a escoba e botalos de casa sin consideracións. Casares, os seus calcetíns, Basilio (Álvarez) a súa voz, Portela (Valladares) a súa cabeleira, poden ir a lucilas pol-a Hespaña adiante, xa que n-ela lles gustou campar, cando o poideron faguer” (n.3).
O antiespañolismo marcaba no Guieiro un fío común para unha gran pluralidade ideolóxica no seo das Mocidades. O xornal facía explícita esta posición, mesmo para diferenciarse de posicións máis moderadas do Partido Galeguista: “Estamos intimamente vinculados coa decrarazón de principios do PG. Non embargantes, nós non admitimos nin praiticamos ningún paito que dito partido faga cos partidos hespañoles, señan istes d´esquerda ou direita” (n. 1).
O pouso das teses risquiáns é evidente tamén en soltos coma este: “Patria é Cultura. Cultura é Inmortalidade. A Patria e a Cultura son o único ouxetivodo nacionalismo galego” (n.11).

3. FERNÁNDEZ DEL RIEGO.
Na temática deste xornal dominan os espazos de información sobre a vida interna e externa do galeguismo e os temas históricos e culturais referidos sempre a Galicia ou, ocasionalmente, a Euskadi e Cataluña. Os redactores eran os propios membros das Mocidades, con Fernández del Riego nun primeiro plano, pois del son varios dos artigos de maior peso político. Os “galeguistas adultos”, do PG, están presentes coas firmas habituais de Otero Pedrayo, Vicente Risco e F. Cuevillas.
A salientar tamén as entregas de Aquilino Iglesia Alvariño, Xaime Illa Couto, Antonio Moure, Xosé Velo Mosquera, Xosé L. Fontenla, Prudencio Taboada Tabanera, Bonifacio Suárez, Xosé García Seoane, Marino Dónega, Manuel Gómez Mauricio e Xaime Vidal Rei, ademais dos retratos realizados polo debuxante “Sesto”:
Na vida do Guieiro houbo tamén tempo para lembrar as figuras do poeta Eduardo Pondal (n.7) e do galeguista malogrado Xurxo Fernández, así como as conmemoracións de Pardo de Cela (17 de nadal) ou o maxisterio de Antón Villar Ponte, falecido en 1936, a quen se lle dedica o número 9 do boletín, incluíndo, entre outros textos, un poema elexíaco de Ánxel Sevillano.
No ano 1996 o Consello da Xuventude de Galicia, presidido entón por José A. Constenla Ramos, publicou unha edición facsímile deste xornal, incluídas as páxinas da súa etapa en A Nosa Terra, e cun limiar de Xaime Illa Couto.
A mesma cabeceira foi utilizada polo portavoz da Unión da Mocidade Galega (xuventudes da Unión do Pobo Galego) dende 1978. O mesmo nome levaba o órgano do Patronato da Cultura Galega en Montevideo, tanto na súa xeira de 1965 1 1968 como na posterior, iniciada en xullo de 1984, dirixida inicialmente por Manuel Suárez Suárez.

P.S.: algo que case ninguén sabe (agás Bieito Iglesias, que mos encargou). Nos dous primeiros números do GUIEIRO, boletín da UMG, hai dous artigos sobre Cultura e Nacionalismo (1978). Se teñen acceso a eles, sexan comprensivos. Están sen asinar, pero non renegarei da súa autoría. Eu era moi novo daquela.

A MIRADA RETIDA
O HISTÓRICO ORELLAS
Marcos Valcárcel

Pasoume esta foto un dos donos do Bar Orellas, hoxe na Praza do Ferro. Os que teñan 50 anos ou máis lembrarán ben o motivo e o escenario: o histórico Orellas cando estaba nos baixos do Principal. A foto leva anotados os nomes dos retratados: Aser, Adela, Manolo, Claudio e Daniel. Consérvanse máis fotos desa época: as xerras brancas de viño, os xamóns e chourizos pendurados das trabes da madeira, unha saliña ó fondo chea de pipotes, etc. Funcionaba aínda como cine o Principal, ou o Peripepe, e ó rematar a película de “Sabú” ou de “Tarzán” a festa era completa cun bocadillo de orellas. Había que baixar por unhas angostas escaleiras, que eu lembro escuras. E dende abaixo, polos pequenos ventanos a ras do chan da rúa, víanse os pés da xente que paseaba na rúa da Paz. Estou seguro de que moitos ourensáns teñen neste espazo de sociabilidade popular un anaco da súa memoria sentimental. Ata fixemos por alí algunha xuntanza clandestina de estudantes, como se fixeron tamén no Volter. Pasaron tantos anos que todo se esvaece. Pero queda a foto como testemuña.

P.S.: o histórico Orellas baixo o Principal inaugurouse a finais dos anos 4o e pechou no 1983 para pasar ó local da rúa da Paz. Na foto están Manolo e Claudio, os donos (dereita e esquerda), o comerciante Aser e a súa dona Adela.

No seu "Rodicio do Tempo" Clodio González Pérez
escribe sobre os
Alcumes medievais (Galicia Hoxe, 6-9-08)

Como a relación é moi extensa, non propia dun artigo xornalístico senón dun bo traballo para unha revista especializada, cinguimos a dar non máis que varios acompañados co ano en que se rexistran, empezando polo que acadou a capela de San Xusto para fundar naquel lugar o mosteiro: Petrus Cresconii cognomento Infanzon (1127); Anaia (1197), Auricula (1161), Badarra (1254), Baluga (1168), Batalia (1241), Beschoquino (1217), Bispo (1245, Petrus Fernandi dictus Bispo, presbiter de Oluaria, Bochon (1274), Boleyro (1264), Caladus (1236), Calvo (1172), Calza (1224, monxe), Canela (1152), Caninus (1227), Chapas (1210, vicario do arcebispo), Cheyron (1267) Chicus (1156), Colonio (1167), Corvo (1257), Cotalaya (1242, presbítero), Curvus (1153), Das Capas (1201), Dente (1202), Esquerdus (1249), Falcón (1226), Feo (1241), Ferus (1163), Fiel (1219), Fol (1215), Francus (1244), Garavitus (1204), Gatinus (1245), Gatus (1244), Granion (1191), Gordus (1247), Lavaromeus (1238), Leyno (1247), Leyton (1218, presbítero), Lucho (1267), Lupo (1242), Maladus (1215), Mosca (1241), Moxe (1260), Navaya (1247), Patuchu (1213), Pexon (1190), Picito (1234), Pinctus (1157), Porrinus (1239), Qui Venit (1226, Martinus Pelaiz dictus...), Rabiosus (1238, racioneiro compostelán), Rapatus (1245), Rectus (1242), Rubeus (1202, cóengo), Sardina (1217), Serpe (1255), Sicarius (1245) Siccus (1161), Testa (1228), Teyxafin (1217), Tofinus (1237), Tourel (1228), Tuvius (1244), Varelle (1234), Vilanus (1242)...
Os alcumes das mulleres son contados, non por careceren deles, senón porque a súa presenza nos documentos é moi escasa, e ás veces referida ao home: Bochoa, muller de Petrus Fernandi dictus Bochom (1274).
Algúns remataron en patronímicos: Batalla, Chico, Seco, Tubío... A excepción é Varela: pasou a apelido, pero tamén segue aínda actualmente como alcume na zona.

P:S: dedicamos este artigo ó Julio Medela, se é que ten Internet nos calabozos do castelo de Allariz.

Lingua e empresa

Andoliña sábado 6-9-08

Abriuse o curso político con dúas novas negativas para o noso idioma: o caso Steiner e o pronunciamento do Club Financeiro de Vigo. Sobre os dous temas xa se escribiu con xeito neste xornal. O primeiro denota a falta de proxección exterior da nosa cultura e, sobre todo, o dano que certas campañas mediáticas, con adobío intelectual, están a causar na convivencia cultural en pluralidade da nosa contorna.
Creo que é máis preocupante o segundo caso, porque parte do propio seo do país e reproduce fielmente os prexuízos diglósicos tan presentes na burguesía galega. Cómpre precisar que non todos os empresarios pensan así: como lembraba o amigo Fernán Vello, nunha liña ben diferente, comprometida coa lingua de noso, están outras grandes empresas galegas, non demasiadas, tamén é certo. Doutra banda, algo de ignorancia hai tamén no Club Financeiro de Vigo: baste dicir que no seu novo "manifesto" falan de "gimnasia" e "manualidades" para denominar materias que nin así se chaman.
Cataluña é un país rico e dinámico, motor de España en tantas cousas, e para iso as súas clases dominantes nunca tiveron que refugar do seu idioma. Seremos os galegos máis parvos ou qué?

P.S.: con acerto, o xornal Galicia Hoxe publica hoxe o texto de Arturo Casas sobre o caso Steiner (ó amigo Caetano, non se lle escapa unha...). Graciñas tamén a Arume polo seu comentario incorporado nesta Andoliña.

en poleiro alleo (Davila, Faro Vigo 5-9-08)

Burro e couva (Bieito Iglesias, 4-9-08)

Pasei dúas semanas noutra cidade, nunha Donostia solleira herdeira daquela capital da monarquía balnearia de principios do século vinte. Antes dos casinos e traxes de baño ata os artellos, foi refuxio corsario e porto de pescos de baleas, e despois sumouse a ese país vasco industrial de onde nos chegaron as escopetas, as cociñas de ferro e a Lambretta.
Hogano é vila de bo pasar (a crise económica golpea máis ao tixolo mediterráneo), de restaurantes careiros e parques con nenos xogantíns. Malia que a demografía declina como no resto do vello continente, vense moitas parellas con tres cativos que, polo regular, falan en éuscaro.
Será un efecto da democracia cristiá gobernante alí? O caso de Irlanda, coa poboación máis nova de Europa, convida a considerar o poder euxenésico da relixión, pero talvez Euscadi imite países como Holanda ou Dinamarca, pequenos, ricos, modernos e tradicionais a un tempo, nos que a xente cría fillos porque confía no futuro e non sente fatiga da súa identidade.
Hai un dato que afortala esta suposición: os vascos e as vascas fuman de raio. Pensarán vostedes que é por levarlle a contraria ao goberno, cousas dun pobo levantadizo, pero eu creo que borrean por espírito comunitario, porque ven asegurada a continuación das sagas familiares e descoñecen o medo a morrer do individuo insular, empeñado en vivir sempre.
Non viaxei por ver cinema de festival nin por torrar a pelica na praia da Concha, senón para operar a miña nai nunha clínica privada.
Experimentei así os beneficios do capitalismo puro, tan distinto do capitalismo de estado dominante en Galicia e no noso sistema público de saúde, un furúnculo infecto da seguranza social española.
Algún día converxeremos en benestar cos que nos levan anos e cartos de adianto. Cómpre esperar, aínda temos para burro e couva, se me permiten o dito popular que susbtitúe as calendas gregas por asno e hortaliza.

Andrea Camilleri

Veño de lerlle A pensión Eva, traducida en Galaxia hai un par de anos, e gustoume bastante. Hoxe tamén é noticia (Galicia Hoxe):

Camilleri gaña o Premio RBA de novela negra
O escritor, director teatral e guionista italiano Andrea Camilleri (1925) foi o gañador da segunda convocatoria do Premio Internacional de Novela Negra RBA, dotado con 125.000 euros. A obra gañadora titúlase El crimen del Garlasc, primeira novela negra de Camilleri sen a presenza de Salvo Montalbano, o seu entrañable comisario de policía.
"O crime do Garlasco", que adopta desde a súa primeira páxina un enfoque xornalístico, sitúase en gran parte da súa acción na redacción da RAI en Palermo, no despacho do seu director, e a historia relatada está inspirada nun "elemento histórico", segundo sinalou o autor.

"BONANZA"

(e 2).

Andoliña

venres 5 setembro.

Unhas liñas máis sobre "Bonanza", a serie máis vista nos 60 nos Estados Unidos, con millóns de seguidores en todo o mundo. O pai da idea foi o produtor David Dortort que lle propuxo á NBC unha fórmula televisiva en clave western, mesturando os rexistros cómico e dramático. Á fronte da historia Ben Cartwright, o patriarca viúvo tres veces, e os seus fillos de varias nais: o racional e cerebral Adan, o sentimental Hoss e o pequeno e impulsivo Joe: de nenos queriamos sobre todo ó xigantón Hoss, tan inmenso como candoroso; cando morreu en 1972 Dan Blocker, o actor que o interpretaba, a serie sufriu unha fonda crise.
Cales foron as razóns do éxito da historia do rancho A Ponderosa, que marcou a historia da TV entre 1959 e 1973? Foron varias. A construción deses catro personaxes tan diversos, que ofrecían visións plurais da vida e do mundo. Tamén un certo alegato progresista: os bos dos Cartwright sempre en defensa do Ben, contra o racismo ou o maltratamento ás mulleres. Por exemplo, vimos un episodio en que Joe lle abría todo un mundo novo a unha moza xordomuda, aprendéndolle a lingua de signos. E a utilización atinada das paisaxes, como no western clásico, cunha expresa apelación preecolóxica ó respecto á natureza.

Empresarios contra o idioma galego
MIGUEL ANXO FERNÁN VELLO (Galicia Hoxe, 4-9-08)

Creada no ano 1993, a partir duns primeiros contactos levados a cabo pola Asociación de Funcionarios para a Normalización Lingüística de Galicia, a Fundación Galicia Empresa naceu para, entre outros fins, teimar na cristalización dunha idea central: establecer un maior compromiso social das empresas coa cultura, concretando este máis particularmente "na recomendación de usar a lingua galega como símbolo dese compromiso e como marca de identidade e da calidade dos seus produtos, sen prexuízo do apoio á poliglosia como factor esencial da actividade empresarial". O primeiro presidente da Fundación Galicia Empresa foi Ramón Castromil e forman parte actualmente da institución -cito case de memoria- empresas e entidades tan importantes como Caixanova, Coren, Feiraco, Finsa, Gadisa, Otero Pombo, Pescanova, R Cable, Rodman, San Luis e Televés, entre outras. En definitiva, toda unha lección dada á sociedade galega por parte dun número altamente significativo de empresarios, todos eles punteiros e de gran calidade nas súas creacións e ofertas. Sinxelamente extraordinario. Como extraordinaria foi tamén a recente decisión do estaleiro vigués Barreras, unha empresa recoñecida mundialmente, que pasa a adoptar de xeito progresivo o galego como a súa lingua vehicular. Mais esta realidade normal e natural, intelixente, acaba de sufrir un golpe ben escuro, sen dúbida de carácter reaccionario e retardatario (como diría Díaz Pardo). O Club Financiero de Vigo -unha asociación empresarial- acaba de posicionarse, en coincidencia coa dereita extrema, en contra do emprego do galego no sistema educativo. Empresarios -altamente politizados- metidos a sociolingüistas. Empresarios contra o idioma galego, empresarios que falsean e manipulan os datos da realidade no que atinxe á lingua, empresarios que critican o Goberno Bipartito da Xunta dicindo (Jesús Bahillo) que hoxe "en Galicia es prácticamente imposible educar a un niño en castellano". Alguén (a Universidade) debería pór algo de racionalidade en todo isto.

Fío Musical (31)

unha pequena xoia do youtube

Johnny Cash - Bonanza & Five Feet High and Rising

Aproveitando a Johnny Cash, eiqui vai outra xoia (Tacho):

Man In Black, do ano 1971

BONANZA. Andoliña xoves 4 setembro

Poucas vivencias teñen a forza de impregnar a memoria como algunhas da nosa infancia. Asocio eu a volta do colexio cun engaiolante bolo de pan que contiña no seu interior unha onza ben grosa de Chocolates Chaparro, que ademais estaban moi preto da miña casa. Gustábanme tanto que lle daba á onza para abaixo para que durase máis o pracer saboroso. E como melodía de fondo, unha musiquiña ben atractiva e un mapa ardendo polas beiras mentres asomaban o bo de Ben Cartwright, o patriarca viúvo da Ponderosa, e os seus tres fillos.
Falo de "Bonanza", marca e símbolo da miña xeración. Neste verán puiden ver algúns capítulos, en horario matutino da TVG, con certo temor: co arrepío de asomarme ó pasado e encontrar decepción onde houbo felicidade. Pero non sucedeu tal. O paso do tempo non foi quen de estragar o mito. Con tramas sinxelas, pero ben articuladas; sen grandes medios, e con personaxes poida que tópicos pero ben construídos; cun espírito que cando menos bebe nas fontes do western clásico. Con xeito, co resultado final dun produto moi agradable.
Sobrevive "Bonanza" na TVG e nas webs de fans de internet. O gran Robert Altman dirixiu moitos episodios: non me sorprende.

en poleiro alleo

Sobre a localización do campo de fútbol, de Afonso Vázquez-Monxardín (La Región 2-9-08)
Vou provocar, aviso. Creo que a idea exposta o outro día polo BNG volve, simplemente, sobre unha vella idea de sentido común: concentrar nun punto da cidade as delegacións administrativas dos poderes autonómicos e centrais. É algo lóxico e útil que a todo o mundo lle debe parecer razoable. Ao igual que hai zonas con especialización sanitaria ou educacional, é lóxico que haxa unha con especialización administrativa. Que sexa no Couto está, ademáis, moi ben. É unha zona dinámica, ben comunicada co centro e coas estradas e levaría un impulso magnífico. Que se faga isto xogando coa localización do estadio de fútbol, discúteno algúns. Pola miña banda paréceme ideal. Unha posible utilización pública de, no mellor dos casos, un par de horas á semana, non debería pexar unha rendibilización do espazo ben maior como sería a dunha zona administrativa, que, ademais, metería moito funcionario, oficina, moita vida, no mesmiño corazón do Couto.Pero discrepo coa localización futura do campo de fútbol. Eu levar levaríao... ¡para ningún sitio! (...)
Artigo completo


Mover as mans como as move o Amo, de X. L. MÉNDEZ FERRÍN (Faro Vigo 1-9-08)
(artigo completo)

Moitas persoas, xeralmente novas, non collen o lapis entre o dedo cachapiollos e o longo de todos (ou gordo) e pulgar axudándose co furabolos (ou índice) como era regra nas escolas e na vida. Agora, levados pola forma de empuñar o lapis nas películas, moitas de eiquí agarran o útil de escribir como unha garra ou pouta de ave rapaz. O cine norteamericano ensinoulle ao mundo a coller o vaso alto de whisky e a manexar o pito de tabaco rubio, e hoxe apréndelle a beber viño tinto en copa alta e a non fumar senón xarutos. Eu comecei a fumar por paipa fascinado polas películas. O beixo da boca, aínda que sexa unha práctica atávica na especie nosa, foi imposto como signo de prestixio no mundo a partir do cine norteamericano, e hoxe as parellas íspense reciprocamente con moita presa secundando na intimidade erótica un tópico igualmente norteamericano e cinematográfico. Non debemos extrañarnos de nada. O Amo é o dono de case todo, inclusivemente dos acenos e das poses. O escravo quer parecerse sempre ao Amo. Por iso o galego colonizado intenta unha falsa vía de dignidade imitando a forma de falar do colonizador. Hai quen lle fala ao can en castelán se este é de raza e en galego se é mesturado. (...)

Tabú (Bieito Iglesias en ECG 21-8-08)

En recente conversa cun médico teso e estúpido, este acusoume de non aceptar a morte, convertida en tabú pola sociedade contemporánea. Tal xeneralización resulta no meu caso abusiva, porque si asumo a acabación en determinadas circunstancias e dependendo de qué persoa pase a mellor vida. Por exemplo: se finase o mencionado galeno empertigado e idiota, eu afrontaría o seu óbito con encomiable presenza de ánimo, con resignación cristiá e extraordinaria serenidade de espírito. Pero dáse o caso de que a ameaza da Gadaña pende sobre unha persoa por min moi querida e loxicamente desexo esgotar tódalas posibilidades de supervivencia. O menciñeiro en cuestión desempeña o cargo de Xefe de Servizo, sendo o peor dos profesionais que coñecín no hospital dos meus pesares, de onde deduzo que na saúde pública impera a selección natural negativa, aquela que empoleira aos menos aptos. Velaquí un motivo para non votar nas eleccións e para nunca meterme en política (non podo tomar a serio ningunha xestión que non despida a metade das ­batas brancas e tal providencia está fóra do alcance das autoridades democráticas, ­incapaces de tusirlles a gremios intocables).
Aceptemos pois a morte, incluso se con ela se atúan as lembranzas da xente que nos importa e que facemos nosas. No sinistro cuarto hospitalario sentín falar estes días dunha egua medio cega que comía rostrollo e que lles propinaba tremendos couces a unhas vacas que se chamaban Cabana ou Vermella; de como se comía a bica de millo con leite mazado polo verán, con chourizos ceboleiros por Semana Santa e con fígado encebolado pola mata; e escoitei partes meteorolóxicos rimados: por Santa Mariña, unha canadiña (de auga), por San Pantaleón, un canadón. Sei que estas acordanzas desaparecerán, pois todo canto existe merece perecer (Hegel). O que me amola é que non vaian dediante os malvados ou simplemente maliciosos para ir deixando sitio. Sentenza dun señor de Sigüeiro, filósofo el: "A metade da xente sobra".

OMAGH
Andoliña mércores 3 setembro

O 15 de agosto de 1998 un coche-bomba explotaba no centro da cidade irlandesa de Omagh. Morreron 29 persoas e houbo máis de douscentos feridos: entre os mortos una moza e un neno españois, que participaban nun intercambio escolar. O atentado foi reivindicado no seu día polo IRA Auténtico, una escisión do IRA provisional oposta ó proceso de paz iniciado no Acordo de Venres Santo.
O pasado luns, TVE-2 contábanos a historia de Omagh a través dunha película de Pete Trevis (2004): un documento erstremecedor que enfoca o drama dende a perspectiva das familias das vítimas, organizadas para coñecer a verdade. Excepcional a interpretación de Gerard McSorley (na imaxe) no papel de Michael Gallagher, portavoz do Grupo de Autoapoio. A cinta, en clave de falso documental, está en cambio chea de verdade e autenticidade e esculca nas lúgubres miserias da chamada Razón de Estado.
Hai só unhas semanas cumpríronse dez anos da traxedia. Houbo actos conmemorativos en Omagh pero moitos dos familiares non asistiron. Tal como conta a película, aínda hoxe ningún dos acusados por aquel atentado foi declarado culpable polos xuíces.

ANDOLIÑA martes 2 setembro
Rescaldos de agosto

Os días de lecer garanten unha certa ilusión de arredamento: para os que escribimos nos xornais, a capacidade de ver o mundo dende fóra. Como se a vida parase. Pero non para, non. O mundo segue a moverse e os xornais de agosto tiveron tintas ben escuras de traxedia. O horroroso accidente de Baraxas encheunos a todos de preguntas: as respostas que a investigación está a dar non son moi compracentes coas autoridades desa compañía aérea. Ese avión nunca debeu despegar.

E no mundo, os aires da traxedia leváronnos ata Xeorxia. A lei da forza é a que invocou a Rusia de Putin para invadir terras xeorxianas amosando toda a grotesca chulería do Exército ruso. Dubido que Putin entenda os nacionalismos, nin sequera os de Osetia do Sur e Abxazia. Velaí a súa política criminosa de sempre en Chechenia. Rusia actúa só en función dos seus propios intereses estratéxicos, económicos e militares. Ó servizo de grupos mafiosos e criminais que controlan esas áreas e os negocios do tráfico ilegal de armas, persoas e narcóticos.
A cara positiva do mes foi a fascinante posta en escena dos Xogos Olímpicos. Ó réxime chinés saíulle ben a xogada. Agardemos que reviva agora a causa dos Dereitos Humanos no coloso asiático.

Hey Jude (Fío Musical 30)
Unha recomendación de Tacho

O 26 de agosto fixo 40 anos que se editou Hey Jude dos Beatles: la lalalala lalalala , hey Jude. Interminable. Ano 1968. A cancion estaba adicada a Julian Lennon, pero soaba millor Jude que Jules. Unha gozada.

De volta

Toca volver ó día a día e aquí estamos.
Para empezar, recupero algúns artigos de interese das últimas semanas.

O novo Mediterráneo, de Afonso Vázquez-Monxardín (La Región 30-8-08)

(...) Pero non aprendemos. E na crise dos Balcáns -nacida da axitación nacionalista primaria coa que vellos beneficiarios do sistema iugoeslavo buscaban oco na historia- durante o exterminio de Sbrenika, os soldados holandeses e franceses dirixiron os ollos á bóla da petanca coa que xogaban e houbo de ser a aviación USA quen parase os pés aos nacionalistas serbios.Hoxe novo capítulo. Unha Europa sen política exterior común promociona, irresponsable, a independencia de Kosovo, e Putín, volatilizados os acordos de inviolabilidade de fronteiras e integridade territorial de Helsinki 1975, esmaga feliz e inmisericorde a ousadía de Xeorxia de recuperar de facto Osetia do Sur. Incluso se permite ameazar a Europea a Polonia -a nosa Polonia da UE, designada como obxectivo militar- e calamos coma petos. ¿Onde vai o progresismo do ‘non á guerra’? ¿Ou é que era só vello antiamericanismo e antisemitismo? Pois eu creolles que gañe Obama -improbable- ou McCain, convén retomar a historia e estreitar lazos dentro do novo Mediterráneo atlántico. Fóra chove. Ou o que é peor, trona.

- Contar a traxedia, de Miguel Anxo Murado (LVG 25-8-2008)

Falo da reporteira que dicía que se ían pedir mostras do «DNI» dous familiares para comprobar as identidades dúas corpos. Falo dá insistencia en referirse a ese corpos como «cadáveres», a expresión menos humana de todas cantas hai para falar dunha vítima, un falecido, un defunto.
Falo do acoso dous micrófonos a familiares para preguntarlles como se sentían, unha pregunta tan banal como cruel. «Están traendovos cadáveres aquí porque hai unha inmensa neveira na que caben todos e así non se descompoñen», dicía un locutor; «vin un ferido tan queimado que pensei que era un negro, pero era un branco», dicía outra; «as caixas negras do avión, que todos coñecemos polas películas de Hollywood», comentaban desde ou estudo, sorrindo. Non trátase de adoptar un xesto compunxido nin de ocultar información, senón de pensar un pouco non que se dei. (...) É certo que é difícil enfrontarse á dor, mesmo á dous demais. Por iso a sociedade inventou lugares comúns («acompáñote non sentimento») para permitir mostrar solidariedade sen meter a patas. Ou xornalismo ten que aprender dese vello tacto popular e comprender que a dor é unha substancia que hai que manexar con coidado, porque queima coma ou lume e é fráxil coma ou cristal.

- Las tonterías de Steiner, de J.M. Ponte (Faro Vigo 26-8-08)

Arranxos e comentarios

No post desta mañá creo que o sistema non deixa poñer comentarios aínda: non sei o motivo. Mentres o amigo Xulio o arranxa, poden tamén trasladar aquí os seus comentarios sobre os artigos de Monxardín, Murado e Ponte (excusas polo imprevisto tecnolóxico). Se lles parece ben. E saúdos a todos os contertulios/as que se van incorporando: Apicultor, Arume, Xoán da Cova, etc.

Lecer e repouso (Imaxe de Sucasas)

Chega a hora do repouso. No mes de agosto non escribo nos xornais.
Tamén o blog descansará, como mínimo dúas ou tres semanas.
En calquera caso, agardo reanudar esta fiestra de contacto con todos vostedes, a inicios de setembro.

Preguiza.

Pan por pan xoves 31 xullo. Imaxe: Paul Lafargue.

Releo un libro curioso. Que empeza así: “Unha estraña paixón invade ás clases obreiras dos países nos que reina a civilización capitalista; unha paixón que na sociedade moderna ten por consecuencia as miserias individuais e sociais que dende hai dous séculos torturan á triste Humanidade. Esa paixón é o amor ó traballo, o furibundo frenesí do traballo, levado ata o esgotamento das forzas vitais do individuo e a súa proxenitura. En vez de reaccionar contra esta aberración mental, os curas, os economistas e os moralistas sacrosantificaron o traballo. Na sociedade capitalista, o traballo é a causa de toda dexeneración intelectual”. Teses radicais e discutibles de Paul Lafargue. Pero é certo que grandes civilizacións como a Grecia de Fidias, Aristófanes e Aristóteles desprezaban o traballo: iso era só para os escravos. Pensarei nisto, exercendo o meu Dereito á Preguiza: ata setembro.

Microrrelatos Concurso Carlos Casares Liceo de Ourense

Dende hai unha semana o xornal La Región, de Ourense, está a publicar algúns dos microrrelatos presentados neste 2008 ó concurso Carlos Casares do Liceo de Ourense. Publícanse cuns interesantes debuxos de Xoán Baltar (fillo de XLG, O Carrabouxo).
Por suposto, pedímoslle permiso previamente a todos os escolmados e algúns preferiron manter o carácter inédito do seu relato e non publicalo. Eu mesmo fixen a escolma dos que sairán en LR.

Como mostra, deixo aquí, en COMENTARIOS, algúns exemplos dos xa publicados. Estes:

VUELA LIBRE, por LIDIA GREGORIO SELAS, de VIGO (accésit)

EL OTRO, por GUILLERMO MASCARÓ LLINÁS, de PALMA DE MALLORCA

ADEUS, BOLBORETA!, por RAFAEL LASO LORENZO, de VIGO

Novo ensaio sobre a cegueira, por JORGE EMILIO BÓVEDA ÁLVAREZ, de OURENSE

Histórica cuántica de Röos, de Mariña Pérez Rei. por MARIÑA PÉREZ REI, de SANTIAGO

Os mariñeiros de Xinzo, de Afonso Monxardín

GH. 29-7-08

en poleiro alleo

Paratextos para LG Tosar, de Anxo Tarrío (GH 30-7-08). Poden dar datos para desvelar importantes claves con que explicar a nosa historia contemporánea.

Congresos.

pAN por Pan 30 xullo. Debuxo: Otto Dix.

Se vostedes se molestan en revisar a información sobre o congreso do PSdG-PSOE da fin de semana, en todos os xornais, comprobará dúas cousas. Primeira, o 80 por cento do publicado refírese ós cargos e responsabilidades: quen foi elixido, quen non, quen entrou na dirección ás tres da mañá, etc. Segunda, a abraiante ausencia de novas sobre os debates ideolóxicos e programáticos do congreso, que tivo que haber, pero que se descoñecen. O mesmo vale para un encontro do PPG ou unha asemblea do BNG, aínda que, por filtracións dunha banda ou doutra, dos nacionalistas acaba por saberse todo. Ou sexa, que do que queren que nos informemos é de quen manda a partir de agora no partido. O cidadán ignora as diferenzas estratéxicas entre Pachi Vázquez e López Vidal, se é que as hai. O cidadán case está a pensar que os congresos só serven para fixar como se reparte o poder interno.

Ava.

Pan por Pan martes 29 xullo

O meu tempo de cine combina as estreas de películas recentes e a revisión dos grandes clásicos, que xa vin hai máis de 30 anos. Dedícolle máis tempo a estes. Por unha sinxela razón: nunca me defraudan. Un exemplo, “A noite da iguana” . Que se pode agardar da encrucillada de John Huston e Tennessee Williams? Só a xenialidade. Un intenso drama espiritual e poético (non só relixioso, aínda que o protagonista sexa un pastor protestante). E un recital de bo facer actoral: Richard Burton, Deborah Kerr, a Sue Lyon de “Lolita”. Pouco importa a orixe teatral do texto, tan evidente. Ou o catálogo de mulleres: dende a nínfula perversa (alguén falaría de misoxinia) ata o anxo redentor. E sobre todo, Ela: Ava Gardner, a encarnación da Deusa Nai en formas de extrema sensualidade. Alguén dixo desta actriz que era o animal máis bonito do mundo: velaí, non esaxeraba.