Ferocidades, de Anxo Tarrío Varela (GH 31 xaneiro)

O artigo completo

Vasili Grossman adoita narrar cunha minuciosidade que por veces resulta exasperante se o lector non asume o ritmo lento que lle impón a escritura. É unha extensa e delongada novela que produce perplexidade pero que nos esmigalla pacientemente a vida civil e militar en torno aos acontecementos próximos ao asedio e defensa do sitio de Stalingrado, decisivo, como ben se sabe, xunto ao desembarco de Normandía por parte das tropas aliadas, para a derrota de Hitler na segunda guerra mundial. A miserábel vida nos campos de concentración, a persecución e exterminio de millóns de xudeos, que se viron acosados dobremente, por alemáns e rusos, as tremendas noticias dos millóns de mortos víctimas de Stalin durante os programas de colectivización, entre kulaks e todo aquel que, polo si ou polo non, caía na acusación de "burgués", a desacougante vida diaria de quen dependía da delación do veciño ou do amigo máis íntimo, o condicionamento do pensamento filosófico e científico aos dogmas do partido comunista, todo iso e moito máis se nos vai dando nunha prosa lenturosa, chea de digresións e de parsimonia, mesmo nas descricións físicas dos personaxes, ás que xa había moito tempo que renunciara a novela do século XX, todo exposto sen o máis mínimo xesto de revancha, malia ter sido o autor e a súa familia víctimas das barbaries que se narran.

(...) E tirando deste fío torguiano chego ao meu amigo João Pedro Mésseder, quen abre o seu libro Abrasivas (Deriva Editores, 2005), inesgotábel de sabedoría, con esta reflexión aforística: Apesar de pouco dotados, certos homens guardam um grão de lucidez, a que basta para intuírem a inteligência de outros. Sentem-na porém como um insulto à própia cegueira. Dedícam-se então a cultivar um ódio surdo. Por vezes tornam-se ferozes.

Convivencias

Co título non sei se pomposo, raro ou cursi, de Convivencias Saudables, o Parlamento de Galicia celebrou onte en Auria un acto conmemorativo dos seus primeiros 25 anos. No Teatro Principal.
Consistiu nun concerto de música galega ou de autores clásicos sobre poemas galegos a cargo de Cristina Pato (unha peza de gaita, o resto ó piano), a soprano Laura Alonso (na foto) e o violinista Leonardo Blanco, excepcionais todos.
Entre as pezas un video insería anacos de poemas sobre Ourense (Otero, Celso Emilio, Eugenio Montes, etc.) e tamén no seu discurso Dolores Villarino, pta. Do Parlamento, leu uns anacos de Otero (por certo, sacaron eses textos do meu libro-escolma “Ourense, craro río, verde val”, aínda que isto non se citou en ningures, nin sequera no programa de man).
O mellor para min foi descubrir a voz de Laura Alonso que nunca escoitara.
O peor, dúas cousas. Un bebé no colo da súa nai facéndolle os coros á soprano (tan difícil é entender que non se pode ir cun neno a estas cousas!!!); unha nova metedura de pata do noso alcalde (citou a José Ángel Valente na contorna da Xeración Nós) e un lene aceno propagandístico no de D. Villarino, citando como logro, p.ex., unha Cidade do Transporte que nin sequera existe.
Para os melómanos que nos seguen, velaí o programa:

1.Seis danzas galegas. Música: Octavio Vázquez. Marcha procesional dos Mato. Costureiriña bonita. Moderato. Imos indo-alalá. Vivace. Muiñeira de Ponte Sam-Paio.
2. As froliñas dos toxos. Música: Eduardto Toldrá. Letra: A. Noriega Varela.
3. Panxoliña. Música: Cristóbal Halffter. Letra: Vicente Risco.
4. Aureana do Sil. Música: Federico Mompou. Letra: Ramón Cabanillas.
5. Destero. Música: Rodolfo Halffter. Letra: Xosé María Álvarez Blázquez.
6. Canzón de cuna para Rosalía de Castro, morta. Música: Isidoro B. Maiztegui Pereiro. Letra: F. García Lorca.
7. Lúa descolorida. Música: Osvaldo Golijov. Letra: Rosalía de Castro.
8. Chanson Espagnole. Música: Maurice Ravel. Letra: Trad. Maison du Lied (Rosalía de Castro)
9. Soedades: Música: Marcial del Adalid. Letra: Rosalía de Castro.
10. ¡Un home, Santo Antonio!. Música: Joaquín Rodrigo. Letra: Rosalía de Castro.

As Seis danzas a cargo de C. Pato ó piano e o violinista L. Blanco. O resto, C. Pato ó piano e a soprano Laura Alonso. O acto rematou co Himno Galego cantado (completo!!) por un corista da Coral de Ruada (de xeito magnífico, por certo). Había tamén abondo barullo de cámaras gravando: supoño que o emitirán na TVG en calquera momento.

Á rapañota, de Bieito Iglesias (ECG 31 xaneiro)

A caricatura do Bieito é de SUSO SANMARTÍN e saiu en Tempos.

Antonte líase neste diario un título alegre: "Chega o antroido máis divertido". O cabezallo do artigo anunciaba concursos de filloas e rebulideiras carautas propias da sazón; pero o mesmo podería referirse á prebatalla electoral, a esa música mazadora e pegadiza que nos convida a un baile de máscaras. Cando se dá o braquinazo de saída dunha campaña, volvémonos coristas de Marisol, espectadores de cinema en sesión de tarde: "La vida es una tom, tom, tómbola de luz y de color". Nas tómbolas que pousan nos paseos da Alameda -alá polas festas da Ascensión e do Apóstolo- rara vez che toca algo que pague a pena, son atraccións de feira que meten moito ruído, abouxando os xardíns e as rúas inmediatas, para despacharte as máis das ocasións con ridículos premios tales como caxatos de caramelos ou bonecos vestidos de flamengo, con chapeu cordobés e coa cara de Felipe González. Na rifa electoral, por contra, pódeche tocar un Ministerio de Familia ou a pedrea dun fachuco de billetes devoltos por Facenda.
Haberá quen considere noxento este tipo de electoralismo, quen se sinta insultado ao ver que os líderes políticos queren comprar o voto con catro cadelas. Non lles falta razón aos que se incomodan coas ofertas, primeiro porque nos toman aos electores por xente parva ou venal, e segundo porque as promesas se incumpren ou son inxustas. Así por exemplo, darlle catrocentos euros a todos (ricos e pobres), como pretende Zapatero, atenta contra a xustiza distributiva: para os humildes é cativo aguinaldo, mentres para os opulentos privarse desa cantidade é como arrincar un pelo dun boi.
No entanto sospeito que a rapañota colleita sufraxios e que parte do pobo vende a papeleta por uns patacos. Non quero eu quedar de puro, teño un prezo como calquera, somente que os candidatos non mo poden pagar. Votaría por Rajoy a troco dunha millonada que me levase lonxe, onde nunca máis o vise dediante.

Promesa cumprida

Atendendo a suxerencia dalgún contertulio, Rivas quixo deixar unha

dedicatoria para esta casa que tan ben coñece. Velaí:

Ás Uvas da Solaina e a Marcos, que mantén a horta de Itaca, meu amigo. Manuel O' Rivas. Ourense 29-I-08.

Como esta, O´Rivas debeu asinar unhas 30 ou 40 novelas nesa noite. Estivo asinando, sen repouso, entre as 10,05 e as 11 h., que baixamos cear. Todas a pluma (manexa xa con máxima destreza esa técnica) e co mesmo agarimo, sempre con algún debuxiño, e falando de vagar cos mozos ou persoas que se lle achegaban. Así se traballa esa empatía que xa se comentou aquí.

(Por certo, amigo Xoán da Coba, agardamos o seu diagnóstico grafolóxico).

P.S.: houbo referencias a Itaca e a Ulises na súa conferencia, como poderán comprobar na versión gravada.

Unha conversa informal

Andoliña 30 xaneiro. Imaxe de Picasso, O vello bufón, 1963.

Un posible diálogo, onte mesmo, nunha cidade galega.

"Oíches, desta vez si que se pasou o Zapatero co dos 400 euros. Pero, onde imos chegar? Isto é un cachondeo. Mercadeo puro e duro, niso están a converter a política e as eleccións".
"Pois, si. Tes toda a razón. Diríase que nos toman por parvos. Ou por menores de idade: toma ese caramelo e cala, rapaciño. Ou por débiles mentais. Ben se ve que idea teñen de nós".
"É que ás veces danche gañas de mandalos a todos a ese sitio. E que logo só vaian votar os seus militantes e os que cobran do partido, que a eses si que lles interesa o conto, aínda que non lles dean os 400 euros. Que, ademais de votar, tamén temos dignidade, ou non o sabían? Alguén terá que dicírllelo a estes novos xenios da nosa política. Así que un voto vale agora 400 euros?".
"Éche ben certo. Pero, que queres que che diga? Porque mira para os outros, vaia miñas xoias tamén. Agora fichan a Moncho, o exalcalde de Sada, un bo peixe, e á filla do exalcalde de Ponteareas, despois das guerras que alí tiveron. O poder moito pode: derruba muros e resucita amizades. A min dáme noxo. Oes, ponnos aquí outro viño!".

Manuel Rivas

Concordo co dito máis abaixo por Etxe. Escoitei falar bastantes veces a Manuel Rivas, pero nunca como onte. O Liceo a rebosar: 246 persoas, contadas (dende enriba, por min). Público diverso, dende alumnos de Institutos a persoas moi maiores, diverso en ideoloxías e sensibilidades. Trala miña presentación, Rivas falou uns tres cuartos de hora (8,3o a 9,15) lendo e comentando dous relatos-memoria: un sobre a súa nai, outro sobre o seu pai. Co do seu pai xa se notaba un in crescendo de entusiasmo na sala. Pensamos que acababa pero Rivas emocionouse e tirou para diante (eu non teño présa, vostedes verán): xa sen papeis, só unhas notas con tres ou catro nomes soltos (Chao de Felisa, Reimundo Patiño, Rodríguez Pampín, etc.), o escritor abriu a caixa dos soños e da infancia e embalouse. Falou sen parar ata as 10,5 horas. Case ninguén se levantou. Xa non podía haber coloquio: tal era a tensión da sala, calquera intervención rebaixaría aquilo que, dixen eu ó remate, non era unha conferencia, senón outra cousa. Un xénero superior, habería que buscarlle nome: un anaco de vida transformado en literatura. Por sorte, os que non asistiron, poderán escoitala dende mañá na web do Liceo (http://www.liceodeourense.com/). Fotos Trebolle.

No apartado de COMENTARIOS, colgo a miña presentación, que é longa de máis para poñela aquí (e que creo que tamén lle gustou á xente, polo que me dixeron).

PAN POR PAN xoves 30 xaneiro. O´ Rivas. Había case 250 persoas na conferencia de Rivas no Liceo: eu estaba arriba e puiden contalas mentalmente. Creo que Rivas chegou coa idea de falar unha hora ou pouco máis: leu un relato sobre a súa nai, logo outro sobre o seu pai, ben fermoso. Despois, emocionouse e seguiu falando, como mínimo unha hora e media: “eu non teño présa, vostedes verán”. Case ninguén se levantou. Porque asistiamos a algo especial: moito máis que unha conferencia, unha boa dentellada da vida transformada en literatura na súa maxistral intervención. Ademais dun escritor de primeira liña, Rivas é un gran tipo: a isto chámanlle empatía e Rivas captouno. Percibiu a fascinación do seu público e non quixo parar. O mesmo público que esperou logo unha gran cola para que lles asinase un libro. Todos saímos gañando. Os que non estaban teñen sorte: poderán escoitar a súa intervención, colgada na web do Liceo.

Neste mundo cabrón...

(Afonso Monxardín, GH 29 xaneiro). Imaxe: cerámicas con paxaros, de PICASSO.

O artigo completo
(...) Outro de por Punxín faloume dos setenta e sete tipos de paxaros que coñecía. Viña canda el voando xunto ao transporte escolar, un seu amigo merlo ao que lle cortara por baixo da lingua e que se achegaba no patio cando asubiaba o rapaz. E disque algo falaba o becho pero eu nunca o oín. Outro rapaz da Serra do Suído falaba un galego rarísimo e contaba por centos (no catorcecentos noventa e dous, seica descubrira Colón América). Está a vella morrendo e está a vella aprendendo. E aí atrás comentoume meu irmán profe que tivera de alumno un neto dun filósofo popular. O rapaz transmitiulle a esencia do pensamento do ancián pautada cos silencios adecuados. E tal como se constrúe o avance da reflexión, do coñecemento e da ciencia, engadía sobre o sabido e asumido, a achega persoal. "Neste mundo cabrón cada un anda ao seu (pausa longa) menos eu (pausa aínda máis longa) que ando ao meu".

"As dúas gorras de Víctor Freixanes" (Xosé M. Sarille, ECG 29 xan.)

"Desaceleración e política económica" (Xaquín Fdez. Leiceaga, ECG 29 xan.)

axenda
Manuel Rivas: A corpo aberto
Salón Nobre do Liceo, martes 29 xaneiro, 20,15 h.
XVIII Encontros Literarios

Capa. Pan por Pan 29 xaneiro.

Escoito nun informativo que se descobren en México tres mil cincocentas fotos de Robert Capa, un dos máis grandes da fotografía mundial, que contou a nosa guerra civil dende a súa cámara. A realidade é así de caprichosa e arbitraria: especialistas que levan anos a estudar as fotos de Capa terán que reiniciar agora os seus estudos. Aínda andamos a esculcar cousas sobre a Gioconda (confírmase que era Lisa Gherardini, esposa de Francesco do Giocondo, mercador de Florencia) ou a estudar os aparellos científicos e tecnolóxicos que soñou e deseñou Leonardo: algúns ata poden chegar a funcionar. En cambio, a emoción dun poeta medieval ou dun artista renacentista segue tan viva como no momento en que naceu. Por exemplo, nestes versos de Pero Meogo: “Levou-s´a louçana, / levou-s´a velida;/ vai lavar cabelos/ na fontana fría,/ leda dos amores,/ dos amores leda”.

Quand'eu vejo las ondas

Para Xosé Manuel González

Quand'eu vejo las ondas

e las muyt'altas ribas,

logo mi veen ondas

al cor pola velyda:

maldito seja'l mare,

que mi faz tanto male!

Nunca vejo las ondas

nen as altas debrocas

que mi non venhan ondas

al cor pola fremosa:

maldito seja'l mare,

que mi faz tanto male!

Se eu vejo las ondas

e vejo las costeyras,

logo mi veen ondas

al cor pola ben feyta:

maldito seja'l mare,

que mi faz tanto male!

Cancioneiro da Biblioteca Nacional 903, Cancioneiro da Vaticana 488
Cantiga de amor (mariña) de Roi Fernandiz, clérigo de Compostela

(Na imaxe, A onda, de W. Bouguereau, s. XIX)

Precampaña (2). Eleccións 2008 e o discurso dos nosos políticos.

"O cambio debería ser máis acelerado" , entrevista a Francisco Rodríguez (El País 27 xaneiro)

Canto vale un voto? 400 euros?

Aznar acusa al PSOE de aplicar "viejas prácticas caciquiles" para "las compras de votos"
Llamazares tilda con las mismas palabras la promesa de Zapatero. (El País 28 xaneiro)

engadidos...

Renovación popular á galega: Feijóo rescata dous homes da ala máis dereitista do PP (EL País 29.01)

Fidelidade IGUAL A Mediocridade, di Miguel A. Aguilar en PREMIO Á SUMISIÓN (EP 29 xn.)

DEBATES INOPORTUNOS POR IMPOSIBLES

La Región 28 xaneiro 2008 (Imaxe: Cervantes, por Siro)

En campaña. Estamos en campaña electoral e non é o momento oportuno para certos debates. Por exemplo, o dereito ó aborto (volven saír as pancartas á rúa de hai 30 anos) ou o tema do laicismo e as relacións entre relixión e Estado. “En España non hai un problema de persecución laica nin un problema de inxerencias relixiosas. A Constitución resólveo ben. Somos un Estado laico que recoñece, como é lóxico, o dereito á liberdade relixiosa”, dicía estes días o filósofo José A. Marina. Os ritmos da campaña electoral, engadía, son o peor momento para tratar estes temas, porque é a hora da esaxeración e do disparate, da simplificación, o esquema fácil e o titular sensacionalista.
Xa sabemos o que propón cadaquén ó respecto: sería de agradecer que non se caia na demagoxia máis burda. A Igrexa ten na realidade un trato de privilexio a nivel económico e fiscal en España e iso non casa coas protestas habituais dalgúns bispos, non todos (o de Ourense amosouse prudente nunha recente entrevista). Por parte do poder civil tamén debeu chegar xa a hora de preguntarse qué sentido teñen certas liturxias e cerimonias onde se invoca a autoridade eclesiástica cun ritual mesmo de servidume do poder civil cara o poder relixioso: por exemplo, tantas ofrendas e similares en que se lles pide ó Apóstolo que interveña para solucionar o terrorismo en España, a crise económica e cousas así. Son estes acenos propios do século XXI?
Humor e comicidade. “Nunca busquei a sátira, senón o sorriso intelixente, que o lector aceptase o meu convite de ir máis alá da propia noticia e da propia caricatura, aproveitando que eu podía dicir en broma o que os meus compañeiros non podían dicir en serio, escribindo”: tal dixo o caricaturista e humorista gráfico Siro López o pasado xoves en Compostela, no transcurso da homenaxe que lle fixo o Colexio Profesional de Xornalistas de Galicia. O xogo humorístico, engadiu Siro, teórico das esencias do humor, consiste en dirixirse á intelixencia e ó sentimento: “cando presentas un antiheroe, un tolo como O Quixote ou un xenio como Charlot, o que buscas é un sentimento de solidariedade ante uns personaxes de gran nobreza e integridade moral, ante os que podes sorrir, pero non rir, se tes corazón”. Creo que Siro aprendeu esta lección nos debuxos de Castelao, que tan ben coñece, mestre tamén en entender o humor como empatía e solidariedade cos máis humildes e desposuídos.
Humberto da Cruz. Pasou esta nova bastante desapercibida: a morte de Humberto da Cruz, profesor de Socioloxía na Complutense e fundador da asociación Amigos da Terra. Fora tamén director xeral do Icona, membro da delegación española na Cumbre de Río en 1992, polo movemento ecoloxista, e un dos primeiros historiadores do ecoloxismo español. A súa bibliografía sobre temas medioambientais é moi extensa e, cando o ecoloxismo non era aínda un tema relevante nos medios, primeiros anos 70 por exemplo, a súa sinatura era habitual nas revistas sobre natureza e ecoloxía de España. Nos últimos anos estivo a traballar en temas de etnoecoloxía, no amazonas colombiano.

cen anos de historia cultural:

1992: Voces femininas na lírica

(Na narrativa)

Vento de seda é a primeira novela de Bieito Iglesias, a cabalo entre as memorias da infancia e o retrato xeracional. Salvador García-Bodaño estreábase na narrativa cos relatos de Os misterios de Monsieur D’allier e Xosé C. Caneiro gañaba o premio Xerais con O infortunio da soidade. De Luísa Villalta é a novela de acenos musicais Siléncio, ensaiamos e de Ramón Caride, Soños eléctricos, premio Blanco Amor 92, en clave dunha sociedade robotizada de ciencia-ficción. No xénero do relato aínda hai que engadir títulos como Tres historias para ler a noite, no rexistro da narrativa de medo, de Paco Martín; Contos das Américas e Contos do Impaís, de Xavier Alcalá; Contos de xustiza (varios autores); os Contos do Castromil (varios); Algúns outros, de Manuel Lou­renzo González, premio Torrente Ballester; A memoria perdida, de Lino Braxe; Caladamente, de Riveiro Loureiro; O soño dirixido, de Vítor Vaqueiro; O Eco de Ramallón, relatos humorísticos de Afonso Álvarez Cáccamo; e Amálgama de desquiciados, de Xosé Luís Martínez Pereiro. O ano narrativo completábase con Loaira, novela compostelá de Rey Ballesteros; a novela Margarida D’Ouridac, de Antón Risco; O cazador, de Xerardo Méndez; Amor de tango, de María Xosé Queizán; O cego de Pumaredón, novela de Fernández del Riego; Cándido Branco e Cabaleiro Negro, de Darío Xoán Cabana; Xerusalén, Xerusalén!, de X. Bernárdez Vilar; O cazador, de Xerardo Méndez; O segredo do novicio, de Andrés García Vilariño; A vida pechada, de Lois Xosé Pereira; os contos A groria é un afiador, de Sindo Seixido, e Nidia, obra recuperada de A. Alonso Ríos.

O artigo completo en Galicia Hoxe

(Imaxes: Bieito Iglesias, en foto de Tino Martínez; Lois Pereiro, nun debuxo de Reimundo Patiño, e Salvador García-Bodaño).

en poleiro alleo

* Gabriel García Márquez escribe sobre Shakira (que interpreta a música da versión cinematográfica de El amor en los tiempos del cólera). Seica son amigos e se admiran mutuamente (en Youtube: García Márquez bailando, ou intentándoo...)

* Aparecen en Chile caricaturas ata agora descoñecidas de Castelao (informa GH)

* E a miña noraboa a Xesús Manuel Suárez, compañeiro de traballo e novo presidente, dende onte, do Partido Galeguista (agardemos que a histórica sigla recupere un itinerario coherente).

O idioma.

Pan por Pan domingo 27 xaneiro. Imaxe de Emil Nolde: Home e muller, 1912.

Alguén introduciu o tema dos idiomas na campaña electoral. Un auténtico desatino. Ese alguén foi Mariano Rajoy, seica abraiado pola sorte do castelán. De verdade, alguén pode crer que o castelán, por exemplo, estea ameazado en Galicia? Eu non entendo esta estratexia electoral. O venres un amigo convidoume a xantar nun coñecido e céntrico restaurante de Compostela. Nunha mesa, moi perto, estaba Núñez Feijóo, con quen eu nunca falara. Cando marchou, o líder do PPG veu falar co meu compañeiro de mesa. Un chisco crispado, botoulle en cara ó meu amigo que o estaban a presentar como inimigo do galego. O meu amigo díxolle que non tal, pero que as teses de Rajoy sobre o idioma non tiñan sentido en Galicia. Núñez Feijóo replicou co “bilingüismo harmónico” e co 50 por cento para cada idioma. Ulo ese 50 por cento para o galego nos medios de comunicación, por exemplo?

Chovinistas. Pero, cervantinos o quevedescos?

(…) Decía Torrente Ballester que España es por naturaleza, y contra lo que creen los españoles, tan chovinistas como los británicos o los franceses, un país quevedesco. Los españoles, por el contrario, nos encontramos generosos, románticos, justicieros, como Don Quijote, pero lo cierto es que raramente podemos dejar de ser quevedescos, o sea, cáusticos, venenosos y, al contrario que Don Quijote, serviles con el poderoso y despóticos con los humildes. El cervantino ama la risa, y aún más la sonrisa; el quevedesco, la carcajada, el esperpento, el astracán. Con un cojo puede Cervantes, que era manco, reírse de buena gana, sin acordarse de su cojera; mala suerte la del manco que se cruce con Quevedo, que era cojo, porque le hará víctima de su mordacidad. En España no suelen ser cervantinos ni los cervantistas, mientras que son quevedescos hasta los que se creen cervantinos. Y con todo…

Nuestra tarea es buscar a los cervantinos donde quiera que se hallen. No es fácil, cierto: son silenciosos, discretos, orillados. No sermonean a la gente, viven y dejan vivir. Acaba de morir en Barcelona, nonagenario, uno de estos raros seres, el escritor Ramón Carnicer, y ha muerto tan cervantinamente que su muerte ha pasado inadvertida para todos. La lectura de sus libros, leves y profundos, haría mejor a este país, qué duda cabe, pero no va uno a amargarse o a protestar porque sólo los lean cuatro gatos. La verdadera vida es de unos pocos. Stendhal los nombró mejor que nadie, llamándoles los happy few, los pocos felices. Felices, porque están predispuestos a la alegría, y pocos, porque viven de espaldas, como nobles romanos, a lo que piensan, hacen y atropellan los famosos bárbaros.

Los Happy Few, Andrés Trapiello, Magazine 20.1.08

(Encantoume este artigo de A. Trapiello, aparecido no Magazine que en Galicia distribúe o Faro de Vigo. Tanto que o día que discutamos unha posible Constitución deste blog, eu propoñería esta reflexión como artigo número un).

Sobre o negacionismo do Holocausto (Afonso Vázquez-Monxardín)

Texto de Afonso Vázquez-Monxardín e presentación da intervención de Edwin Yabo na conferencia sobre o negacionismo do Holocausto e a memoria das súas vítimas.

Memoria da Shoáh (Afonso Monxardín, ECG 27 xan.)

O BNG IMPIDE QUE O PARLAMENTO CONDENE O NAZISMO E HONRE A MEMORIA DAS VITIMAS (nota da AGAI, Asociación Galega de Amizade con Israel, en Comentarios).

Miguel Anxo Fernán Vello
CADERNO ABERTO 21-24 XANEIRO 2008 (Galicia Hoxe)

O amigo Fernán Vello fixo durante esa semana unha xeira de artigos sobre a realidade da literatura galega hoxe, na poesía e noutros xéneros. Axunto agora os seus cinco artigos (en COMENTARIOS) para dar a oportunidade de lelos completos e con máis coherencia. Non abondan demasiado estes achegamentos de conxunto, por iso pensei que pagaba a pena traelo aquí.

Letras galegas do noso tempo (I).

Coincido eu plenamente con Avelino Abuín de Tembra: "Nunca se produciu en Galicia tanta e tan magnífica literatura desde a Guerra Civil. Unha promesa de lingua forte, digna e decorosa. ¡Aval e garantía de supervivencia!". A literatura galega que se produce hoxe, no seu conxunto, é unha aposta polo noso futuro como país –nación con cultura propia e idioma propio– e constitúe unha realidade de gran transcendencia artística e estética. E todo isto é demostrábel. Existe, por exemplo, unha pléiade de poetas novos –e as mulleres aí son máis visíbeis, aínda que hai nomes masculinos de indubidábel calidade– que non ten parangón, na súa diversidade e valores poéticos per se, non só na Península Ibérica senón no conxunto das poéticas europeas. E esa xeración nova –poetas que andan agora arredor dos 30 anos–, unida á xeración anterior –a chamada Xeración dos 80–, son talvez o momento da poesía galega máis importante –xunto co período medieval e o rexurdimento do XIX– de toda a nosa historia. A poesía galega actual, señores destrutores do país, é unha realidade luminosa que percorre Europa.

(O artigo completo en comentarios)

en poleiro alleo: da lingua, do comer e do beber...

Castelán con palabras galegas, A. Piñeiro (LR 26 xan.)
Contra lo que tengo por costumbre desde hace años, este artículo voilo escribir en castellano. Pero no en castellano antiguo, como podría suponer. Ni tampoco con la intención de que me se entienda. Si no con el claro propósito de que me se lea con la misma tolerancia y seame aceptado con la misma impunidad (en lo que refiérese a la colocación de pronombres) con la que a menudo todos leemos y escuchamos artículos y declaraciones, comunicados y mítines, de políticos de toda casta y condición, ya sean ’rexeitadores’ de la causa, ya ultradefensores a ’esgalla’ de ese híbrido de mínimos (aunque no créalo, sé de una profesora de gallego que del ’grazas’ ha pasado definitivamente a ’Franza’) que ahora debemos hablar si queremos nos colocar en el bando de lo politico-lingüísticamente correcto y no táchennos de enemigos del gallego, como a menudo suelen hacer algunos incautos que acúsanme de estar contra Galicia y contra el gallego.
(Segue o artigo...)

Cuestión esencial dous, A. Vázquez-Monxardín (LR 26 xan.)
Hai tempo puxen enriba da mesa un tema de se era mellor a cachucha ou o lacón para o cocido. Eu apostaba por unha terceira vía, que era o dente, e o asunto trouxo unha cola antropolóxico-gastronómica moi longa no exitoso blog ’Uvas na solaina’ que Marcos Valcárcel ofrece como espazo de reflexión e lecer a amigos e internautas.
(segue o artigo...)

ENTRE HORTAS E PORTAS, de Xosé Manuel González
29. Memoria son.
María Xosé, Saleta, Rosalía e Xosé Alfonso
non poden estar aquí. Son o presente..



Praza do Campo Castelo.
A torre coa campá é a do concello; a outra, da igrexa de Santiago, A Nova.
A casa máis á dereita, branca, debeu ser a de Ánxel Fole cando neno.
(Tomado de http://personal1.iddeo.es/palvez/lugo/lugo2.htm)

Non sempre a evocación é exercicio de saudade. Lembrar pode ter movemento espontáneo, comparanza desapaixonada ou intención conquistadora. Para uns acaba en noción de derrota, outros conciben motivo de esperanza. Peso de vida, grácil rebrinco lizgairo.

Cinco décadas ascenden San Pedro morosamente; de socato, alí volven estar a delegación de Lotarías e un encerado exterior cuberto a xiz, numeracións, premios en peseta, trinta millóns no alto. Un neno que ía con présa de neno demora ollada en infantil dispersión, aquel escaparate amosa libros: un autor, nome de látego, Knut Hamsun; título conciso, “Gog”, que é case onomatopea do estentóreo, insinúa estraños mundos e envía atención ao Giovanni Papini inscrito na cabeceira. Corenta anos despois, non foron lidos.

O neno trae, seguramente de Aquilino, unha pedra de mecheiro. Case transpondo a porta de San Pedro, lembra que tamén se lle encargara carne; onda o Campo do Castelo, fronte a tabernas, un chanzo méteo onde despacha un home de beizo groso, pouco pelo, voz algo sibilante. Manexa coitela, amablemente serve o quilo de bistés por bastante pouco carto. O neno sabe que é vianda un tanto dura, enerxía -porén- certa; atrás quedan rótulo e figura equina. As décadas agachan que certo home de cincuenta criará filla moi amante de cabalos, amazona.

Pasou a vacación de Nadal, retorna a escola; “colexio” para o neno, denotando pagamento moderado. Nunha esquina de Ramón Montenegro hai letreiro cuberto de vidro, fondo negro, co xugo, as frechas, unha lenda: “Hogar del Productor”; xantan alí moitos obreiros, condición nominalmente reconvertida na orde franquista. O primeiro andar da casa alberga academia que certo mestre segoviano, depurado, abrira na cidade. Cativos e cativas, xuntamente, practican debuxo e caligrafía copiando cartonciños (o máis cobizado, “En la fiesta de San Borombón...!”, parranda e animais); aprenden historia e xeografía en competición por parellas; contas, Historia Sagrada; os sábados, lectura: Marco Polo e Pigafetta serán memoria, marabilla, gozo presentido en viaxe, en exotismo. Se ben o titular xa pouco para, ese colexio de don Gregorio ten sona merecida, e os pais do neno esfórzanse en pagalo. Morrendo o século, un corentón encontrará o vello didacta en determinado conto; verá unha imaxe del, algo retorta, en gran pantalla.

Gozosa sexa escola que transmite e nutre vida. A vida que anda fóra, rolando con monotonía desfeita por xornadas de mercar no centro, coa mamá, e escaparate que por unha vez non é espectáculo devecido; ou esa celebración onde o rigor económico dá lugar, sen inconsciencias, a principio xubiloso: “un día é un día e un peso gastouse”. Pouco gasto se fai fóra nun entroido case non enmascarado: percorre o neno San Roque, travestido en feminino polas primas, e como único sinálao o circundante indumentado de diario; as primas, maiores, irán ao baile do Círculo das Artes, que un cronista proclama “Los Carnavales de nuestro pueblo”. Quince anos despois (1979?) retornan disfrace e rueirada que a lembranza nunca perdera.

Non sempre tempo pasado foi peor. O neno vivía rodeado de animais; ratos había polas casas, sapos, rans e vacalouras en poza ou trozo verde; cans e gatos transitaban, testemuño de vida azarosa e procura de sustento. O home de cincuenta viu desratizar; lembranza é a vacaloura, ilustración o sapo no libro dos seus fillos; un can doméstico arrastra o abandono, boquexa un michiño moribundo en tanto marcha o condutor inadvertido.

Non sempre o tempo pasado foi mellor. Chega Paco Cerillas arrastrando perna e brazo paralizados, inician cativos a mofa, prepara el un esgarro como argumento disuasorio; o rapaz maior que se pensa coche xorde alasando, hai solaz para algúns (“ata che mete as marchas”), olla e lamenta -compasivo- o pai do neno: “e non o recollerán?”. As décadas verán recollida, atención, educación para tal desvalemento.

Banda sonora para o sentimento. Canta Edith Piaf, un himno de melancolía esperanzada.

Poemas breves (e 3).

Pan por Pan sábado 26 xaneiro

Na súa visión da paisaxe moitos poetas achegáronse á poesía popular, tamén de formas breves, para manifestar os seus sentimentos. Así o fixeron os autores imaxinistas da nosa vangarda republicana e nesa liña podería inscribirse este fermoso poema de Aquilino Iglesia Alvariño, de 1931, titulado “Definición”:

A noite é o pranto do día,

lágrima inmensa de sombra

que escorre sobre a campía.

O ventiño da mañán

limpa-lle os ollos á aurora

roxa de tanto chorar”.

Tamén na poesía civil e rebelde encontramos poemas moi breves. E na sátira: lembren os “Epitafios” de Celso Emilio. Outro autor que se achegou a cotío ó poema breve é Afonso Pexegueiro, en “Seraogna” e en “Circos de auga”. Esta que segue é unha das súas achegas que máis me gustan:

Para que queredes un poeta vivo

se non sabedes qué facer con el;

matádeo e celebraille as pompas.

REPORTAXE en LUCES (EP 25 xaneiro, D. Salgado)
As expectativas incumpridas do cambio
Personaxes da cultura falan de mudanza nas formas pero non no fondo

A reportaxe completa
Para o historiador ourensán Marcos Valcárcel, porén, existiu unha "sobredimensión das expectativas" en relación ao novo goberno. "Os creadores agardaban máis iniciativas novidosas, máis imaxinación nas instancias culturais", considera, aínda que recoñece "inercias herdadas en certos campos". Valcárcel repasa o programa cultural histórico do nacionalismo: "O nacionalismo, que agora leva a política cultural na Xunta, sempre baseou a crítica na falta de democracia, mais a xestión non se diferencia demasiado do anterior, con grandes espectáculos e falta de participación das asociacións de base".
(Fun un dos entrevistados nesta xeira cultural: as miñas argumentacións, como é lóxico, foron moito máis completas e quizais máis matizadas (falei mesmo por sectores culturais): cando poida procurarei traelas aquí de forma mellor estruturada. Xuguen vostedes mesmos as opinións dos diferentes entrevistados).

Poemas breves (2).

Pan por Pan venres 25 xaneiro. A imaxe é de Ghirlandaio.

De Rosalía a María Mariño, de Novoneyra a Celso Emilio, foron moitos os poetas de noso que empregaron algunha vez o rexistro do poema breve ou moi breve: catro, cinco, seis, sete versos, etc. Xa o fixo Rosalía de Castro para evocar o amor (“Cando era tempo de inverno”) e a dor dos emigrantes, a traxedia da angustia (“Qué pasa ó redor de min?”) ou a forza humana do desexo en “Pelouro que roda”: “Dou encomenzo pensando;/ despois, gustoulle pensar;/ e deste gusto ó deseio/ a toda presa se vai./ E decote descendendo, /descendendo sin parar,/ desde o deseio ó pecado/ a toda presa se vai”.

Manuel María inmortalizou no libro “Terra Cha” a forza expresiva das paisaxes natais con natural intensidade: “A Terra Cha somentes é;/ un povo aquí, outro acolá,/ mil arbres, monte raso,/ un ceo chumbo e tráxico/ no que andan as aves a voar./ O resto é soedá.”

O Fontán

"Galicia for ever",

un interesante artigo de Anxo Tarrío

sobre o mapa de don Ramón

GALERNO (Bieito Iglesias, ECG 24 xaneiro)

a imaxe é de Capitáns intrépidos (1937), de Víctor Fleming, película que fixo chorar, máis dunha vez, ó neno que eu fun...

No século XVIII, o bibliófilo Bernardo Gomes de Brito xuntou en dous volumes as relacións de naufraxios de médio século (de 1552 a 1602). Naceu así a História trágico-marítima, monumental peza da literatura portuguesa que Saramago presenta coas seguintes palabras: "A antiepopea da xesta marítima dos portugueses! O que n´Os Lusíadas é gloria que guinda os heroes ás alturas do Olimpo, é aquí drama que os afunda nos abismos do sufrimento e da miseria humana". O lamento dos mariñeiros lusitanos que bateron todos os récords da desventura a bordo das naus que facían a carreira da India, ten a súa correspondencia na Galiza cos ventos galernos e serras de auga que mergullan os nosos pesqueiros.
Eses días viviuse e morreuse (un morto e dous desaparecidos) o naufraxio do Cordero, un episodio máis da loita desigual que libran os pescos cos mares grosos. Por algo en galego o mar leva xénero masculino, como lle acae a un cruel deus das tempestades, soando entre nós "la mar" a imperdoable prosmada. Se alguén se decidise a novelar ou filmar a traxedia dos mareantes engulidos polo mar adoecido, negro por baixo e albo por riba, a obra resultante deberá titularse Todos foron valentes.
Ultimamente xa hai escasos íncolas que desafien as ondas e os tripulantes chegan case dos antípodas, do Mar da China e do Mar da Sunda, isto é, de remotas xeografías que coñecemos polas aventuras do Tigre de Malasia, campión literario da nosa adolescencia. Seica os científicos intentan deseñar barcos de maior seguranza, corrixindo o "momento escorante" ou abalo producido polos golpes da ondada. Ese "momento" fáiseme tan abstruso como o "momento angular" do que falan os astrofísicos (propiedade dun corpo celeste de movemento circular), pero desexo vivamente que inventen naves inmortais. Grazas aos mariñeiros sobreviventes e finados sentímonos orgullosos de sermos galegos. Pouco máis temos de que orgullarnos.

(A engadir: xa saben que Manuel (Spencer Tracy), o protagonista da película de Fleming, é, en teoría, un mariñeiro portugués. Lembro un vello artigo de Ferrín, que por algures terei gardado, que dicía que nunha escena o tal Manuel cantaba unha copliña en galego dedicada ó neno encontrado no mar. Outra curiosidade: vexo na Wikipedia que en portugués a película titulouse Marujo intrépido).

Brevidade.

Pan por Pan xoves 24 xaneiro

(Fotos de www.acampamentocaurel.com/fotos.asp, que conta cunha boa reportaxe fotógrafica do Caurel)

Estiven onte pola tarde lendo poemas breves. Moi breves, case como haikus orientais, que tanto estimo. E nas letras galegas temos grandes exemplos: velaí algúns. Novoneyra, mestre no xénero, por exemplo: “Terra moura das montañas!/ Boa terra que dás auga/ e teis auga nas entrañas!”. E imaxinamos a potencia das terras do Courel, ese Courel inmenso que nos devolve á nosa insignificancia: “Courel dos tesos cumes que ollan de lonxe!/ Eiquí síntese ben o pouco que é un home”. A vida, finalmente, tamén é breve, intensamente breve. Como un haiku perdido na historia do universo. Ou como escribiu Vicente Aleixandre: “Entre dos oscuridades, un relámpago”. O tempo é limitado e nunca entenderemos por completo o seu misterio. Dicíao moi ben, apliquemos un chisquiño de humor, Charles Chaplin: “Todos somos afeccionados. A vida é tan curta que non dá para máis”.

en poleiro alleo

(Imaxe da rodaxe de Vértigo, que non vén a conto, pero se xustifica por si mesma)

"Juego sucísimo", de Pedro de Silva (Faro de Vigo 23 xan.). Sobre gafes e cenizos na política.

"Arturo Baltar: barro de sentimentos", de Delfín Caseiro (La Región 23 xan.)

"Permiso de paternidade na Universidade", de Santiago Lago (La Región 23 xan.)

"El "vueling" del congrio", de Xosé M. Ponte (La Nueva España 23 xan). Sobre a lingua das tertulias radiofónicas.

post de aviso

(1) no post da presentación do libro de Ceferino Díaz deixei unha breve nota, primeira impresión, dese acto
(2) creo que xa caeu da páxina á vista o post de O GAITEIRO DE TEXAS (15 xaneiro, artigo de Monxardín), con 156 comentarios neste momento, todo un record que pon en evidencia as paixóns melómanas dos contertulios desta casa: atenderémolas en futuros textos, aínda que vostedes son moi libres de seguir, alí ou noutro lugar, os seus debates e relembranzas musicais.

PROBLEMAS DE EUROPA (Sami Nair, Faro de Vigo, 21.1.08)

(Post n.1505, un número bonito. A imaxe corresponde á Magdalena, de Jules Lefebvre, que case semella unha Europa que non acaba de espertar)

O artigo completo

Podría evocar muchos temas para demostrar la decepción, la increíble decepción de los que soñaban en una Europa fuerte y que, en lugar de esa Europa, se encuentran hoy en día ante un enano político que obedece a un mercado liberal despiadado. La cuestión central es la de la legitimidad de todo el proceso. Pues está claro que el proceso de construcción, desde el Acta Única de 1986, o sea, a partir del mercado único, hasta el programa de Lisboa y la adopción de la Constitución y su rechazo, todo, digo, demuestra que existe, en cuanto a los pueblos europeos, un problema de legitimidad del modelo de construcción de Europa. ¿La prueba? Las elites políticas, tanto en Francia como en Alemania, no quieren organizar un nuevo referendo para saber si los pueblos aceptan o no ese Tratado institucional. Se esconden prudentemente detrás de sus Parlamentos. Temen al juicio de los pueblos. Violan la soberanía popular.¿Pero por qué los pueblos son inquietos y las elites dirigentes tan vergonzosas a la hora de decidir sobre el porvenir de Europa? Porque de hecho esta construcción tiene una sola dirección: la de la privatización generalizada del vínculo social en un mercado liberal desencadenado. Dicho de otro modo: los pueblos se dan cuenta de que el viejo sistema de servicios públicos, de solidaridad, en todos los campos (salud, alojamiento, jubilaciones, educación, seguro social), está desapareciendo bajo el avance ineluctable de la privatización llevada a cabo por la Comisión europea en nombre de las leyes de competencia. La dinámica de esta estrategia es imponer a la sociedad europea un modelo social comparable al modelo norteamericano, individualista, sin cobertura social ni lógica de solidaridad. Y todo eso para poder "competir con armas iguales" en la "competición mundial".

LUIS MATEO DÍEZ NO LICEO: REFERENCIAS GALEGAS.

Como xa se fixo coa de Juan Cruz, o Liceo colgará na súa web a gravación íntegra da conferencia que onte pronunciou Luis Mateo Díez no Liceo ourensán, nos XVIII Encontros Literarios, despois de ser presentado con xeito por Teresa Devesa. Xa que logo non a vou resumir aquí e limitareime a contarlles, ós non asistentes, que se centrou sobre todo no poder da Palabra, a Memoria e a Imaxinación na construcción da literatura. Polo camiño falou de qué é a novela, da relación entre a relembranza e o relato e do poder fecundador da memoria: “A imaxinación non é outra cousa que memoria fermentada”, en fermosa definición de Lobo Antunes.
Pero si sorprendeu a algúns (non a outros, que xa o tiñamos escoitado outras veces), o fondo coñecemento que o leonés Mateo Díez ten das letras galegas. Iniciou a súa charla reivindicando o centro do mundo nas súas terras natais de Laciana, que se multiplican no noroeste peninsular, dende o que os autores galegos e leoneses loitan en tensión co desexo de universalidade (e citou a mestres como Kafka, Roth e Faulkner). Esta loita e esta tensión é común, dixo, a autores galegos que foron moi relevantes na súa formación e citou, entre outros, a narradores como Rafael Dieste, Ánxel Fole e Méndez Ferrín. Tivo palabras de fascinación para “Os biosbardos” e para “Xente ao lonxe”, confesando o poder de Blanco Amor no espertar do escritor. E, por suposto, para o amigo Carlos Casares. Pero tamén falou de Curros (viña de visitar Celanova, con Teresa) e de Celso Emilio Ferreiro, a quen coñeceu nunha Feira do Libro de Madrid (“un dos meus poetas favoritos”). Aínda, noutros momentos da charla, saíron a conto autores como Manuel Rivas. E logo, na cea, alguén lle preguntou por Álvaro Cunqueiro, a quen, nun lapsus deses parvos, esquecera citar, sendo un dos escritores fundamentais do seu universo literario, que coñece moi ben, como logo nos demostrou, e a quen sempre admirou moi fondamente ("uno de los más grandes").

SALVAR AS PALABRAS (Palabras con memoria)
A AELG iniciou un proxecto de salvación de palabras en desuso e, xa que logo, en perigo de extinción. Tras pedirlle permiso á propia asociación e ó promotor do proxecto, traio aquí a carta que se está a enviar ós socios e máis un primeiro documento de Palabras recuperadas, con indicación das persoas que fornecen os datos respectivos (en COMENTARIOS). Da AELG infórmanme que solicitan a colaboración de todo o mundo que poida achegar máis suxerencias ó respecto.
Esta é a carta enviada:
Prezado Socio/a:Días atrás presentámosvos a iniciativa de recuperación de "Palabras conmemoria", que pretende xuntar un banco de palabras en desuso (e polo tantoen perigo de extinción) co afán de recuperalas e poñelas de novo envixencia e nos dicionarios.Pois ben, hoxe enviámosvos un primeiro documento (anexo) coas achegas recadadas até o momento.Ao enviar a palabra, cómpre facer constancia do seu significado ousignificados, así como a zona (ou zonas) onde aínda pode ser escoitada,amén doutras características que se consideren oportunas para a súarehabilitación.Animámosvos a seguir facendo os vosos envíos ao seguinte enderezoelectrónico a cargo do noso Vogal por Lugo, Isidro Novo: palabra.con.memoria@aelg.org.
Recibe un cordial saúdo,O Consello Directivo da Aelg.

Entre as palabras desta primeira remesa figuran formas tan orixinais como
acomerar, babuxo, broas, cencellar, conaipas, escampaviar, escornapitos, facer xixa, gabuxas, quilar, á rebendía, sifate e xarbote.

en poleiro alleo
Un pouco de lingua (Monxardín), evocación de Díaz Pardo (Sarille), chineses e máquinas tragaperras (Gzez. Tosar)...

Contra as lapas, de Afonso Monxardín (GH 22 xaneiro)

Isaac (X.M. Sarille, ECG 22 xaneiro)

Chineses (L. González Tosar, ECG 22 xaneiro)

Ángel González

Pan por Pan martes 22 xaneiro (A foto do poeta é de Marina Taibo)

O segredo dos grandes poetas é descubrirnos a realidade por vez primeira. Como se antes nunca existise. Como se acollese unha nova luz. A chuvia molla, pensamos, e non é certo: Ángel González descubriu toda a forza do amor en versos como estes: “La lluvia que ha mojado tus cabellos/ no ha mojado tu cuerpo ni tu cara”. Revelounos que no xardín onde xerminan os cadáveres a pompa da rosa nunca é fúnebre. E que toda patria, para os que a amamos, ten algo de presidio, aínda que sexa patria de amor cando “la nostalgia me muerde las entrañas”. Nun artigo di Juan Cruz que a poesía de Ángel González é terapéutica: somos só un elo máis dunha longa cadea, pensamos ó ler “Para que yo me llame Ángel González”, un dos seus textos máis coñecidos. Somos o que queda apodrecido entre os restos, di o poeta, “el éxito de todos los fracasos”: a felicidade de ser reconcílianos coa vida.

MOI BEN/ MOI MAL: PROMOCIÓNS DE eL País

Ou cadro branco e cadro mouro como dicían nos inicios de A Nosa Terra história. O cadro branco para a colección das 26 películas de grandes directores que comezou onte con Cidadán Kane. E o cadro mouro para a colección que o mesmo xornal anuncia, dende o domingo próximo, de Cuarto Milenio, do inefable Iker Jiménez. Eu non vexo nada ben que un xornal que se autodefine serio e progresista promocione estas chafalladas paranormais.

Membro do Consello Nacional do BNG
Camilo Nogueira: “O nacionalismo galego non está no mellor momento, fica aínda moito por facer”
“Sería conveniente outra corrente nacionalista que non fose da esquerda” ·· “Un novo estatuto galego podería resolver problemas, mais non todos os causados pola ausencia de Estado”. POR MANUEL VIDAL VILLAVERDE

Por petición dun contertulio (Apicultor), colgo aquí a entrevista que hoxe ofrece GALICIA HOXE con Camilo Nogueira. Inicia unha nova serie de "Conversas" de M. Vidal Villaverde.
Por certo o mesmo xornal anunciaba onte a incorporación de dous novos columnistas:

Ceferino Díaz, que fará unha crónica do Parlamento de Madrid, e Antón Losada, cunha breve columna en portada (Disque Disque) que xa se iniciou hoxe.

Non o está facendo nada mal GALICIA HOXE: está a conseguer un abano de colaboradores máis respectables que medios de moita máis dimensión.

Noraboa, Caetano.

Modernización reaccionaria, de Antón Baamonde

Antón Baamonde pregúntase hoxe en El País qué quedou do galeguismo do PP.G e define o modelo actual de Núñez Feijóo, máis dereitista e lerrouxista que nunca:

¿Hasta qué punto los antiguos barones representaban una suerte de galleguismo? Si uno se atiene a los hechos, ha de notar que si el PPdeG lució galleguismo fue porque en su momento Fernández Albor y después Fraga consideraron que eso era necesario. Se trataba de construir un partido conservador de amplio espectro y, además, la lógica del ejercicio del poder en Galicia así lo exigía. Más allá de los gestos, la autonomía del PPdeG se fundó en que durante mucho tiempo el PP tenía el poder en Galicia, pero no en Madrid y en la autonomía personal de Manuel Fraga. Génova 13 estaba atada.
De hecho, lo fascinante de los susodichos barones no es su galleguismo, sino que hayan podido convencer a alguien de que lo tenían. No necesito dudar de su sentimiento de galleguidad, determinada tal vez por sus orígenes populares, simplemente constato la inexistencia de un proyecto político distinto de su osada voluntad de poder. Lo sorprendente son las lágrimas de cocodrilo vertidas en la prensa por un galleguismo conservador que no sólo no existió, sino que además ni en hipótesis podría ser construido por gentes de tan escasas convicciones.
Lo que no ha sido destacado con la suficiente fuerza en medio del barullo es la facilidad con que la nueva dirección del PP de Galicia, sin aparente oposición, está modificando el perfil del partido. Es pronto para saber si estamos ante un cambio de calado en la sociología de los conservadores, pero hay motivos para pensar que Núñez Feijóo quiere hacer de las ciudades su fortaleza electoral descuidando al electorado de los pequeños pueblos.

O PODER. OS LÍDERES. OS VOTOS.

La Región 21 xaneiro. A caricatura de ARG é de Loredano (El País)

Liderato. O caso Gallardón versus Aguirre, con Rajoy polo medio, serviu (e servirá) para alimentar as crónicas políticas destes días e o lapis dos debuxantes de humor. A maioría dos cidadáns só acertan a ver neste suceso unha loita polo poder de personaxes movidos pola ambición pero nada shakesperianos. Juan Cruz dicíanos o outro día: “Cuidado, que Gallardón es tan de derechas como Aguirre o más”. E ninguén dubida iso, pero vivimos nunha sociedade mediática e a imaxe de Gallardón ofrecía outro talante que non viña nada mal en épocas electorais. Segundo as enquisas, os españois pensan que Rajoy se equivocou e, peor aínda, que iso deu unha nidia imaxe de falta de unidade, tal pensan o 61 por cento dos preguntados (enquisa publicada en “El País”): e non hai nada que castigue máis o electorado que a división cando se acode a solicitarlle o voto.
Consecuencias? Polo demais, é difícil calibrar a incidencia da decisión de Rajoy: non lle fará gañar votos, pero os dos simpatizantes do seu partido tenos seguros, cunha alta mobilización política. De feito, o PP aspira a gañar máis por cansazo do adversario que por méritos propios: non agarda tanto subir en votos como que o PSOE perda apoios por culpa da abstención. Os votos fieis están moi contados. Quedan os outros: o electorado centrista, que abanea entre as dúas grandes opcións, e a esquerda que só se mobiliza en circunstancias puntuais. Será por iso que xa xurdiu na rede a campaña “Oitenta por cento” animando ó voto de todos e todas, sabedores de que iso favorecerá á esquerda: quérese superar o 77 por cento de votantes que se rexistrou nas eleccións de 1982 (primeira vitoria do PSOE). Ademais Rajoy molestou a certos sectores da dereita (“ABC”, “La Razón”), escureceu o lanzamento de Pizarro (que non terá demasiados votos en Cataluña) e provocou de novo a Fraga (“Isto pode facernos perder moitos votos”). Non ten razóns para estar moi contento Rajoy.
A Igrexa. Nos últimos meses a xerarquía eclesiástica, coaligada con certos poderes mediáticos, está a xogar moi forte na loita política, máis que nunca. Os discursos apocalípticos nas manifestacións dos bispos quedarán na antoloxía dos disparates clericais, aplaudidos pola base social do PP que nutría esas concentracións. Pero a realidade é que o PP de Rajoy non vai derrogar a lei do divorcio, nin a do aborto, nin sequera a do matrimonio homosexual. E os que voten pensando tal posibilidade, vanse ver frustrados. Sendo así, por que a xerarquía eclesiástica non funda os seus propios partidos? Xa o fixeron en tempos: a poderosa CEDA republicana ou a Democracia Cristiá que gobernou Italia varias décadas. O fracaso do 1977, cando se derrubou a DC española, deixou á xerarquía vacinada contra estas aventuras. Hoxe, os únicos que queren derrogar algo son os da UPD de Rosa Díez: precisamente queren derrogar a Lei de Normalización Lingüística de 1983 que nin sequera se aplicou como estaba previsto. Por ese camiño, a UPD vaille quitar votos ó PP: outro problema máis para Rajoy.

Antón Pulido, artista de Amoeiro

Reseña-entrevista en El País 20 xaneiro

(Imaxe: cartel de A. Pulido para a VI Xuntanza da Casa de Piloño)

El universo pictórico del artista suele representar figuras humanas en soledad, frecuentemente retratadas en medio del camino. Como el hombre en el filo del lienzo Abismo, una frontera al rojo vivo. El mismo color en el que arde su Gaiteiro envuelto en llamas, que reencarna la vocación más pasional. "Por encima de todo, lo que me interesa es devolverle la emoción al arte", confiesa. Es quizá por eso que su paleta se decanta por los tonos vivos, alegres. Intensidad medida que no deviene en estridencia, sino que busca la armonía total, la interacción entre los colores y con el paisaje.
En otro lienzo el cosmos aparece al abrir las ventanas. La intimidad de las escenas hunde sus raíces en el determinismo del artista: "Es el ser humano en soledad cumpliendo su destino de una forma irrevocable. Hay alegría y color en mis cuadros, pero las personas están solas".

Cen anos de historia cultural
1991: de Cunqueiro a Arraianos

O ano 1991 foi de apoxeo na narrativa e no ensaio. Álvaro Cunqueiro foi o protagonista do ano, no seu Día das Letras Galegas: saíron novos tomos das súas Obras Completas, a Fotobiografía de Xerais e diversos estudos. De Otero Pedrayo reeditouse A romaría de Xelmírez e Aurora Marco recuperou o seu Teatro Ignorado; ademais, apareceron escolmas como a Antoloxía da novela curta editada por C. Casares; a Antoloxía da literatura fantástica en lingua galega, de Antón Risco, ou Literatura galega. textos escollidos, de M. Mato Fondo. De Méndez Ferrín saían varias reedicións e, sobre todo, Arraianos, unha das súas obras mestras no relato breve, plena madureza literaria. De Antón Risco, a súa novela Tres situacións elementais. Xosé Fernández Ferreiro gañaba o premio Xerais coa súa novela da guerra, Agosto do 36, e aparecía o polémico Premio Nadal (polémico polo debate galego/castelán) Los otros días, de Alfredo Conde. Un dos libros máis vendidos do ano foi o de Manuel Rivas, Os comedores de patacas, que pouco despois saía en castelán ó carón de Land Rover, de Suso de Toro (deste autor aparecía ademais F.M., colección de artigos de prensa).
Bieito Iglesias debutaba na narrativa cun libro de relatos de temática erótica, Aventura en Nassau, e no mesmo rexistro móvese Anel de mel, de Xulio Valcárcel. Na novela sentimental estabase Sabor a ti, de Miguel Suárez Abel, e na épica de aventuras americana, Latitude austral, de Xavier Alcalá. Un noviño Fran Alonso, 28 anos, gañaba o premio Blanco Amor coa súa primeira novela, Trailer. Na novela histórica Rábade Paredes achegábase á Galicia dos tempos barrocos con Branca de Loboso; Anxo Rey Ballesteros publicaba Dos anxos e dos mortos e Xurxo Borrazás xogaba coa novela metaliteraria en Cabeza de chorlito. Do mesmo ano son entregas narrativas como Os outros disparos de Billy, de Carlos Reigosa; Historia dun paraugas azul, de Xosé Miranda; As reliquias, de Antón R. López; Paixóns privadas, de Xosé R. Pena; Informe bestiario, de Xoán Ignacio Taibo; Días contados, Premio Cidade de Lugo, de Cid Cabido, e Barato, barato, novela negra de Manuel Forcadela. O Clube Cultural Adiante, vinculado ó sindicalismo nacionalista, editaba a escolma de relatos titulada Sede Central. (...)

(...) Nacía na Coruña a editorial Espiral Maior, que dirixe hoxe M. A. Fernán-Vello, cunha ampla colección poética. César Antolino Molina e F. López Barxas daban a coñecer a antoloxía da poesía galega Fin de milenio, publicada en Libertarias (Madrid).
No terreo do ensaio, a crónica e a investigación, múltiples obras de interese. Entre outras, a biografía que fixo Casares sobre Ramón Piñeiro (Unha vida por Galicia); a biografía de Díaz Baliño por J.A. Durán; as memorias de Fernández del Riego (O río do tempo); Adral VI, de Filgueira Valverde; Análise existencial do home galego enfermo, de D. García Sabell; o estudo de F. Pillado Mayor sobre o teatro de Lugrís Freire; Encontros e vieiros, once charlas de Rafael Dieste (de Arturo Casas); Arte Literaria, de C.Rodríguez Fer, e Literatura Galega da muller, de Carme Blanco. Da mesma época son Conflicto lingüístico, de Francisco Rodríguez; Informe(s) sobre a lingua galega, de Alonso Montero; Reticencias, de Carballo Calero; Viagens na literatura, de Elvira Souto; Para comprendermos Galicia, de Chao Rego; Lingua e sociedade na Galiza, de Manuel Portas; Guerrilleiros, de Neira Vilas; Voces Ceibes, de V.Araguas; e A emigración galega a Cataluña, de O. Sotelo Blanco.
Na temática histórica e antropolóxica, saían títulos como Ourense no século XV, de A. López Carreira; Santos e barcos de pedra, de F. Alonso Romero; Mulleres de mortos e Romeiros do alén, de Marcial Gondar; e Os torques prehistóricos, de Ladislao Castro. Outros libros do ano foron Pondal, do dandismo á loucura, de M. Ferreiro; Aprender palabras e significados, de M. Espiño; a tradución de O existencialismo é un humanismo, de J.P. Sartre (colección pensamento A Trabe de Ouro); e O outro desenvolvemento, de R.L. Suevos. No ensaio e crónica política, Catro ensaios sobre a esquerda nacionalista, de A. Baamonde, Bieito Iglesias, Xaquín F. Leiceaga e R. Martínez Castro; Disparos, de Xavier Navaza, e Prosas de combate e maldicer, de Xosé M. Beiras.

O ARTIGO COMPLETO