Las palabras inofensivas, de Alfredo Conde (El Periódico de Cataluña)

Pensé en ello hace unas semanas y recordé a Schniztler, mientras escuchaba atentamente la esperanza del presidente del Gobierno de España de que la derecha no haga un uso de la lengua, de la lengua española y castellana semejante al que lleva hecho de la palabra España y por ende de la bandera que la simboliza. Razones tenía para ello. Esas palabras están sirviendo, y trazas tienen de seguir haciéndolo, para que muchos golfos callejeros las maltraten con el uso que hacen de ellas, las insulten con sus actitudes y las vejen al aderezar los conceptos que encierran en adorno de sus intereses. Hay palabras y conceptos que, o son de todos, o no son de nadie. Por eso cuando alguien se las apropia y las instrumentaliza de modo partidario, adscribiéndolas a este o aquel sistema de ideas, a izquierda o derecha del arco parlamentario, qué más da uno u otro, si lo que cuenta es el uso, la manipulación o la apropiación indebida, merece cuando menos la calificación que Arthur Schnitzler le otorga.La última expresión manchada de amarillo, aparentemente patriótico, es lengua española. Quien les escribe vive en Galicia y, cuando lee que en Galicia la lengua común está en regresión, amenazada gravemente y poco menos que desmenuzada a mordiscos por la gallega, no puede sino pensar en llamar golfos a los que tal afirman.

(o artigo completo)

Un tema do que se falou nesta casa varias veces:

a Xunta e os cartos ós medios

na revista TEMPOS (sobre os contidos, ver Comentarios)

Lugar do canto (Andoliña 15 xullo)

Xesús Rábade Paredes axuntou poemas escritos con case trinta anos de diferenza, dende Xuntos cara ó mañán (1969) ata Poemas do aire (2007): un reto difícil pois son moitos anos para manter a unidade dun rexistro poético. Pero Rábade supera o reto. A súa voz mantén a fidelidade ás raíces, no ronsel daqueles novísimos dos 70 que reivindica no limiar o seu amigo Darío Xohán Cabana.
‘Lugar do canto’ (Hipocampo Amigo) resulta, ó cabo, un libro unitario. Un libro onde o amor ten presenza substancial, no apartado A cerva branca, con poemas tan fermosos como Ronsel quixera serche de esperanza ou Porque así te aprendín e así te quero. Versos de acenos elexíacos (o apartado De Tristia) e poderosas imaxes como esa nai horrorizada ante o fillo que xoga na escola ó ritmo dun desfile militar. Poesía que reflexiona sobre os silencios, o paraíso da infancia e as mudanzas do vivir: velaí Onde habita o meu nome, exemplo da forza das palabras contra o paso inapelable do tempo.
Non falta a denuncia da guerra, nos ollos dos meniños de Iraq e Chechenia e o emocionado canto Execración da patria, alegato dun país que confunde, ás veces, a mansedume coa submisión.

FÍO MUSICAL 27 (envío de Tacho)

Na selección dos discos mais salientábel da pasada semana da revista EFEEME, volta aparececer un disco dunha artista galega Tratase do disco de Sr. Carmen: Na flor dos meus anos, a compoñente máis maior de Malvela. Esta e a referencia con data 11-07-08, asemade vai o enderezo da paxina coa posibilidade de escoitar dous temas. Unha aperta.

Para recuperar todo eso, el inquieto sello PAI edita un disco-libro en el que a las once canciones les añade un DVD biográfico que apuntala la emoción de las melodías. Melodías que se visten con ropajes, arreglos de músicos de Milladoiro, instrumentos de Treixadura o la voz de Dulce Pontes entre otros que dan vida al disco. Y sobre todo ello la voz de la señora Carmen que desgrana silencios de siglos en la rosaliana “Vals de Pazos” o en los aires morunos de “Ramo verde”.
Es una voz desacostumbrada y extraña, ajena a todo lo que sea convencional porque bebe de fuentes que no han sido escritas y que por tanto el consumidor tipo no conoce. Pero merece la pena acceder a ella, no sólo por la curiosidad, sino también porque es parte de nuestra memoria sentimental. La explosión de simplicidad en la canción que cierra el disco y que recuerda el género de las mayas o el intenso hedonismo que recorre la invitación de “Baila meu Manoeliño” no estaría de más que se contagiara a los grupos de más amplio calado. En otros países sucede así, ojalá que en éste también. CÉSAR PRIETO.

Velaí a páxina de referencia.

La La La, Carmen Marón e Garrido Collazo
X.M. Sarille en ECG 15.07.2008

Pero resultou preocupante, e hai que dicilo, o discurso da concelleira Carmen Marón, antiga vazquista. Aplicouse no pleno cunha vehemencia excesiva en contra do Partido Popular. Este partido é agora o defensor das posicións lingüísticas do embaixador e a señora Marón tirouse á iugular da dereita, proclamando que se debe cumprir a lei, o cal é unha grande e fermosa verdade. Benvido o cargo público á obediencia debida ás normas, mais amosar ese impulso case agresivo cos que ficaron atrás mentres ela se transformaba, dá lugar a un comportamento pésimo.
É difícil concederlles a razón ás persoas que viran tan bruscamente, sobre todo se deciden defender o contrario do que defendían, coa mesma vehemencia e o mesmo talante. É para cavilar. Se lles dá por botarse a correr atrás dun, o recomendábel é saír por patas.

(o artigo completo)

A intelixencia de Barreras (Miguel Anxo Fernán Vello, 14-7-08): graciñas de novo, Miguel Anxo.

Copio o título deste artigo dun outro artigo escrito por Manuel Bragado no seu "Brétemas", unha das "bitácoras electrónicas" máis interesantes ­­(e debo citar aquí tamén "As uvas na solaina", de Marcos Valcárcel: excelente) de todas cantas se escriben en galego: por diversidade de contidos culturais, literarios e informativos e polo estilo e a forma que a define. Fala Bragado da admiración que sente polo proxecto empresarial de Barreras, o primeiro esteleiro privado galego, empresa punteira pola súa capacidade construtiva e de aplicacións tecnolóxicas, e informa o editor da progresiva adopción do idioma galego na documentación interna, na rotulación e nas relacións laborais e comerciais que realiza o esteleiro vigués.
(o artigo completo)

Aloitadores, de Bieito Iglesias (ANT dixital 14.07.2008)

A medida que nos facemos grandes, tendemos a asumir un programa ideolóxico de vellos: o importante é ter saúde. De aí que a política e demais paixós xuvenilistas acaben por cansar. No entanto, cando xa estamos máis cheos de política que se a comeramos, aparecen axentes provocadores pra devolvernos á condición de “aloitadores” na rapa das bestas. Velaí por caso o Manifesto pola Lingua Común, subscrito por falsarios que declaran defender os direitos lingüísticos individuais. O liberalismo pode ser discutible neste campo, aínda que resulta plausible: se Savater e cía denunciasen a Constitución por impor o castellano, daquela empezaría un debate liberal; sucede, en troques, que queren botarnos a lingua de Cervantes pola gorxa abaixo, calcándolle co dedo do autoritarismo. Claro que consideran aceptable a protección folclórica de “otras lenguas”, pero que metan o paternalismo por onde se enfían as agullas. Máis un exemplo: certo tribunal vén de sentar doutrina sobre a consulta de Ibarretxe e seica a soberanía vasca deben acordala os españois todos. De crermos aos tribunos, o Estado sería como un marido que, abandonado pola esposa, recorre á chamada violencia de xénero. É do xénero tonto pensar que a autodeterminación de Euskalherría ha de votala a España cañí. A este paso, como letra do himno español adoptarán aquel estribillo que moito cantaba o amigo Temes nas troulas universitarias: "¡Qué tontería, pensaba que tú eras mía!”

3.588 nomes a rescatar
Marcos Valcárcel (La Región, 14-07-2008)

Foto, enviada por X.L.Carrión: monumento ás vítimas da represión franquista no cemiterio de San Francisco.

A represión. O pasado venres presentáronse os primeiros resultados do estudo ‘As vítimas, os nomes, as voces e os lugares’, impulsado polas tres Universidades galegas e a Consellería de Cultura. Trátase dun proxecto historiográfico, iniciado no 2006, que pretende medir e definir os marcos da represión da guerra civil en Galicia. Con cifras e datos plenamente contrastados, con rigor metodolóxico, como afirma Lourenzo Fernández Prieto, catedrático de Historia Contemporánea. Para iso contouse con fontes como o baleirado das causas militares da IV Rexión Militar, de todos os rexistros civís dos concellos galegos, da bibliografía existente (nalgúns casos xa moi exhaustiva como no exemplo ourensán, estudado por Xulio Prada) e dun total de 349 entrevistas orais realizadas en Galicia, Asturias, Cataluña e varios países americanos. (...) (...)

Vidas cortadas na súa plena madureza: moitos dos executados estaban por baixo dos 45 anos. Vidas que representaban o mellor do réxime republicano, dende as súas autoridades (moitos mandos militares ou o alcalde socialista ourensán e o gobernador civil do Ourense republicano) ata humildes carpinteiros ou labregos. Todos aqueles que tiveron responsabilidade coa Frente Popular foron duramente castigados: tal era a consigna explícita do xeneral Mola e de todos os alzados contra a República. Velaí case catro mil vidas (esa é unha cifra posible cando remate este estudo) frustradas e negadas: é ben xusto, cando menos, restituír agora os seus nomes, a súa memoria e a súa plena dignidade.

(o artigo completo)

As grandes historias nunca morren
Shane (Raíces profundas, George Stevens, 1953)

Vina unhas cantas veces. De pequeno, cando non sería moito máis maior que o pequeno Joey. Onte recupereina, en DVD, e comprobo que mantén toda a súa beleza e frescura.
É unha das películas da miña infancia e supoño que de todos os da miña xeración. Como A noite do cazador, Capitáns intrépidos ou Matar a un reiseñor.
Un western inmortal, pero moito máis que un western.

"Xoias" do xornalismo

J.R. Onega, "Las lesbianas no se cortan" (ECG. 13-7-08)
Quizais un dos columnistas máis reaccionarios (e hai uns cantos) da prensa galega

"Han llegado de todos los continentes y culturas porque España, que tantas lenguas tiene, no necesita más idiomas que la canción universal del sexo invertido. Alguien definió el Día Gay como una marea humana de plumas, aceite y tacones de aguja. Pero el pensamiento humano se adornó siempre de maricones y lesbianas."

Xeito, de Luís González Tosar (ECG 13-7-08)

Reparo nunha fotografía do cumio do G8 en Toyako, illa xaponesa de Hokkaido, na que os líderes dos sete estados máis podentes do mundo, engadida Rusia -por herdeira da URSS- dispóñense a plantar cadansúa árbore. Merkel é a primeira, e como alemá afeita aos labores do xardín, semella ser a que máis xeito e traza lle dá ao choio. Ao seu carón, Bush nin disimula: a ferramenta do revés, collida cunha man soa e, sen abaixarse, con lombo de can, apenas empuxa unha pouca terra, coma con noxo. Fukuda, amo e patrón da leira, non ten parada, é un deses que fan que fan, un bule bule. Sarkozy e Medvédev óllanse, un de cara ao outro, con riso falso, as pas a media altura cara adiante, coma armas. Berlusconi traballa á toa, sen ton nin son, coñéceselle que o fai por fachendoso; acenea coma un pallaso, sua coma un porco. Aos outros dous -Brown e Baird- non lles sabemos o xeito, porque non saíron na foto. Con estas meadas andaba, esoutro día, repasando os varios significados da palabra "xeito" -s.m.- das máis completas do noso idioma: dende andar con xeito (con tino) ata pescar co xeito (arte de enmalle prá pesca da sardiña e da anchoa), pasando por "xeitosa" (agraciada) e outros sinónimos como aspecto, disposición, feitío, maneira, garbo, modo, habelencia, maña, coidado...
Nisto andaba, digo, cando dei coas declaracións, tallantes, do Secretário Ejecutivo da Comunidade de Países de Lingua Portuguesa (CPLP) Luis Fonseca, afirmando que "a Galiza deverá ser apresentada pelo Governo Espanhol se quer ser observador associado da CPLP". A categoría á que pode aspirar Galicia, nese organismo, será a mesma das antigas colonias lusas de Goa (India). Macao (China) e Malaca (Malaisa), actuais observadores. Ai, o jeitinho portugués!.

Anxo Quintana: "Se quere que o Estado cumpra, Galiza ten que comportarse como un país"

Entrevista en Galicia Hoxe, 13-7-08

Firgoas de historia e xornalismo
Tempos de cambio: Arco da vella

O artigo completo

A mediados dos anos 70, arredor da morte de Franco, a prensa galega viviu unha certa primavera de esplendor marcada pola súa apertura democrática e a descuberta dos problemas e temas galegos. A autonomía era aínda un soño e a democracia só un proxecto: houbo que loitar día a día por todas as liberdades. Por iso a carga léxica daqueles días podía ser un pouco repetitiva: amnistía, liberdade de expresión, legalización dos partidos políticos, etc. Todos os xornais puxeron entón o seu grao de area. Imos ver hoxe un exemplo: El Ideal Gallego de mediados dos 70 e, sobre todo, dende as súas páxinas culturais. (...)

EIG ofrécese como plataforma para publicar un suplemento cultural dominical titulado Arco da Vella. O suplemento, que ás veces era só unha páxina, era monolingüe en galego e estaba ó cargo da Agrupación Cultural O Facho da Coruña. Alí colabora, moi activo entre 1976 e 1977, un moi activo Manuel Rivas que se estrea como xornalista no xornal, facendo de todo, ata buscar os cafés, como el mesmo ten contado; pero alí xa están as primeiras mostras dun novo xornalismo fragmentario, de extremo amor pola palabra e pola verdade, que el asinaba nunhas columnas tituladas "Rebulidoiro". Con el encontramos outros nomes da cultura galega, próximos ó Facho como é lóxico, como Xavier Alcalá e as súas crónicas do que el xa denominaba O Impaís, Xavier Seoane, Xosé María Monterroso Devesa, Lois Caeiro, etc. Con abundante información musical: eran os tempos nacentes de Milladoiro, Fuxan os Ventos, tamén Miro Casabella, Emilio Cao, etc. Creo que alí lemos tamén algunhas columnas de Agustín Díaz, "Tintxu", xornalista de raza falecido no mes de marzo pasado e pai de Lourixe, hoxe blogueira dos fermosos Chantos na Chaira. (...)

Siro López facía cada semana un resume das novas máis importantes nunha xeira de viñetas mesturadas, ás veces toda unha páxina, coas súas extraordinarias caricaturas. Neste xornal publicou a entrega que máis problemas lle causou na súa vida: unha extensa viñeta que reproducía o discurso final de O gran ditador de Charles Chaplin, película prohibida no franquismo. Publicouna o 31 de outubro de 1976 e poucas semanas despois foi denunciado por presións militares e Siro procesado nun Consello de Guerra pola xurisdición militar, no que se lle pedían seis anos de cárcere (librouse logo pola amnistía do rei Juan Carlos). (...)

Hai moitos textos asinados con pseudónimos como Morrois, Un-do-Chan, Furateitos, Denís, Sabugueiro: sería bo que algún dos compoñentes daquela xeira de O Facho os identificase agora.
Sinaturas recoñecibles son tamén as de Manuel Riveiro Loureiro, Manuel Miragaia, X. Castelo, Xaquín do Vilar, que hai que engadir a todas as citadas antes. E nesas páxinas debeu comezar a súa andaina tamén o popular Gaspariño, de Xaquín Marín.

Continente Blanco Amor.

A Mirada Retida, La Región 13-7-08.

Achegarse á obra de Eduardo Blanco Amor é penetrar nun continente esplendoroso: a súa narrativa, poesía, teatro, xornalismo, en galego e en castelán. Tamén puido ser un gran pintor. Porque foi un fotógrafo excepcional: quedou demostrado en 1993 cando no Clube Cultural Alexandre Bóveda publicamos un volume coas súas fotografías, que se gardan na Biblioteca de Autores da Deputación. Despois houbo máis libros e máis fotos recuperadas, como esta vista das Tres Pontes aurienses, reproducida en “A ollada do desexo” (Galaxia). Tres planos espaciais, tres luces contrastadas, coa Ponte Vella envolta en húmidas néboas, tres tempos dunha longa historia: dende o mundo romano á Idade Media, dende a Ponte Nova de comezos do XX ó Viaducto do ferrocarril de mediados desa centuria. Hai toda unha filosofía da ourensanidade implícita nesta fermosa imaxe, estantía, indeleble: se somos quen de concentrarnos e entrar nela, ata poderemos camiñar polas beiras do Miño en compaña do misterioso Bartomeu, loiro e ollos azuis, desaparecido nun conto de “Os Biosbardos”.

viñeta-manifesto

Outro Manifesto, cargado de razóns: Galeusca

O texto completo

Manifesto da Federación de Asociacións de Escritores “Galeusca”
Perante o discurso pretendidamente homoxeneizador e centralista que subxace no “Manifiesto por la lengua común”, a Federación de Asociacións de Escritores “Galeusca”, da que fan parte a Asociación de Escritores en Lingua Galega, a Associació d’Escriptors en Llengua Catalana e a Euskal Idazleen Elkartea (Asociación de Escritores Vascos), quere deixar constancia do seguinte:
1. A realidade plurilingüe que conforma e dá existencia ao estado español, lonxe de ser entendida como unha “asimetría” ou deficiencia per se, está a reproducir de xeito transparente unha diversidade lingüística e cultural común á maioría dos estados que conforman a Europa plurilingüe.
2. O galego, o éuscaro e o catalán non son “inventos” recentes senón linguas que foron normais nos seus territorios e sociedades respectivas durante centos de anos. A súa desnormalización, a súa perda de usos públicos, non se produciu de forma “natural”, senón, mesmamente, por invasión da lingua que se decretou como oficial do estado, sen consulta nin acordo previo.
3. O artigo 3 da Constitución española garante a presenza desa lingua común para todos os habitantes do estado, mediante a esixencia a toda a cidadanía do deber de coñecer o castelán. Toda a cidadanía de Galicia, Euskadi e os Países Cataláns asume na práctica esa esixencia, pois non hai persoa que non teña unha boa competencia en castelán, ora a teñan como primeira lingua, ora como segunda. Porén, respecto do galego, do éuscaro e do catalán a lexislación non prevé a obriga de seren coñecidos nos seus respectivos territorios, o que establece unha asimetría nos dereitos lingüísticos da cidadanía que quere exercer o dereito, que lles é recoñecido, a usalos.

os nomes de 3.588 asasinados
As universidades presentan os primeiros datos da represión no 36 (Debuxo de Colmeiro)

(Os datos presentados polo historiador -e amigo- Lourenzo Fernández Prieto, en El País)

en poleiro alleo. ¿Anacos de autovía abducidos?
Afonso Vázquez-Monxardín (LR: 12-7-08)

Por necesidades do servizo -levar unha filla a un campamento ou algo parecido- fixen unha reviravolta preciosa sobre o mapa a fin de semana pasada: Ourense, Zamora, Salamanca, Ciudad Rodrigo, A Guarda, Viseu, Chaves, Ourense. Ou sexa, fun ata o sur de Castela León por España e volvín por Portugal. Teño que dicir que había tempo non facía un percorrido tan fermoso. Non descubro nada a ninguén se lles falo marabillas do románico e do modernismo, ollo, de Zamora e o que queiran desa Florencia castelá que é Salamanca. Tamén, sorpresa descoñecida, Ciudad Rodrigo -cunha barbacana defensiva impresionante e unha estrutura urbana en núcleo medieval chea de vida- e A Guarda e Viseu. A primeira destas é a urbe máis alta de Portugal, a máis de mil metros de altitude -ía un frío que arripiaba- e tamén cunha parte medieval compacta ao redor dunha vella catedral gótica chea de vida e historia.Alí era fácil lembrar o laio de Afonso X nunha das súas raras cantigas de amigo, cando di muito me tarda o meu amigo na Guarda. E se cadra non era tanto a referencia ao desa cougo da moza pola marcha do amado á guerra da reconquista -que daquela andaba por aquelas beiras- se non simplemente que está nun alto de moito nabizo, duns cincocentos metros de alto. Os pobriños atacantes medievais non deberían pois loitar tanto contra os defensores senón procurar non chegar derreados aos pés da muralla a sitiar despois de arrastrar cabalos, catapultas, coirazas, espadas, armaduras, todo sempre costa arriba. Non me estraña que lle tardase o amigo. Viseu, máis adiante, noutro outeiro fermoso, ten un parque urbano central inzado de carballos e castiñeiros; un exemplo para os inimigos naturais das palmeiras entre os que, por suposto, me conto. (...)

( o artigo completo)

O tempo.

Pan por Pan sábado 12 xullo. Imaxe: Venus de Willendorf.

Pois síntoo moito, de verdade. Pensando nos que xa están na praia: en Baiona, en Praia América, en Sanxenxo (por favor, non nos insulten co castrapo), en Muros ou en Fisterra. Como pasou o ano pasado, o mes de xullo anda chunguiño. Días de sol a medias, con nubeiros por todas partes, ás veces ben negros, e pequenas choivas de cando en vez. Quizais faga un tempo mellor nas praias, oxalá para os que están de vacacións. Ese tempo que vivimos pendentes da TV e dos mapas meteorolóxicos do telexornal. Eu non son ningún lagarto de praia, nin moito menos, pero nese tempo interrompido agradécese o sol para moitas cousas. Pero, que queren que lles diga? Para os que pasamos xullo na fochanca auriense, isto é a gloria. O paraíso: días fresquiños, ledos, aínda entre nubes. Nada que ver co bochorno doutros tempos. Síntoo moito, de verdade, pero ben contentos que estamos.

A mesa cósmica de Piñeiro e o HAL de Kubrick
MANUEL RIVAS 11/07/2008 (El País)

O artigo completo

Roda de opinións sobre R. Piñeiro, recollida por D. Salgado (A.Baamonde, H. Monteagudo, L.Álvarez Pousa, etc.)

E que cousa o piñeirismo? Ese home en loita co "ambiente cósmico", que viaxaba no espazo-tempo, que fixo da mesa de braseiro unha supercomputadora, era tamén un paradigma de realismo. Piñeiro tiña dúas conexións, en realidade complementarias. O ollar cósmico e o principio de realidade. Nel habitaban o día, a noite e máis a aurora. Coñeceu a aurora na adolescencia e nun período moi breve, o da esperanza galeguista e republicana. Despois caeu a noite e coñeceu a clandestinidade nos anos máis crueis da ditadura. Foi, pois, un resistente, que acabou na cadea cando era sinónimo de morte. Ao saír do cárcere, talvez viviu o máis dramático dilema. Proseguir a resistencia política directa ou tentar resistir por medio do que chamou a tarefa cultural. Sempre ficará a dúbida de se foi atinada a decisión de aplicar a eutanasia ao Partido Galeguista, en doloroso enfrontamento cos exiliados.
O nome escollido para a operación cultural foi magnífico (Editorial Galaxia, outra vez o cósmico!) e o proxecto foi realizado co esforzo dun dos mellores equipos que tivo Galicia, nos que sobrevive polo menos un prometeo, Francisco Fernández del Riego.
O piñeirismo era unha ecuación simple: democracia + autonomía + europeísmo. E logo unha técnica, sobre todo unha técnica. O traballo coas elites. A sedución das elites. Hoxe toca pesar pan. Así que no balance positivo, dous intres históricos: O movemento contra o aldraxe da discriminación estatutaria e o acadar un consenso para a Lei de Normalización Lingüística, mesmo convencendo á dereita máis de a ceacú.
Don Ramón Piñeiro ter non tivo moitos medios. Viviu sempre de xeito humilde. O asombroso é que sempre tiña tempo. E sobre todo, tiña unha mesa cósmica.

Un artigo agardado: poden vosteder interpretar, se queren...

Á espera de Ramón Piñeiro, de Xosé L. Méndez Ferrín (FV. 11-7-08)

(...) Clamamos, xa moitos, porque a memoria histórica se exerza tamén sobre a Resistencia ao franquismo en todas as súas formas e sobre a represión sobre ela. A figura de Ramón Piñeiro está implicada nesa Resistencia e padeceu esa represión e compre saber (primeiro) en que consistiu a pecularidade de Piñeiro como axente efectivo galeguista contra o franquismo. Logo, a figura de Piñeiro servirá de referencia para falar de outros e de outras: de todos os que, de Alexandro Bóveda a Moncho Reboiras, se enfrentaron á monstruosidade histórica con honor. Penso que a Academia certou, como certa sempre, ao nomear a Ramón Piñeiro como personaxe central do próximo Días das Letras Galegas.

PROHIBIDO NACER E MORRER EN LOBEIRA, de Julio Medela (LR. 11-7-08)

Que se saiba, os membros da especie homo sapiens nacen, medran, reprodúcense (algúns) e todos, ao cabo, morren sen excepción. Tanto ten que sexan xestados en probeta, adoptados, porfillados, abandonados, desaparecidos, asasinados, deixados morrer á fame ou embalsamados.
Ben, isto sábeo todo o mundo. Mais en Lobeira estase a producir un fenómeno digno de estudo. Lembro un filme que falaba dunha paraxe de dificilísimo acceso, alá polo Himalaia (Shangri-La dicíanlle a aquel país) onde o persoal non envellecía; morrían por volta dos cento vinte anos. Mais isto non é nada comparado con Lobeira.
Aquí xa hai tempo que superamos o estigma da morte. A falta de tanatorio, si, asombrosamente certa, provoca a emigración post-mortem dos de Lobeira. E esa emigración desvirtúa ao cento por cento as consecuencias sociais do falecemento, pois a ritualidade do velorio só atinxe sentido completo cando se realiza “in situ”. Celebro a prohibición de velar un defunto no domicilio. Mais cada parroquia había ter un lugar axeitado para que os vivos puidesen, segundo a santa tradición, honrar os seus mortos, rezarlles, acompañar as familias, relacionarse, cohesionarse socialmente, reconciliarse, pedir e devolver favores, namorar, pasar o tempo, rexoubar, presumir, maldicir o goberno, vender unha motoserra…
Bande non é Lobeira. Ourense tamén non. E o transporte público, en Lobeira, tamén non existe. Mais todo ten unha segunda lectura. Se ben en Lobeira nos libramos da morte, tamén é certo que onda nós é prohibido nacer. O sr. Zapatero gañou as eleccións grazas á ineptitude da oposición e aos 2.500 euros de axuda á maternidade. (Remata en comentarios)

Ramón de Sismundi

De herba seca enchéronche a casa
-no sobrado arrecendo a mazás-.
E ti lonxe, rítmico ruxir da vasoira
do emigrante de lúas e cabalos:
contigo, Federico, no poema.

Aló na rúa Esmeralda esperta
lamacenta cor de Buenos Aires,
ás de querubín, ceo horizontal
en homenaxe á cruel melancolía:
contigo, Federico, no poema.

Reverdecido labio o do gaiteiro,
boca gris, escuridade maxestosa
mollándote nos versos do día,
acoitealada luz de conventillo:
contigo, Federico, no poema.

( “Ramón de Sismundi”, que ecoa entre Auria e Buenos Aires, é para Marcos Valcárcel)
ESTÚRDIGA MATERIA, de Luís González Tosar

(Como xa dixen, agradezo especialmente esta dedicatoria poética, que dialoga cun dos inmortais poemas galegos de Federico García Lorca. M.V.)

Tres Poetas.

Pan por Pan venres 11 xullo. Imaxe: Venus de Brassempouy.

Teño enriba da mesa tres poemarios de voces amigas pendentes de lectura. Comparto os seus títulos para que chegue a nova da saída destes libros a outras persoas. Dous deles son antoloxías dun longo período: “Lugar do canto”, publicado por Hipocampo Amigo, recolle unha ampla escolma bilingüe de Xesús Rábade Paredes entre os anos 1969 e 2007, presentado por Darío Xohán Cabana: nos primeiros poemas o Suso Rábade era aínda un mozo de vinte anos. Tamén recolle a súa obra lírica entre 1984 e o 2007 Miguel Anxo Fernán Vello, no volume “Astro interior”, publicado na colección Arte de Trobar do PEN Clube. E o presidente desa casa, o ourensán Luís González Tosar publica en Galaxia o seu último libro, “Estúrdiga materia”, en fermosa edición ilustrada por Quintana Martelo e con limiar de Ferrín: é de xustiza agradecerlle ó amigo Tosar a dedicatoria dun dos seus intensos poemas.

Santiños, de Bieito Iglesias (ECG 10.07.2008)

Aqueles que non militamos no Partido Nacionalista de Raxoi nin no Partido Porreiro (quérese dicir lindo, óptimo) de Zapatero e tamén non no Partido do Revés (Bloque) temos que camuflarnos dentro dalgunha malta ou loxia, pois nun país tan gregario logo pasas por toxo se enxeitas o rabaño. Será por iso que está nacendo a Liga dos Bieitos, asociación sen ánimo de amolar que aspira a reconducir a cousa beneditina, dándolle un pulo descoñecido desde a reforma cluniacense. Contamos co mellor valedor posible: ese San Benitiño avogoso na cura das verrugas e omnipresente como patrón de Allariz, Arbo, Cambados, Cenlle, Cortegada, Cuntis, Gondomar, Meaño, Meis, Pontevedra, Porriño, Portas, Samos, Boloña, Montecassino e Palermo. Haberá quizais porfía á hora de escollermos o himno, entre os partidarios de cantarlle ao santo milagreiro de Lérez e os seareiros irredutibles do San Benitiño da Cova do Lobo, hei de ir alá miña nai se non morro. Sendo efectivamente o benaventurado de Nursia padroeiro dos moribundos, igualmente protexe aos mineiros e espeleólogos, estendendo o seu amparo a editores (Bieito Ledo), xornalistas (Bieito Rubido), músicos (Bieito Romero), historiadores (Bieito Alonso) e prosadores (este lerenda).
A Liga dos Bieitos xoga con dúas vantaxes respecto de calquera outro grupo de presión: o propio nome benditoso (benedictus), un talismán que impide que os bautizados con esta graza nos convertamos en lobisomes; e a posibilidade de fichar un auténtico crack (nada de estrelas de segunda grandeza tipo Cospedal ou Leire Pajín) como Bieito XVI. En conxunto somos uns benditos, con algún garavanzo negro como certo tocaio bravo e lascivo citado nunha cantiga de escarnio do século XIII: "Don Beeito, ome duro, foi beijar pelo oscuro a mía senhor; ome é ome aventurado, foi beijar pelo furado a mía senhor". A nosa primeira campaña restituirá o mesón do Bento ao seu lexítimo dono, porque nunca o vento nin o seu irmán (o aire) se dedicaron á hostalería.

RAMÓN PIÑEIRO A DEBATE (e 3)
Andoliña xoves 10 xullo

Son moitas as posibles perspectivas desde as que resulta pertinente debater sobre a figura e a obra de Ramón Piñeiro: históricas, políticas, filosóficas, literarias, etc. Por desgraza, algúns dos que xogan xa a descualificalo nin sequera coñecen a súa biografía, na que non faltou o cárcere e a persecución no franquismo. Dende unha modesta habitación da rúa Xelmírez, Piñeiro recibía xente, daba azos ós que traballaban, pensaba libros, escribía cartas, erguía proxectos culturais. En boa medida todos somos fillos desa herdanza de moitos anos.
Sen caer na haxiografía, absurda e inútil, moitas das ideas de Piñeiro circularon no tempo, conducidas coa enerxía do sentido común. Velaí a súa tese sobre a necesidade de galeguizar a toda a sociedade e ás diversas ideoloxías: parece obvia, outra cousa son os medios, cómo se fai iso. Non é doado, ben o puidemos comprobar nestes anos. Ou a relevancia das elites intelectuais na construción do galeguismo.
Ou a súa convicción de que o futuro do galego estaba no mundo urbano, asociando lingua e modernidade. Nos anos oitenta, a Piñeiro preocupáballe a distancia entre o noso autogoberno potencial e a escasa conciencia galeguista da sociedade. E nesas aínda estamos.

Xornalismo.

Pan por pan xoves 10 xullo

Estamos no ano do centenario da morte de Curros e, entre as homenaxes e mostras celebradas, creo que un dos feitos máis positivos foi a lembranza do seu papel como xornalista. Entre outras cousas, porque foi o seu medio de vida e, dende o mesmo e nas difíciles condicións da súa época, foi quen de manter unha gran coherencia ideolóxica en todos os seus artigos, nos da prensa galega, nos de Madrid ou nos de Cuba. Como xornalista exerceu coa mesma coraxe e enerxía que como poeta cívico. Velaí os seus artigos contra o papel dos Estados Unidos na guerra de Cuba como “Perfidia yankee” (1896), onde lles dedica ós norteamericanos algunhas xoias (“nación mercachifle”, “falsa y egoísta democracia”) e os acusa de arrapañar pola forza os territorios de Texas, Carolina do Sur e alta California. Se chega a ser hoxe, o rebelde de Celanova igual acaba en Guantánamo.

axenda

xoves 10 xullo, conferencia "Curros xornalista" (10 h.). Celanova. Curso Os Sons e As Imaxes da Información. Radio, Televisión, Internet.

Organizado por Univ. Vigo, Fundación Casares e Consocio Audiovisual de Galicia (comisario do curso: Miguel Anxo Fernández).

Incerteza.

Pan por Pan mércores 9 xullo (Imaxe: V.Hugo)

Suponse que o home contemporáneo, respecto do home do mundo antigo, conquistou certas cousas: a tecnoloxía co seu poder, maior capacidade para viaxar, maior seguridade. Para isto último a modernidade incorporou a Seguridade Social e o Estado de benestar, os fondos de pensións ou os seguros privados. Pero ninguén sabe ben qué vai pasar mañá: nin sequera en campos que rotulamos con maiúsculas como Ciencia. Por exemplo, a Economía. Santiago Lago, economista e colaborador desta casa, dicía esoutro día na radio que os do seu gremio non podían mirar moito máis aló que os meteorólogos. Estes poden predicir o tempo a tres, catro, cinco, seis días: logo non teñen xa ningunha seguridade. Os economistas bocexan predicións a catro, cinco, seis meses. E logo? “A incerteza ten o seu propio engado; engado que o home mata co seu afán de estar seguro”, seica dixo Víctor Hugo.

"Lerasnos de morto, se non nos les de vivo"

O primeiro spot retranqueiro

en poleiro alleo: dous artigos e un novo blog

Afonso Monxardín e o que podemos aprender da lingua irmá:
(...) Non é ben lóxico falar das "guías sonoras" para referirse a esas rugosidades nas liñas laterais que o levan a un ao carreiro central? As actuais "bandas sonoras" non se sabe onde van tocar. ¿Que problema habería para sinalar que cando un anda case topenexando na estrada debe parar canto antes nunha "área de repouso"? Certamente un vai só "respousar" un pouco pois para descansar, procuraría, sen dúbida, un lugar máis ao xeito que as chamadas aquí "áreas de descanso". Outra. Cando un vai por unha autoestrada debe pagar. ¿E que é o que paga? En España "peajes" -e aquí "peaxes" como se pasaramos a pé. E isto é por pura influencia da "peage" francesa e da "peatge" catalá. Os portugeses tampouco usan xa a vella palabra ibérica nosa "portádego" -"portadgo" en vello castelán-, senón botan man doutra máis moderna e tamén tradicional relacionada co dereito de pasar por unha porta, a da autoestrada, por exemplo, e falan así de "portaxe", "portagem" na súa grafía. Cobízame a opción. (...)
O artigo completo

O PSOE equilibra a carga (ECG 8.7.08): Xosé M. Sarille opina, en ton crítico, sobre o congreso socialista:
(...) Pero quen mellor sabe que con estas maneiras a dereita non ten futuro é Rodríguez Zapatero. Por iso se manga eses discursos, lixeiros, amábeis e ornamentais e desvía no posíbel a atención da crise económica. Esta táctica xa lle funcionou ben na anterior lexislatura: discurso simpático engadido a medidas progresistas gratuítas, coas que simpatizaba a maioría. Mentres se aprobaba o matrimonio homosexual e a materia de educación para a cidadanía, a banca gañaba máis que nunca, e as constructoras lucrábanse sen mesura. A enormidade dos beneficios non significou aportar máis ás arcas públicas. (...)

E permítanme, ademais, convidalos a visitar un novo blog dun amigo:
www.hakancasares.com

Morbo.

pan por pan martes 8 xullo

Din os sociólogos que os grandes centros comerciais das aforas das cidades son as catedrais de hoxe: lugar de peregrinación central da fin de semana. Non menos alento relixioso teñen as masivas concentracións nos grandes concertos da música pop e rock, como o Rock in Río en Madrid. Seguín por TVE algunhas actuacións: Sting e Police, brillantes sempre; a furia latina de Shakira; os escoceses de Franz Ferdinand. Dende o sofá gáñase en comodidade o que se perde en adrenalina. Tamén vin uns minutos do espectáculo de Amy Winehouse e o que eu contemplei non se corresponde con algunhas crónicas do festival. A súa imaxe, de escasa mobilidade e algo absorta, ofrecía máis patetismo que outra cousa. Seica os seus fans, atentos ós seus escándalos, aprecian o toque morboso das súas postas en escena. Como en tempos as xentes se extasiaban ante as chagas dun Cristo gótico.

Ramón Piñeiro a debate
La Región, 7-7-08. Caricatura de Siro López.

Letras 2009. Xa poden ir preparándose. A Real Academia Galega aprobou o sábado dedicar o Día das Letras Galegas 2009 a don Ramón Piñeiro, falecido en 1990. Era unha opción das posibles e había outras moitas tamén merecidas: por exemplo, nomes como os poetas Manuel Luís Acuña e Florencio Delgado Gurriarán ou o ensaísta, novelista, poeta e autor teatral Ricardo Carballo Calero. Entre outros. En canto a nova chegou ós diarios dixitais, algunhas webs e blogs empezaron a botar fume. Como era de agardar. ‘Traidor á patria’, ‘filonazi’, ‘axente da CIA’, foron algunhas das primeiras babecadas asinadas sempre dende o covarde anonimato. En realidade, a Academia foi valente porque non ignoraba a transcendencia da súa decisión e a hostilidade visceral que o nome de Ramón Piñeiro provoca en certos colectivos, sobre todo no reintegracionismo e nacionalismo máis antisistema. No propio goberno bipartito a figura de Piñeiro, que eu saiba (creo que non me equivoco), foi sempre negada por unha banda substancial do mesmo, empoleirada en dubidosas teorías conspirativas arredor da nosa historia recente aínda non revisadas.

Referencia moral. A Academia xustifica o seu acordo arredor da figura de Ramón Piñeiro pola ‘dedicación, total e desinteresada, da súa vida na defensa de Galicia e da súa cultura’, por canto ‘debe ser unha referencia moral indiscutible e necesaria cara ás novas xeracións’. (...) (...)

(o artigo completo)

Varia: recomendacións

(Vïa B.L.) Uma bela biblioteca digital, desenvolvida em software livre , mas que estáprestes a ser desactivada por falta de acessos.Imaginem um lugar onde nós podemos gratuitamente:· Ver as grandes pinturas de Leonardo Da Vinci ;· Escutar músicas em MP3 de alta qualidade;· Ler obras de Machado de Assis Ou a Divina Comédia;· Ter acesso às melhores histórias infantis e vídeos da TV ESCOLA e muitomais.Esse lugar existe!O Ministério da Educação Brasileiro disponibiliza tudo isso, basta aceder ao site:www.dominiopublico.gov.br
Só de literatura portuguesa são 732 obras! Estamos em vias de perder tudo isso, pois vão desactivar o projecto pordesuso, já que o número de acesso é muito pequeno.Vamos tentar reverter esta situação, divulgando e incentivando amigos,parentes e conhecidos, a utilizarem essa fantástica ferramenta dedisseminação da cultura e do gosto pela leitura.

(Vía Xulio Ríos) A presenza internacional do sindicalismo nacionalista galego (Xosé Ramón González Boán) e das relacións exteriores do sindicalismo labrego de Galicia (Lidia Senra) son algúns dos temas que ofrece o n.16 da revista TEMPO EXTERIOR (todos os contidos en comentarios).

Impecable hoxe, Josep Ramoneda, en El País- Domingo

Un ciudadano de Cataluña que lo desee puede vivir en este país sólo con la lengua castellana; un ciudadano de Cataluña que lo desee no puede vivir sólo con el catalán. Ésta es la asimetría sobre la que está construido el Manifiesto por una lengua común que la prensa conservadora madrileña ha convertido en el juguete político de la temporada. Para un catalanohablante, el bilingüismo es obligatorio; para un castellanohablante, no. Es una peculiar interpretación de la equidad lingüística.
El alegato por la lengua común, que hace el castellano obligatorio, pero no las lenguas propias de cada comunidad autónoma "porque hay una asimetría en las lenguas españolas oficiales", se funda en la idea convertida ya en mito de que "son los ciudadanos los que tienen derechos lingüísticos, no los territorios, ni mucho menos las lenguas mismas". Pero, por lo visto, hay ciudadanos con más derechos lingüísticos que otros porque tienen que aprender una sola lengua, mientras que los que hablamos catalán tenemos que aprender dos.
En coherencia con la afirmación de que los derechos lingüísticos son de los ciudadanos, se dice que "las lenguas no tienen derecho a conseguir coactivamente hablantes". Pero la solidez del principio de referencia no aguanta ni cinco líneas. Porque inmediatamente después se precisa que el castellano es "obligatorio", y, por tanto, puede ser impuesto, mientras que la aspiración a que todos sepan el catalán (o el vascuence, o el gallego) a lo sumo puede ser "estimulada". ¿Por qué? Porque el castellano es la lengua común del territorio español. O sea, que hay territorios con derechos lingüísticos y otros que carecen de ellos, de modo que los principios fundamentales del razonamiento -los que enfáticamente afirman que los territorios no tienen derechos lingüísticos- son adaptables en función del lugar. (...)
O artigo completo

P.S. Un magnífico texto para comentar nas clases de Lingua, de todas as Linguas, nos Institutos e Universidades de todo o Estado.

Máquinas, de Bieito Iglesias (ECG 4.7.08)

Imaxe de Manet, "A estación do tren", 1872-1873.

No capítulo XV da Historia da beleza, Umberto Eco repasa a sucesión das máquinas belidas, desde os autómatos prodixiosos mencionados por Herón de Alexandría no século I endeica as máquinas célibes inventadas por Raymond Roussel nas súas Impresións de África por volta de 1910. Nun tranquelexante parágrafo, o escritor piamontés comenta o impacto producido polos camiños de ferro no dezanove: "Coa invención da máquina de vapor afírmase o entusiasmo estético polo maquinismo, mesmo por parte dos poetas. Como testemuña é suficiente o Himno a Satán de Giosuè Carducci, no que a locomotiva, monstro fermoso e terrible, se converte no símbolo do triunfo da razón fronte ao escurantismo do pasado". Por certo que o poema citado por Eco, publicado en 1863, empeza así: "Un belo e horrible monstro avanta: como os volcáns, os montes supera, devora as chairas...". Paréceme que Carducci ecoa en Curros Enríquez, nos versos que celebraban a chegada a Ourense da primeira locomotora: "Velaí vén, velaí vén avantando cómaros e corgas e vales e cerros".
Os comboios chegaron tarde á Galiza, por máis que os reclamase o pobo destas partes e aínda que os poetas glosasen o acontecemento. E non foi porque os indios incomodados co Cabalo de Ferro que chamoscaba os prados de Manitú sabotasen as obras arrincando as travesas, nin por causa dos asaltos do bandido Jesse James (...)

O artigo completo

A MIRADA RETIDA (La Región 6.7.08)

O PASEO

É bo e desexable que as cidades teñan puntos de referencia, espazos de encontro. A nosa Auria ten sorte nisto e dende sempre marcou os perfís dunha identidade ben definida: as Burgas, a Catedral, o Miño e as pontes, o Posío, o Montealegre, etc. Nesa identidade ocupan o seu lugar tamén os espazos de sociabilidade e poucos tan relevantes no noso caso como o Paseo ou a vella Travesía de nomes franquistas cando se sacou esta foto, supoño que anterior a 1968 (non se construíra aínda a Torre de Álex Reinlein). A vista está tomada diante do actual edificio do Hotel Padre Feijoo e aí mesmo perdemos, velaí a imaxe, outro fermoso edificio patrimonial. Daquela a rúa non era peonil pero a circulación era escasa, como amosa ese 600 e unha vella moto en solitario. O Paseo é a canle do río da vida, escribiu don Vicente en 1960, en “El Orense perdurable”. Eran os tempos da chica ye-ye de Conchita Velasco, de Carmen Sevilla e de Karina, pero non sei se Risco gustaría desas melodías. Hoxe as músicas son outras, pero o Paseo segue aí, tesouro fiel de vellas lembranzas.

DEFENSA DA LINGUA DE NOSO. Ben-Cho-Shey contra a diglosia
Galicia Hoxe. 06.07.2008. Imaxe: BCHS cos Brais Pinto, Otero Pedrayo e Alonso Montero, en Madrid, 1958.

A constante que mellor define toda a andaina vital de Xosé Ramón e Fernández-Oxea, coñecido popularmente como Ben-Cho-Shey é o seu compromiso constante, durante moitas décadas da súa vida, en defensa da lingua galega. Utilizando como plataforma a prensa escrita, BCHS asinou centos de artigos, unha boa parte dos cales tiñan como centro a exaltación do noso idioma e a crítica a aqueles que o perseguían ou desprezaban. Nesa campaña permanente BCHS apelou a todo tipo de argumentos e recolleu toda a liña de defensa que dende o século XIX foron establecendo tantos escritores e xornalistas arredor da causa da lingua. Así, os seus artigos refugaban a condición dialectal do galego e o reivindicaban como idioma de seu; recorrían o seu glorioso pasado histórico e literario e, ademais, criticaban, moitas veces desde o humor e a ironía, as actitudes do señoritismo que refugaba da propia lingua e os comportamentos diglósicos dos cidadáns e tamén das autoridades. (...)
Artigo completo

A Real Academia Galega dedicará o Día das Letras Galegas de 2009 a Ramón Piñeiro López
A institución recoñece a "dedicación, total e desinteresada" deste editor e ensaísta pola "defensa de Galicia e a súa cultura" (Galicia Hoxe, 16,41 h.)

Confirmouse o ruxe-ruxe que xa adiantaba hoxe El País. Vai ser un Día das Letras polémico, quizais, nalgúns sectores. Pero máis que merecido pola entidade xigantesca de don Ramón Piñeiro en favor da nosa cultura. A Deputación ourensá propuxera por unanimidade dos tres grupos o nome de Manuel Luís Acuña, que tamén o merecería. Como outros que seguirán en lista de espera como Ricardo Carballo Calero ou Florencio Delgado Gurriarán.

A Real Academia Galega, na sesión ordinaria do seu plenario celebrado hoxe en A Coruña, decidiu dedicará o Día das Letras Galegas de 2009 a homenaxear a Ramón Piñeiro López, galleguista e editor nacido en Láncara (Lugo) o 31 de maio de 1915 e que faleceu en Santiago de Compostela o 27 de agosto de 1990. Segundo destacou a institución cultural galega, "a dedicación, total e desinteresada, da súa vida na defensa de Galicia e da súa cultura debe ser unha referencia moral indiscutible e necesaria cara ás novas xeracións".
A Real Academia Galega eloxia os seus traballos sobre pensamento e filosofía, principalmente dedicados á 'saudade' --nostalxia-- , así como as súas traducións, en colaboración con Celestino Fernández de la Vega, das obras de Pokorny e Heidegger. Estas supuxeron no seu momento "un paso decisivo na normalización do galego como lingua con capacidade para expresarse en todos os campos do saber".
Tamén se destaca o seu labor no campo do ensaio, que aparece parcialmente nos libros 'Olladas non Futuro', 'Galicia', 'A Linguaxe e ás linguas', 'Lembrando a Castelao', onde están os eixes fundamentais do seu pensamento que apuntan á "necesidade da reafirmación cultural de Galicia como camiño fundamental para a súa realización como pobo".
Ramón Piñeiro López tamén actuou como promotor da normalización da lingua galega nos anos difíciles da posguerra. Así, son numerosos os artigos e as actividades neste campo, entre elas, a publicación do 'Dicionario Enciclopédico de Don Eladio González (1958-1961)'.

Medalla de Ouro

Andoliña 5 xullo 2008. Imaxe: don Paco Fdez del Riego, por X. Vizoso.

18 de maio de 1948. Dende Madrid Ramón Piñeiro escríbelle ó seu amigo Fernández del Riego e pídelle información sobre a nova editorial que se está a xestar, ofrecendo toda a súa colaboración "para que esta empresa acade a envergadura e a consistencia necesaria para que se asegure un influxo cultural permanente e eficaz". Dende o comezo está moi claro que o que recibirá o nome de Editorial Galaxia, fundada o Día de Galicia de 1950, é moito máis que unha empresa cultural: en realidade, é un gran proxecto político de resistencia dende o galeguismo e de imaxinación dun futuro diferente para a nosa terra.
Contaban para iso cos mellores vimes: don Paco del Riego e Piñeiro, Otero e Carballo Calero, Xaime Isla e Gómez Román, toda a Xeración Galaxia de ensaístas e poetas. Cando naceu, os galeguistas do exilio interior recibían por subscrición todos os libros da casa: un par de centos de militantes da galeguidade. Logo virían as novas xeracións de estudantes de Compostela, que publicaron aló os seus libros, nas coleccións para noveis: entre eles, Carlos Casares, futuro director.
Unha Medalla de Ouro ben merecida: o premio a todo un país simbolizado no mellor ADN do seu pensamento e da súa creación.

V. Freixanes, hoxe en LVG:

A conquista de Galaxia é que Galicia non sexa monopolio de ninguén»

Dixitalización dous fondos en Google para colocar a cultura na primeira liña dá Rede

Seica malos resultados nas linguas (galego, castelán, inglés) en selectividade

Os docentes achacan as baixas notas nas linguas á cultura audiovisual
Aseguran que os alumnos de secundaria len pouco e xa usan a linguaxe das mensaxes de móbil nos exames

Novas achegas para "lecer" de Marcos Valcárcel
Amosaranos o periodismo literario feito en Galicia en "Fírgoas de historia e xornalismo". Galicia Hoxe, Comunicación, 5-7-08

O suplemento dominical de Galicia Hoxe Lecer inicia mañá, domingo 6 de xullo, unha nova xeira de Historia Cultural a cargo do colaborador da última páxina Marcos Valcárcel. Baixo o título Fírgoas de historia e xornalismo, e nunhas cen entregas, pretende facer unha revisión abondo completa da historia do xornalismo literario en Galicia.
Polas Fírgoas irán pasando dende os grandes medios do xornalismo literario e cultural (Alfar, Cristal, La Ilustración Gallega y Asturiana, Revista Gallega, La Centuria, La Noche, Grial, Posío, Xelmírez, Vagalume, Alba, Atlántida, Aturuxo, Xistrasl, Teima, Encrucillada, Tempos Novos, etc.) ata as grandes voces do galeguismo e da prensa galega (A Nosa Terra, Nós, El Barbero Municipal, Nova Galiza, Encrucillada, Logos, Galicia, El Pueblo Gallego, La Zarpa, El Noroeste, Ser, Vida Gallega, a prensa nacionalista clandestina, etc.), pasando polos medios de comunicación máis destacados da emigración (La Tierra Gallega, Vieiros, Eufonía, Galicia Emigrante, etc.); o labor dalgúns destacados xornalistas do país (Valentín Lamas Carvajal, Curros Enríquez, Basilio Álvarez, Augusto Assía, etc.) ou os escritores que con máis fortuna se achegaron ó xornalismo (Manuel Murguía, Castelao, Ben-Cho-Shey, Otero Pedraio, Vicente Risco, Carlos Casares, Álvaro de las Casas, Concepción Arenal, Cunqueiro, Celso Emilio Ferreiro, Emilia Pardo Bazán, etc.).
Haberá achegas tamén sobre a publicidade, as revistas pedagóxicas, a prensa proletaria ou o papel das mulleres na prensa escrita, entre outros moitos temas.
Esta é a cuarta serie de Historia Cultural que Marcos Valcárcel asina no suplemento Lecer: as anteriores foron Ourense: Universo Literario (2003-2004); As Uvas na Solaina (2005) e Cen Anos de Historia Cultural (2006-2008).

en poleiro alleo

J.M. Ponte reflexiona no Faro arredor de "Los científicos y Dios".
Antón Reixa dálle a volta, con intelixencia contundente, ó Manifesto pola Lingua Común. Na mesma liña, o artigo de Fernán-Vello, cun pé en Julio Camba e as súas babecadas sobre o noso idioma: "Galegos contra o galego".

Xornalismo de opinión (graciñas de novo, Manolo)

Aínda non lera hoxe El País, que reservaba para a sobremesa. Pero algún lector amigo xa colgou noutro fío o artigo de Manolo Rivas que, unha vez máis e con gran xenerosidade, nos cita como "embarcadoiro de referencia". Síntome máis que honrado e quero compartir esa ledicia con todos os contertulios/as que nos acompañan a cotío na nosa viaxe á nosa Itaca. Velaí as palabras de Manuel Rivas, no artigo "Alguén ten de ocuparse da verdade":

Adianto, sen indirectas, a tese que vou defender hoxe: vivimos unha boa época no xornalismo de opinión en Galicia. Por ser máis precisos, coido que o fenómeno máis interesante dos últimos anos no eido da comunicación é este florecemento do xornalismo literario. Dende logo, na rede, cos blogs ou bitácoras. Algúns deles estanse a converter en embarcadoiros de referencia. E velaí o caso sobresaínte de As uvas na solaina. Mais é un vizoso agromar que se manifesta tamén no máis tradicional espazo da xeografía da comunicación, o da prensa escrita.
(o artigo completo)

Aínda máis: xa lido o artigo, vexo que, polos autores que cita, Rivas e este cronista temos comúns gustos no que se refire ó xornalismo literario galego.
E coincide esta cita cun novo proxecto: este domingo inicio en GALICIA HOXE unha nova xeira de Historia Cultural titulada "Fírgoas de Historia e Xornalismo". Xustamente, na mesma liña que subliña O Rivas: salientar, nunhas cen entregas, a importancia do bon e gorentoso xornalismo literario e cultural que se fixo neste país en douscentos anos.
E, xa embargado de emoción, remato cunha impudicia grave. Perdoádeme por esta vez. Velaí tamén un anaco dunha mensaxe que me mandou hai dous días unha miña alumna, tras superar a selectividade. Unha rapaza (LB) moi brillante, dinámica, creativa, que marcha a Salamanca, a estudar Medicina, creo, cun futuro esplendoroso, seguro:

"PR0FE!!!...no sé si vio ya las "fantabulosas" notas... (...), le escribo para decirle, como también le escribí a Ángeles...que me llevo grandes recuerdos del insti y uno de ellos es usted profe, porque al igual que muchos de los demás, no es un simple profesor de una asignatura sino que es PROFESOR y yo creo que eso es algo más que impartir lecciones, es hacer que los alumnos tengan interés por la asignatura y por la vida en general, porque nos enseñó muchisisisiismas cosas de la vida no? y esas cosas siempre quedan ahí. Gracias de verdad por tantos momentos y anécdotas que estoy segura echaré de menos y que si algún día se deja caer por Salamanca véngame a hacer una visita!!! Gracias profe...si va a septiembre y yo tengo que ir nos vemos allí!!!".

Remato xa. Levo mes e medio cun brazo e man moi fastidiados e visitando médicos (posible hernia discal). Pero estas dúas novas alégranme o día ata o inimaxinable. Son as cousas que nos convencen de que paga a pena seguir, aínda que haxa momentos de desalento, pois todos somos humanos. Precisamos a nómina, porque diso vivimos (na miña casa tres persoas), pero en realidade as miñas meirandes alegrías sempre chegan con palabras. Como as do amigo Manolo e as de Laura. Graciñas a eles e a todos vós, que estades do outro lado, a soster coa vosa ilusión e intelixencia este proxecto humilde de comunicación e irmandade.

Mediados dos 60.

Pan por pan venres 4 xullo. Imaxe: Guerra Campos.

A mediados dos anos 60 o galeguismo entraba nunha nova etapa: nacían partidos novos, nacionalistas e marxistas, e tamén novas asociacións culturais. Méndez Ferrín escribía, en 1965, unha “Carta a un católico gallego” pedindo a introducción do galego na liturxia. Ben-Cho-Shey foi un dos máis constantes nesa demanda e apelaba con acerto ós ditados do Concilio Vaticano II para xustificar esa demanda: se a Igrexa non o fai así, dicía en 1966, será unha Igrexa “clasista e deixa de ser católica ou universal para ser a Eirexa dos ricos, dos señoritos e dos que mandan”. Cara 1968, en Ourense e noutras cidades permítese por vez primeira misar en galego. Pero houbo posicións moi reticentes como o bispo Guerra Campos, que escribiu ós outros bispos pedindo cautelas neste tema. Seica chegou a dicir naqueles días: “Yo no me presentaría ante Dios en alpargatas”.

FÍO MUSICAL (25)

Summertime, 3ª entrega (de Tacho)
Charlie Parker, Gil Evans, Chick Corea, Dianne Reeves, etc.

YouTube - Charlie Parker - Summertime (Jazz Instrumental)
http://www.youtube.com/watch?v=j1bWqViY5F4
Asunto
YouTube - Gershwin - Porgy and Bess: Summertime
http://www.youtube.com/watch?v=GXJ4NTgEchI
Asunto
YouTube - CHAKA KHAN ---- SUMMERTIME
http://www.youtube.com/watch?v=VcHVmkMjq6o
Asunto
YouTube - Summertime - Gil Evans
http://www.youtube.com/watch?v=16RRODSNyb0
Asunto
YouTube - Miles at Montreux: Summertime
http://www.youtube.com/watch?v=lKiOyqRK3is
Asunto
YouTube - Chick Corea meets Hiromi - Summertime (Live)
http://www.youtube.com/watch?v=S2m4Oy9TWmo
Asunto
YouTube - Summertime - Dianne Reeves
http://www.youtube.com/watch?v=KdoPRLkXHD4
Asunto
YouTube - Vanilla Mood - Summertime (George Gershwin)
http://www.youtube.com/watch?v=zcE5ej4wDbE
Asunto
YouTube - Keith Jarrett - Summertime
http://www.youtube.com/watch?v=L9CjfpWq3M8

Fío Musical (24), de Tacho

Esta páxina corresponde a Rockola, a seccion de discos semanal da prestixiosa revista musical EFE-EME, ao primeiro editada en papel, e dende hai un tempo só dixital. Nas 5 referencias desta semana, tres teñen protagonistas galegos.
1-Como recomendado da semana: dous ourensáns Magin Blanco e Burgas Beat co disco “Clic”
2- Mais adiante esta a Brigada Bravo & Diaz “Musicas populares da guerra civil” formada por Antonio Bravo (Riveira -A Coruña) guitarra e German Diaz ( vallisoletano residente en Galiza) zanfoña, improvisan a partir de cancións populares republicanas, gustase ou non, pero polo menos é sorprendente
3- Xa para rematar, a referencia do recente disco de Abe Rabade “Open doors”.

A seguir a páxina de EFEME coas reseñas, e logo a de Abe Rabade i Brigada Bravo & Diaz
http://www.efeeme.com/revista/revista_ficha.aspx?id=2085&ids=2
http://www.aberabade.com/index_cast.html
http://profile.myspace.com/index.cfm?fuseaction=user.viewprofile&friendID=245267874 (Brigada Bravo & Diaz)

Que disfrutedes (Tacho).

O país e a causa do idioma ("Ben-Cho-Shey" anos 60)

As fotos, do curso de Celanova, enviounolas A. Piñeiro. Presentoume nese acto o historiador Julio Prada, que me acompaña na mesa.

En “Vaites co señorito”, un artigo de 1950, premiado en Buenos Aires:
“A cousa parece fatal e irremediable: de vez en cando xurde un señorito sin moito que facer e ganas de chamar sobre si a atención dos demais e en vez de porse unha desas camisas detonantes, que agora levan os “snobs” e das que e foi un precursor o “Divino Hojalatero”, dálles por agarrar a pruma, do xeito dunha vasoira, e póñense a esbardallar. ¿Contra que? ¡Pois contra que había de ser, meu santo!, contra do idioma galego, que é o que ten a culpa de cantos males ocorren na nosa terra, dende o esgarabello da pataca ata a falla das sardiñas, que foxen das nosas costas por non escoitar falar en galego ós mariñeiros. O día que saían ó mar falando en señorito, ás sardiñas caeráselles a baba e meteranse nas redes feitas unhas parviñas e dicindo pró seu escamallo: “Istes si que son mariñeiros cultos e non os que falan esa xerga do galego” (Faro de Vigo, 13-12-1950).

En "Xa cho dixen", La Noche, 23-2-1965:
"Os piores nemigos de Galicia están dentro dela e nela naceron, como nacen os vermes dentro da froita, pra se manter dela e apodecrela pola sua desgracia e desgracia do país".

Boas novas.

Pan por pan xoves 3 xullo

Xa saben que o Senado de Romanía está a discutir un proxecto para que a televisión do seu país emita unha cota mínima do 50 por cento de boas novas. Ata agora nos manuais de xornalismo afirmábase que as boas novas non eran novas. Non sei se se segue a dicir aquilo de que a nova non é un can que morda a un home, senón un home que mordese a un can: hoxe hai noticias máis sorprendentes que esa nos xornais. A felicidade, a rutina, o benestar, non venden. A xente quere morbo, traxedias, sucesos, de vez en cando unha ración de euforia como estes días. E o poder necesita o medo, a inseguridade, como medio de control social: un mundo feliz e seguro quizais decidise xubilar o labor dos políticos. Mentres non chega tal utopía, nós xa lle gañamos ós romaneses: velaí toda a información institucional nos medios. Non pasa nada, todo vai ben, todos felices.

PAN POR PAN mércores 2 xullo. Ben-Cho-Shey.

Convidado por Jesús de Juana, tócame hoxe falar en Celanova de Ben-Cho-Shey, nos cursos de verán do campus. Personaxe fascinante o BCHS, por moitas razóns. O máis galeguista de todos os galeguistas, dixo alguén. Só falaba castelán cando non lle quedaba máis remedio, sinalou Fole. Con ese motivo tiven que revisar os seus libros e moitos dos seus artigos: escribiu centos e a metade deles en defensa do galego e contra o señoritismo que desprezaba o idioma de noso. Moitos dos seus artigos seguen tendo total actualidade: por desgraza. Non mudaron tanto as actitudes, as condutas. Persiste a diglosia: onte mesmo, nun faladoiro da radio, todos falan castelán ata que introducen dúas ou tres frases en galego. Frases que queren retratar o servilismo dos galegos ante o cacique. Un uso tópico, que consolida o prexuízo e asocia o galego á incultura, ó atraso. Que diría o BCHS?